Tsatur xan

Tsatur xan (1820 – 1905) — İran generalı, Rusiyadakı səfiri və Şah Müzəffərəddin Qacarın müşaviri.[1][2] O, Rusiya canişini Mixail Nikolayeviçin yaxın dostu, Davidxanyan ailəsinin üzvü idi.

Tsatur xan
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi 1820
Vəfat tarixi 1905
Təhsili
Fəaliyyəti hərbi qulluqçu, diplomat
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Tsatur xan Rusiyanın İrandakı səfiri ilə.

İran diplomatı və hərbi müşaviri Set xan və Ledi Zizi xanımın oğlu olan Tsatur xan təxminən 1820-ci ildə Təbrizdə anadan olmuşdur. Kembric Universitetində təhsil almışdır. O, ali təhsilli və atası dövlət xadimi və Qacarların yaxın dostu olduğuna görə Tsatur Təbrizdə gənc vəliəhd Müzəffərəddin Qacarın müşaviri təyin edilmişdir.[1] Tsatur xan həyat yoldaşı ilə birlikdə Təbrizdə məskunlaşmış, burada Qacar ordusunda general rütbəsində vəzifəsini yerinə yetirmiş, eləcə də xarici dövlət adamları ilə görüşdən məsul olan İranın baş müavini kimi diplomatik vəzifələr götürmüşdür. Bu rolda o, ailəsinin diplomatiya ənənəsini davam etdirərək Nasirəddin Şah Qacarla birlikdə İngiltərəyə səfər etmişdir.[2] Mkrtiç Xrimyan erməni icmasını kürd və türk hücumlarından qorumaq üçün ondan kömək istəmişdi. Tsatur xan erməni rəssamı Akop Ovnatanyanın qızı Ninon Ovnatanyanla evli idi.[3]

Rusiyada

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qafqaz canişini Mixail Nikolayeviç şah Müzəffərəddin Qacara hədiyyə olaraq bir cüt yaxşı yetişdirilmiş ov iti göndərmişdi. Bunun müqabilində Şahzadə Tsatur xanın başçılıq etdiyi nümayəndə heyəti vasitəsilə canişinə bir cüt ərəb atı göndərməklə bu lütfün qarşılığını almaq qərarına gəlmişdi. Canişin atlara görə minnətdar idi və Tsatur xanın etiketinə heyran qaldığını bildirmişdi. Canişin ona necə nail olduğunu soruşmuş və Tsatur xan ona Kembricdəki təhsili haqqında danışmışdır. Tsatur xanın niyə təhsil almaq üçün bu qədər uzaqlara getdiyini, çünki İran aristokratiyasının bir çox üzvlərinin Rusiyada təhsil aldıqları məlum idi.[4] Tsatur xan canişinə cavab vermişdir ki, atası Set xan İngiltərədə səfir vəzifəsində çalışmışdı. Canişin Tsatur xanı hərsoqun hesabına bağışlayacağını elan etmişdir, bir şərtlə ki, Tsatur övladlarını Rusiyaya oxutdurmaq üçün canişinə vəd etsin. Tsatur xan razılaşdı və beləliklə, Mixail Nikolayeviç ilə dostluğu və Rusiya ilə daha sıx əlaqələri formalaşmışdır.[2][3]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Navasargian, Alice. "Tsatur Khan" (PDF). 2019-07-13 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2024-05-20.
  2. ↑ 1 2 3 Yaghoubian, David. Ethnicity, Identity, and the Development of Nationalism in Iran (English). Syracuse University Press. July 8, 2014.
  3. ↑ 1 2 Navasargian, Alice. "The Immortals" (PDF). 2019-07-13 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2024-05-20.
  4. ↑ Foundation, Encyclopaedia Iranica. "Welcome to Encyclopaedia Iranica". iranicaonline.org (ingilis). 2010-04-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-04-12.