Spika

Spika və ya Başaq (α Vir / α Qız / ) - Qız bürcünün α ulduzu. Tipik "Qoşa Ulduzdur". Qırmızı rəngi ilə seçilir. Parlaqlığına görə 16-cı olub, Günəşdən təqribən 2100 dəfə parlaqdır. Bu parlaqlıq özlüyündə yanıldıcıdır, çünki Spika bir-birinə çox yaxın yerləşən iki ulduzdan ibarət sistemdir. Bu da onları ayrı-ayrılıqda incələməyə imkan vermir.

Ulduz
Spika
Müşahidə məlumatları
(Dövr J2000.0)
Məsafə 93 ± 20 parsek[1]
Görünən ulduz ölçüsü (V) 0,97[2][3]
Bürc Qız (bürc) (dəqiqləşdirmə)
Astrometriya
Radial sürət (Rv) 0 ± 3,7 km/san[4]
Parallaks (π) 13,06 ± 0,7 mas[5]
Xüsusiyyətləri
Ulduz təsnifatı B 2 V +B2V[6]
Fiziki xüsusiyyətləri
Kütlə 698.746.230.000.000.000.000.000.000 kq
Radius 7,4 R☉
Orbit elementləri
Digər təyinatlar
GSC 05547-01518, HD 116658, SAO 157923, HIP 65474, HR 5056, 2MASS J13251158-1109404, α Vir, 67 Vir, 1ES 1322-10.8, 1RXS J132511.6-110932, CCDM J13252-1109A, EUVE J1325-11.1, FK5 498, GC 18144, GCRV 7963, HIC 65474, IDS 13200-1038 A, IRC -10286, JP11 2392, N30 3066, PLX 3063, PMC 90-93 354, PPM 227262, RAFGL 1622, RBS 1263, ROT 1963, SACS 290, TD1 16831, TYC 5547-1518-1, UBV 12103, alf Vir, WDS J13252-1110A, IRAS 13225-1054, uvby98 100116658, SBC9 766, HGAM 623, SBC7 487, RX J1325.2-1109, PMSC 13199-1038Aabcd, WEB 11556, TIC 178999156, UBV M 19362, ALS 14813
Verilənlər bazasında məlumat
SIMBAD * alf Vir
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Bizdən təqribən 260 işıq ili (80 Parsek) uzaqda yerləşir.

Qız bürcü və gecə səmada 16 parlaq ulduzun ən parlaq ulduzu olan Spika (/ spaɪkə /), eyni zamanda Alpha Virginis (α Virginis, qısaldılmış Alpha Vir, α Vir) olaraq ifadə edilmişdir. Parallaks analizi, Günəşdən 250 ± 10 işıq ili uzaqlıqda olduğunu göstərir. Bu spektroskopik bir ikili və dönən elipsoidal dəyişkəndir; iki ana ulduzu bir-birinə çox yaxın olan bir sistemdir, qlobal olmaqdan çox yumurta şəklindədir və yalnız spektral analiz nəticəsində ayrıla bilər. Ilkin, mavi nəhəng dəyişən bir ulduzdur.

Qaynağa və Arcturus'a bağlı olaraq Deneb ola ya da Regulus'la birlikdə Spika, Yay Üçbucağı bürcünün bir təpə bucağıdır və uzantı ilə Cor Carol ulduzu ilə Böyük Almaz'ın bir hissəsidir.

Xüsusiyyətləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Spica, komponentlərin orbit müddəti dörd gün olan yaxın ikitərəfli ulduz sistemidir. Fərdi ulduzlar, vasitəsilə ayırd edilə bilməyəcək qədər bir-birlərinə yaxındırlar. Əsas komponent, B1III-IV tipi mavi bir ulduzdur. Bu böyük kütləli ulduz, Günəşdən 10 qat daha çox bir kütləyə və yeddi qat daha çox bir radiusa malikdir. Ulduzun ümumi işıqlandırma gücü, Günəşdən 12.100 qat daha çoxdur. Brincil komponent, Günəşə ən yaxın ulduzlardan biridir və həyatının sonunda, Tip II komet olaraq partlayacaq qədər kafi bir kütləyə malikdir.

Əsas komponent, parlaqlığı 0,1738 günlük bir müddət içərisində dəyişənlik göstərən Beta cəbhədən növü dəyişən ulduzdur. Ekvatoru boyunca saniyədə 199 km-lik bir sürətlə dönməkdədir.

Sistemin ikinci komponenti, Struve-şaha təsirinin göstərildiyi bir neçə ulduzdan biridir. Bu ulduz, Günəşdən 7 qat çox olan kütləsi və 3,6 qat çox olan yarıçapıyla əsas komponentdən daha kiçikdir. Təsnifatı B2V növü olan mavi bir anakol ulduzudur.

Spica, eliptik dönən və örtülmə olmayan yaxın ikitərəfli ulduz sistemidir. Bu təsir, ulduz sisteminin görünən parlaqlığında 0,03 qədərlik bir dəyişməyə səbəb olur. Bu zəif dəyişiklik vizual olaraq çox çətin fərq edilir. Hər iki ulduzun dönüş nisbətləri, qarşılıqlı orbital dövrünə görə daha sürətlidir. Orbitin yüksək eliptikliyi, gənc bir ulduz sistemi olduğunu göstərir. Zamanla cütün qarşılıqlı gəl gət qarşılıqlı təsiri, orbitin dairələşməsinə səbəb ola bilər.

Etimologiya və mədəni əhəmiyyəti

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Spica adı, Latın SPICA Virginisdən törədilmişdir ("sünbülün taxıl qulağı"). u 17. əsr Alman alimi Bayer və digərləri, ulduzdan Arista olaraq bəhs ediblər.

Ərəb adı olan Azimech, السماك الأعزل əl-simanın əl-a'zelden törədilmişdir və "Silahsız Simak" mənasına gəlir. Simak sözünün mənası isə naməlumdur. Orta əsr astrologiyasında, zümrüd ilə əlaqəli bir Behenian sabit ulduzudur.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Megier A., Strobel A., Galazutdinov G. A., Krełowski J. The interstellar Ca II distance scale (ing.). // Astron. Astrophys. / T. Forveille EDP Sciences, 2009. Vol. 507, Iss. 2. P. 833–840. ISSN 0004-6361; 0365-0138; 1432-0746; 1286-4846 doi:10.1051/0004-6361/20079144
  2. ↑ The HYG Database.
  3. ↑ Ducati J. R. Catalogue of Stellar Photometry in Johnson's 11-color system (ing.). 2002. Vol. 2237.
  4. ↑ N.V. Kharchenko, R.-D. Scholz, A.E. Piskunov, Röser S., Schilbach E. Astrophysical supplements to the ASCC-2.5: Ia. Radial velocities of ∼55000 stars and mean radial velocities of 516 Galactic open clusters and associations (ing.). // Astron. Nachr. Wiley, 2007. Vol. 328, Iss. 9. P. 889–896. ISSN 0004-6337; 1521-3994 doi:10.1002/ASNA.200710776 arXiv:0705.0878
  5. ↑ Leeuwen F. v. Validation of the new Hipparcos reduction (ing.). // Astron. Astrophys. / T. Forveille EDP Sciences, 2007. Vol. 474, Iss. 2. P. 653–664. ISSN 0004-6361; 0365-0138; 1432-0746; 1286-4846 doi:10.1051/0004-6361:20078357 arXiv:0708.1752
  6. ↑ Levato H. Rotational velocities and spectral types for a sample of binary systems (ing.). // Astron. Astrophys. / T. Forveille EDP Sciences, 1975. Vol. 19. P. 91–99. ISSN 0004-6361; 0365-0138; 1432-0746; 1286-4846