Tsikloheksilxlorid

Tsikloheksilxlorid(xlortsikloheksan)-C₆H₁₁Cl formulu olan alitsiklik xlorüzvi birləşmədir.

Sikloheksilxlorid
Ümumi
Sistematik adı	Tsikloheksilxlorid
Kimyəvi formulu	C6H11Cl
Molyar kütlə	118,604 q/mol
Fiziki xassələri
Sıxlıq	0,973 q/sm³
Termik xüsusiyyətlər
Ərimə nöqtəsi	−44 °S
Qaynama nöqtəsi	142,6 °S
Alışma temperaturu	32 °S
Təsnifatı
CAS-da qeyd. nöm.	542-18-7
PubChem	10952
ChEBI	39156
ChemSpider	10487

Kəskin iyi olan rəngsiz tez alışan mayedir.

Şua sındırma əmsalı 1,4626 (20°C)

C₆H₁₂ + PCl₅ → C₆H₁₁Cl

C₆H₁₂ + SO₂Cl₂ → C₆H₁₁Cl + SO₂ + HCl

Suda az həll olur, xloroformda asanlıqla həll olunur, aseton, benzol, etanol və dietil efirlə qarışır.

Tsikloheksilxloridin buxarı ilə nəfəs aldıqda heyvanlarda kəskin zəhərlənmə baş verir. Bu zaman həyəcanlı vəziyyət yaranır, selikli qişanın qıcıqlanması, titrəmə, nəfəs darlığı və ölüm baş verir. Ağ siçanlar üçün iki saat tənəffüs edildikdə, 100% öldürücü konsentrasiya ÖK 100 = 78 mq/l, ağ siçovullar üçün - 40-75 mq/l. Siçovullarda xroniki zəhərlənmə zamanı (gündə 0,5 mq / l gündə 5 saat inhalyasiya) - bir aydan sonra qan təzyiqinin azalması, 4-5 aydan sonra mərkəzi sinir sistemində funksional dəyişikliklər yaranır.

Tsikloheksilxlorid yağlarda, qətranlarda həlledici kimi, üzvi sintezdə tsiklohekseni almaq üçün, kaprolaktamın, pestisidlərin istehsalında istifadə olunur.

• Məhərrəmov A.M., Məhərrəmov M.M. Üzvi kimya, BDU,Bakı,2007.
• V.M. Abbasov, R.Ə. Cəfərova, L.M. Əfəndiyeva, N.Ş. Rzayeva, F.Ə. Əmirov, M.M. Abbasov, A.M. Tağıyeva, İ.H. Əyyubov. Tsikloalkanlar kimyası. Monoqrafiya. Bakı-2019, 385 səh.
• Шаваров Ю.С. Органическая химия. Москва, Издательства химия, 2002