Sistem əhəmiyyətli bank

Sistem əhəmiyyətli bank (ing. Systemically Important Bank və ya ing. Systemically Important Financial Institution, qısaca SIFI) — qlobal və ya milli maliyyə sisteminin sabitliyi üçün həyati əhəmiyyət daşıyan bank və ya maliyyə institutudur.[1] Bu qurumlar, maliyyə sistemindəki geniş təsirləri və qarşılıqlı asılılıqları səbəbindən, onların uğursuzluğu bütün iqtisadiyyat üçün ciddi təhlükələr yarada bilər.[2] Sistem əhəmiyyətli banklar qlobal maliyyə sisteminin mərkəzində yerləşir və iqtisadiyyatın davamlılığı üçün onların idarə edilməsi və nəzarət mexanizmləri olduqca vacibdir. Tənzimləyici tədbirlər onların sabitliyini təmin etmək və riskləri minimuma endirmək üçün hazırlanır.[3][4]

Sistem əhəmiyyətli bankın əsas xüsusiyyətləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. Böyük ölçü (ing. Size) — aktivlərinin həcmi və bazar payı ilə digər maliyyə qurumlarından fərqlənirlər[5]
  2. Mübadilə və qarşılıqlı əlaqə (ing. Interconnectedness) — maliyyə sistemində digər qurumlarla dərin əlaqələrə malikdirlər
  3. Əvəzolunmazlıq (ing. Substitutability) — onların funksiyalarını qısa zamanda əvəz edə biləcək alternativlərin olmaması
  4. Qlobal fəaliyyət (ing. Global Activity) — beynəlxalq miqyasda fəaliyyət göstərirlər,[6] bu da onların təsir dairəsini daha da genişləndirir.

Sistem əhəmiyyətli bankların təsnifatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. Qlobal Sistem Əhəmiyyətli Banklar (GSIBs)
    • Basel Komitəsi tərəfindən müəyyən edilir və xüsusi meyarlarla (məsələn, aktivlərin həcmi, beynəlxalq fəaliyyətin miqyası, qarşılıqlı asılılıq) qiymətləndirilir.[7][8]
    • Hər il yenilənən GSIB siyahısı qlobal maliyyə sabitliyi üçün təhlükə yarada biləcək bankları əhatə edir. Bu siyahıda adətən JPMorgan Chase, HSBC, Deutsche Bank, Citigroup kimi böyük banklar yer alır.[9]
  2. Daxili Sistem Əhəmiyyətli Banklar (DSIBs)
    • Milli maliyyə sistemində əhəmiyyətli olan bankları əhatə edir.
    • Mərkəzi banklar və tənzimləyici qurumlar tərəfindən müəyyən edilir.

Müsbət və mənfi cəhətlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Müsbət tərəflər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Qlobal və ya milli maliyyə sisteminin sabitliyini təmin edir.[10]
  • Böyük miqyaslı kredit imkanları və digər maliyyə xidmətləri təklif edir.
  • Tənzimləyici tədbirlər sistem risklərini azaldır.

Mənfi tərəflər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • "Uğursuzluq üçün çox böyük" yanaşması riskli davranışlara yol aça bilər.
  • Əlavə tənzimləmə tələbləri bankların fəaliyyət xərclərini artırır.
  • Bu bankların uğursuzluğu böyük xərclər tələb edə bilər və vergi ödəyicilərinə yük yarada bilər.[11]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Moenninghoff, S. C.; Ongena, S.; Wieandt, A. "The Perennial Challenge to Abolish Too-Big-To-Fail in Banking: Empirical Evidence from the New International Regulation Dealing with Global Systemically Important Banks". 22 January 2015. 10, 11, 28. SSRN 2440613.
  2. ↑ "Addressing SIFIs". www.fsb.org (ingilis). Dec 23, 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 July 2023.
  3. ↑ Jenkins, Patrick; Davies, Paul. "Thirty groups on systemic risk list". Financial Times. November 30, 2009.
  4. ↑ "G20 to press ahead with plans for two-tier bank risk rating". Financial Times. November 10, 2010.
  5. ↑ Financial Stability Board. "List of Systemically Important Financial Institutions" (PDF). November 2011. 2013-02-05 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2024-11-18.
  6. ↑ BCBS. "Global systemically important banks: Assessment methodology and the additional loss absorbency requirement – final document". BIS. November 2011. 2013-01-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-11-18.
  7. ↑ Slovik, Patrick. "OECD study on regulation of systemically important banks". OECD Economics Department Working Papers. OECD. February 2012. doi:10.1787/5kg0ps8cq8q6-en.
  8. ↑ Slovik, Patrick. "Abstract: Systemically Important Banks and Capital Regulation Challenges". OECD Economics Department Working Papers. St. Louis: Research Division of the Federal Reserve Bank (RePec). February 2012. 2012-10-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-11-18.
  9. ↑ "Some banks will be disappointed not to be on the G-Sifi list for regulation". The Observer. 6 November 2011. 21 November 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 November 2024.
  10. ↑ "2023 update of group of global systemically important banks(G-SIBs)" (PDF).
  11. ↑ "2023 update of group of global systemically important banks(G-SIBs)". 27 November 2023. 28 November 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 November 2024.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]