Tromsö
Tromsö (norv. Tromsø [²trʊmsœ] 
dinlə[3]) — Norveçdə şəhər və kommuna, Troms fülkesinin inzibati mərkəzi.
| şəhər | |||||
| Tromsö | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| norv. Tromsø | |||||
 | |||||
|
|||||
| 69°36′ şm. e. 19°00′ ş. u.HGYO | |||||
| Ölkə |
 Norveç |
||||
| Tarixi və coğrafiyası | |||||
| Əsası qoyulub | XIII əsr | ||||
| Sahəsi |
|
||||
| Mərkəzin hündürlüyü | 20 m | ||||
| Saat qurşağı | |||||
| Əhalisi | |||||
| Əhalisi | 239 611[1] nəfər nəfər | ||||
| Sıxlığı | 6,23 nəf./km² | ||||
| Digər | |||||
| tromso.kommune.no | |||||
|
| |||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
.svg)
Tromsö bələdiyyəsi şəhər xaricində böyük bir ərazini əhatə edir. Tromsö, Norveçin ən çox məskunlaşdığı doqquzuncu şəhərdir. Şəhər mərkəzi, Arktik dairəsindən təxminən 400 km şimalda yerləşən Tromsö adasında (sahəsi 22 km²) yerləşir. Burada dünyanın ən şimal botanika bağları, pivə zavodu, futbol klubu və planetariyalar var.
Tarixi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Tromsö ərazisindəki yaşayış məskənləri son buzlaşma dövründən və Dəmir dövründən bəri mövcuddur[4][5]. Tromsödəki ilk kilsə 1252-ci ildə inşa edilmişdir. Orta əsr salnamələrində indiki Norveçin şimal-şərqini əhatə edən sahil torpaqlarından qorunmaq üçün qala adlandırılır.
Tromsö şəhər statusunu 1794-cü ildə almışdır. XIX əsrdə yepiskop kafedrasının yaradılması (1834), təhsil kollecinin açılışı (1848) və gəmiqayırma zavodu (1872) ilə şəhərin əhəmiyyəti artdı[6]. İkinci Dünya müharibəsi zamanı Norveç hökuməti müvəqqəti olaraq şəhərdə yerləşmişdir. Alman döyüş gəmisi Tirpits şəhərin yaxınlığında su altında qalmasına baxmayaraq, təxminən 1000 alman dənizçisinin burada həlak olmasına baxmayaraq Tromsö müharibədən sarsılmamışdı. 1964-cü ildə hava limanı, 1972-ci ildə isə şəhərdə universitet açılmışdır[7].
İqlimi
[redaktə | mənbəni redaktə et]
Tromsö şəhərinə adətən qışda çoxlu qar düşür, baxmayaraq ki, ildən-ilə dəyişir. 1996/1997-ci ilin qışında Tromsö meteoroloji xidməti qar örtüyü rekordunu qeydə aldı, belə ki, aprelin 29-da 240 sm-ə çatdı. Temperaturun minimumu −18.4 °C, yanvarın orta temperaturu −4.4 °C-dir. Bu enliklərdə belə mülayim iqlim Körfəz axınının yaxınlığı ilə izah olunur. Yaz olduqca sərin, iyulda orta gündəlik temperatur 12 °C-dir; gündəlik temperatur bir qədər yüksəkdir və 9 ilə 25 °C arasında dəyişir. 1972-ci ildə +30 °C səviyyəsində bir temperatur qeydə alınmışdır.
Əhalisi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Tromsö şəhərinin 75.638 nəfər əhalisi vardır (2018). Tromsödə yüzdən çox millətin nümayəndəsi yaşayır; milli azlıqlar arasında ən vacib rolu ruslar və kvenlər (finlər) oynayır. Şəhərdəki saamların öz uşaq bağçası və dil məktəbi var.
Xarici keçidlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Municipal fact sheet from Statistics Norway (norv.)
- Tromsø Municipal Council
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ "Statistics Norway". 2021-02-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-27.
- ↑ Statens kartverk Arealstatistikk for Norge 2020 (бук.). Statens kartverk, 2019.
- ↑ Wells, John C. Longman Pronunciation Dictionary (3rd). Longman. 2008. ISBN 978-1-4058-8118-0.
- ↑ "Unike steinalderfunn" (bokmal norveç). nrk.no. 2011-07-27. 2014-04-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-08-21.
- ↑ "Ottar fortalte om det ukjente "Norge" - Magasinet". Dagbladet.no. 2009-08-18. 2011-08-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-02-16.
- ↑ "Biskoper i Hålogaland bispedømme 1804-1952". Den Norske Kirke. 9 October 2007 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 November 2011.
- ↑ "University of Tromsø". 2022-10-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-27.