Tərtər və ya Tərtəroba[1] — 13-cü əsrin ortalarında Macarıstana və sonra Bolqarıstana sığınan bir Dəşt-i Qıpçaq qəbiləsi və ya tayfası idi və nəticədə Tərtər xanədanlığının əsasını qoydular.
Tarixçi Pritsaka görə, Tərtər adı Cənubi Qafqazda Kür çayının qolundan götürülmüşdür. Tarixçi Piter Qolden bunu, mümkün olsa da, coğrafi referentlərin adətən olmadığı əksər Kuman-Qıpçaq (Dəşt-i Qıpçaq) adlarına uyğun gəlməyən bir fərziyyə hesab edir. Qanqlılar da istisna ola bilər.[2] Rus salnamələrində onlar "Tertrobiçi" kimi tanınırdılar. Ərəbcə onları Durut adlandırmışlar.[3] Qoldın Peterin etimologiyasına görə terter<teriter<terit'- "tərləmək"deməkdir.[4]
Kotyan xanın Tərtər sülaləsinə aid olduğu iddia edilmişdir. Monqol istilası zamanı sağ qalan Kuman-Qıpçaq tayfaları Macarıstan krallığına (1238-ci il) sığındılar. Onlar da müdafiə qarşılığında xristianlığı qəbul etdilər.[5] Macar mənbələrinə görə, bu tayfalar arasında Çertan, Ulasoba, Burcoba (Burçeviçi), Kolaba (Kolabiçi) və Kotyanın ailəsi olan Tərtəroba da vardı.[6]
Plamen Pavlova görə Tərtər sülaləsi 1241-ci ildən sonra Macarıstan krallığından gələn Kuman-Qıpçaq köçünün ikinci dalğasının bir hissəsi olaraq Bolqarıstanda məskunlaşan Tərtərobanın bir qolu idi.[7]