Tanfilev adası

Tanfilev adası yap. 水晶島 — ada Kuril adalarının cənubunda yerləşir. Rusiyanın Saxalin vilayəti Cənubi Kuril şəhər dairəsi ərazisində daxil edilir. Yaponiya adaya iddia edir. Yaponlar adanı Hokkaydonun Nemuro dairəsi ərazisinə daxil edilir[1][2][3]. Yaponlar adanı Habomay adaları qrupuna daxildir[4].

Tanfilev adası
yap. 水晶島, rus. Остров Танфильева
Ümumi məlumatlar
Sahəsi 15 km²
Hündür nöqtəsi 15 m
Əhalisi 0 nəfər (2010-cu il)
Yerləşməsi
43°26′00″ şm. e. 145°55′00″ ş. u.HGYO
Ölkələr
Vilayət
  • Hokkayda prefekturası
Akvatoriya
Tanfilev adası xəritədə
Tanfilev adası
Tanfilev adası
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Coğrafiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Müxtəlif məlumata görə adanın sahəsi12,92[5]- 25 km² təşkil edir. Uzunluğu 8,3 km, eni 6,4 kilometrdir[5]. Adanın relyefi düzənlikdir[6], hündürlüyü 9-18 metrdir[7]. Ada əsasən ot bitkiləri ilə örtülüdür[8]. Ada Zelyonı adasından Zelyonı boğazı ilə ayrılır. Nemuro yarımadasından Sovet boğazı ilə ayrılır[9]. Aydın səmada Hokkaydodan aydın görünür. Ada Təbaşir dövrü suxurları ilə örtülmüşdür[10]. Yapon alimlərinin fikirinə görə ada Nemuro yarımadasının davamıdır[7] və Kuril adalarına daxildir.

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Adaya ilk ayaq basanlar Aynlar olmuşdur[7], hansıkı sahillərində balıq ovu ilə məşqul olurdular. Adanın ilkin adlarından biri Suysyo-cima olmuşdur[11]. Ada Meyci dövrü (1868—1912) ərzində yaponları maraqlandırır. Onlar adanı Hoyomay kəndi ərazisinə daxildir. Bir müddət sonra ada Habomay kənd vahidliyinə daxil edilir. Bu dövrdə adada 1000 nəfər yaşayırd[12][13]. Əhali balıq və krab ovu ilə məşğul olurdular. Hətta burada zavod fəaliyyət göstərirdi[11][14].

1945 ildə ada SSRİ qoşunları tərəfindən işğal edilir. Polis raportuna görə adaya 19 sovet əsgəri daxil olmuşdur[15]. Adaların əhalisi Hokkaydo adasına köçürülmüşdür.

1946-ci ildə ada Sovet geobotaniki Qavriila Tanfilevin şərəfinə adlandırılmişdir[5][16].

Son dövr

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1946 ildə adada SSRİ dövlət sərhəd xidmətinin əsgərləri yerləşdirilmişdir. Adada yaşayış yoxdur. Mövsüm ərzində işçilər ziyarət edir[17][18][19]. 1990-х və 2000-х illərdə Rusiya Yaponiyaya Kuril adalarına tam nəzarət etmədini nümayiş etdirmişdir. 1997 ildə rusların adata il ayaq basmasının 300 illiyi müünasibəti ilə xaç abidəsi qoyulmuşdur[20], 2005 ildə isə xaçın yerində kilsə zəngi inşa edilmişdir. Bu addımın atılması onun Hokkaydodan aydın görünməsi ilə bağlı olmuşdur. Yaponlar bunu təxribat hesab etmişlər[21][22].

Ada Kuril Dövlət Təbiət Qoruğu ərazisinə daxildir[23].

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Nemura dairəsi xəritəsi Arxivləşdirilib 2020-01-28 at the Wayback Machine  (yap.)
  2. ↑ Administrative map of Japan (As of April 1, 2014) Arxivləşdirilib sentyabr 12, 2015, at the Wayback Machine  (ing.)
  3. ↑ "Управление по вопросам Северных территорий общего департамента губернаторства Хоккайдо". 2021-05-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-01-22.
  4. ↑ "Northern Territories Issue" (ingilis). // Ministry of Foreign Affairs of Japan. 2011-03-01. 2010-10-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-09-25. The Northern Territories consist of four islands located off the northeast coast of the Nemuro Peninsula of Hokkaido. They are: Habomai, Shikotan, Kunashiri and Etorofu. The Northern Territories are not included in the Kurile Islands
  5. ↑ 1 2 3 Пыжьянов Ф.И., Браславец К.М. "Остров Кунашир и Малые Курилы. Топонимический словарь. История в названиях на карте Сахалинской области". 1983, 1994. 2013-05-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-05-22.
  6. ↑ Hoppō Ryōdo Mondai Taisaku Kyōkai. A Border yet unresolved : Japan's northern territories. — Northern Territories Issue Association, 1981. — С. 3. — 114 с.
  7. ↑ 1 2 3 "水晶島". 2015-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-08-07.
  8. ↑ Japan Volume 1. Pub. 158. Sailing Directions (enroute). — Annapolis, MD: ProStar Publications, 2007. — С. 9. — ISBN 9781577858195.
  9. ↑ Archibald G. W., Pasquier R. F. Proceedings of the 1983 International Crane Workshop. — International Crane Foundation, 1987. — С. 67. — 595 с.
  10. ↑ Hashimoto M., Uyeda S. Accretion Tectonics in the Circum-Pacific Regions: Proceedings of the Oji International Seminar on Accretion Tectonics, September 1981, Tomakomai, Japan. — Terra Scientific Publishing Company, 1983. — С. 114. — 358 с. — ISBN 9789027715616.
  11. ↑ 1 2 "水晶島（すいしょうとう）". 2015-10-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-08-07.
  12. ↑ "高塚正勝 (元島民)". 2016-03-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-08-07.
  13. ↑ Japan. Taishikan (U.S.), Japan. Sōryōjikan (New York, N.Y.). Information Office, Japan Information Center (New York, N.Y.). Japan report. — Japan Information Center, Consulate General of Japan, 1969. — С. 4.
  14. ↑ "水晶島". 独立行政法人 北方領土問題対策協会. 2015-09-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-08-07.
  15. ↑ Takemae E. Allied Occupation of Japan / translators: Robert Ricketts, Sebastian Swann. — A&C Black, 2003. — С. 88. — 751 с. — ISBN 9780826415219.
  16. ↑ Андреев Д. "Курильские байки. Кровавая бойня на Танфильева". // Газета «Рыбак Сахалина».— № 23.— 12.06.2014. 2021-06-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-09-26.
  17. ↑ "Три человека скончались на Курилах, возможно, от отравления метиловым спиртом". 2011-01-03. 2011-01-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-08-07.
  18. ↑ "Массовое отравление на о. Танфильева Малой Курильской гряды". // Следственное управление следственного комитета РФ по Сахалинской области. 3 января 2011. 2012-04-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-09-06.
  19. ↑ Обозова Т. "Остров вареной кукушки". // Geo (журнал). 2015-06-20 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-08-07.
  20. ↑ Williams B. Resolving the Russo-Japanese Territorial Dispute: Hokkaido-Sakhalin Relations. — Routledge, 2007. — С. 116. — 240 с. — ISBN 9781134124992. 21.↑ Японцы нашли провокаторов в русской церкви. // Коммерсантъ (22 ноября 2005).
  21. ↑ "Японцы нашли провокаторов в русской церкви". // Коммерсантъ. 2005-11-22. 2017-03-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-08-07.
  22. ↑ Shelley F. M. Governments around the World: From Democracies to Theocracies. — ABC-CLIO, 2015. — С. 82-83. — 522 с. — ISBN 9781440838132.
  23. ↑ "«Malıy Kuril» yasaqlığı". // «Kurilski» qoruğunun rəsmi saytı. 2015-09-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-08-07.