Too big to fail

Maliyyə xidmətləri seriyasının bir hissəsi
Bankçılıq
Bankların növləri
Bankların siyahıları
Hesablar · Kartlar
Accounts
Kontokorrent hesab
Kartlar
Funds transfer
Terms
Related topics
Substandart ipoteka böhranı zamanı ABŞ hökuməti tərəfindən xilas edilmiş sığorta şirkəti American International Group-un baş ofisi

Too big to fail (Uğursuzluq üçün çox böyük) — iqtisadiyyatda və maliyyədə müəyyən təşkilatların,[1] adətən böyük banklar və ya korporasiyalar, o qədər böyük və ya təsirli olduqlarını bildirir ki,[2] onların uğursuzluğu ölkə iqtisadiyyatına ciddi təsirlər göstərə bilər.[3] Bu nəzəriyyəyə əsasən, hökumətlər və tənzimləyici qurumlar belə təşkilatları xilas etmək üçün xüsusi tədbirlər görməyə meyllidirlər.[4]

2008-ci il qlobal maliyyə böhranı bu nəzəriyyənin ən çox müzakirə edildiyi dövrlərdən biridir.[5][6] Böhran zamanı bir çox böyük maliyyə təşkilatı hökumətlər və mərkəzi banklar tərəfindən xilas edildi.[7] Məsələn, Lehman Brothers iflas etdi, bu da böyük sistemik təsirlərə səbəb oldu. Həmçinin AIG, Citigroup və Bank of America kimi qurumlar isə hökumət yardımı ilə xilas edildi.[8]

Əsas anlayışlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Böyüklük və təsir dairəsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bu qurumlar adətən iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrində dərin inteqrasiyaya malikdirlər.[9] Onların fəaliyyətinin dayandırılması domino effekti yaradaraq digər təşkilatlara və ümumi iqtisadi sabitliyə ciddi zərər vura bilər.[10][11]

Sistemin sabitliyi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bu nəzəriyyəyə əsasən, belə qurumlar uğursuzluğa düçar olduqda sistemik risklər yaranır.[12][13][14][15] Buna görə də hökumətlər və mərkəzi banklar onların uğursuzluğuna yol verməmək üçün müdaxilə etməyə hazırdırlar.

Moral risk

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mənəvi risk (ing. Moral Hazard) — konsepsiya, "uğursuzluq üçün çox böyük"[16] statusuna malik qurumların öz riskli davranışlarını davam etdirmək üçün stimullaşdırıldığını bildirir, çünki onlar hökumət yardımı alacaqlarını bilirlər.[17]

Nəzəriyyəyə dair arqumentlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Lehinə

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sistem sabitliyini qorumaq məqsədi ilə böyük qurumların uğursuzluğunun qarşısını almaq iqtisadiyyatdakı domino effektini dayandıra bilər. Bu sistemə əsasən qurumlar çoxlu iş yeri təmin etdiyindən onların çöküşü kütləvi işsizlik yarada bilər.[18] Sosial təsirlərin qarşısını almaq üçün maliyyə sisteminin çökməsi sosial etirazlar və qeyri-sabitliyə səbəb ola bilər.

Əleyhinə

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xilas edilməyə güvənən (mənəvi təhlükə) təşkilatlar riskli qərarlar qəbul etməkdə davam edə bilər. Bərabərsiz yanaşmaya görə kiçik qurumlar hökumət dəstəyindən məhrum olur, bu da iqtisadi bərabərsizliyə səbəb olur.[19] Xərclər artdıqca belə xilasetmə tədbirləri adətən vergi ödəyicilərinin vəsaiti ilə maliyyələşdirilir, bunun nəticəsində ictimaiyyət arasında narazılıq yarada bilər.[20]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Charles G. Leathers; J. Patrick Raines; Benton E. Gup; Joseph R. Mason; Daniel A. Schiffman; Arthur E. Wilmarth Jr.; David Nickerson; Ronnie J. Phillips; Marcello Dabós; George G. Kaufman; Joe Peek; James A. Wilcox; Chris Terry; Rowan Trayler; Steven A. Seelig; Júlia Király; Éva Várhegyi; Adrian van Rixtel; və b. Benton E. Gup (redaktor). Too Big to Fail: Policies and Practices in Government Bailouts. Westport, Connecticut: Praeger Publishers. December 30, 2003. səh. 368. ISBN 978-1-56720-621-0. OCLC 52288783. İstifadə tarixi: February 20, 2008. The doctrine of laissez-faire seemingly has been revitalized as Republican and Democratic administrations alike now profess their firm commitment to policies of deregulation and free markets in the new global economy. — Usually associated with large bank failures, the phrase too big to fail, which is a particular form of government bailout, actually applies to a wide range of industries, as this volume makes clear. Examples range from Chrysler to Lockheed Aircraft and from New York City to Penn Central Railroad. Generally speaking, when a government considers a corporation, an organization, or an industry sector too important to the overall health of the economy, it does not allow it to fail. Government bailouts are not new, nor are they limited to the United States. This book presents the views of academics, practitioners, and regulators from around the world (e.g., Australia, Hungary, Japan, Europe, and Latin America) on the implications and consequences of government bailouts.
  2. ↑ Dash, Eric. "If It's Too Big to Fail, Is It Too Big to Exist?". New York Times. June 20, 2009. April 9, 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: June 22, 2009.
  3. ↑ Lin, Tom C. W. "Too Big to Fail, Too Blind to See". April 16, 2012. SSRN 2040921.
  4. ↑ Stern, Gary H.; Feldman, Ron J. Too big to fail: the hazards of bank bailouts. Brookings Institution Press. 2004. ISBN 978-0-8157-8152-3.
  5. ↑ Turner, Adair. "Too Much 'Too Big to Fail'?" Arxiv surəti 19 sentyabr 2019 tarixindən Wayback Machine saytında Economist's View. September 2, 2010.
  6. ↑ "What is too big to fail? definition and meaning". Businessdictionary.com. March 20, 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: April 27, 2013.
  7. ↑ Nurisso, George; Prescott, Edward S. "The 1970s Origins of Too Big to Fail". Economic Commentary. Federal Reserve Bank of Cleveland (2017–17). October 18, 2017: 1–6. doi:10.26509/frbc-ec-201717. October 14, 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 18, 2024.
  8. ↑ "Banks 'Too Big to Fail'? Wrong". BusinessWeek. February 20, 2009 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
  9. ↑ "Greenspan Says U.S. Should Consider Breaking Up Large Banks". Bloomberg. October 12, 2009. January 31, 2010 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: February 5, 2010.
  10. ↑ Harding, Robin; Atkins, Ralph. "Problem of banks seen as 'too big to fail' still unsolved, IMF warns". Financial Times. March 31, 2014. February 20, 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: April 3, 2014.
  11. ↑ Wolf, Martin. "'Too big to fail' is too big to ignore". Financial Times. April 15, 2014. December 30, 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: April 15, 2014.
  12. ↑ Paul Krugman "Financial Reform 101" Arxiv surəti 3 mart 2022 tarixindən Wayback Machine saytında April 1, 2010
  13. ↑ Paul Krugman "Stop 'Stop Too Big To Fail'." Arxiv surəti 30 noyabr 2021 tarixindən Wayback Machine saytında New York Times, April 21, 2010
  14. ↑ Paul Krugman "Too big to fail FAIL" Arxiv surəti 3 aprel 2022 tarixindən Wayback Machine saytında, New York Times, June 18, 2009
  15. ↑ Paul Krugman "A bit more on too big to fail and related" Arxiv surəti 19 noyabr 2021 tarixindən Wayback Machine saytında, New York Times, June 19, 2009
  16. ↑ Moenninghoff, S.C., Ongena, S., Wieandt, A. "The Perennial Challenge to Abolish Too-Big-To-Fail in Banking: Empirical Evidence from the New International Regulation Dealing with Global Systemically Important Banks". January 22, 2015. SSRN 2440613.
  17. ↑ "Bernanke-Causes of the Recent Financial and Economic Crisis". Federalreserve.gov. September 2, 2010. January 27, 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: May 31, 2013.
  18. ↑ Barth, James R.; Wihlborg, Clas. "Too Big to Fail and Too Big to Save: Dilemmas for Banking Reform". National Institute Economic Review (ingilis). 235. 2016: R27–R39. doi:10.1177/002795011623500113. ISSN 0027-9501.
  19. ↑ FDIC Deposit Insurance Summary Arxiv surəti 18 noyabr 2013 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib noyabr 18, 2013, at the Wayback Machine Retrieved November 17, 2013
  20. ↑ Krugman, Paul. "Why We Regulate". New York Times. May 13, 2012. May 23, 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 18, 2024.

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]