Tsikloheksilxlorid

Tsikloheksilxlorid(xlortsikloheksan)-C₆H₁₁Cl formulu olan alitsiklik xlorüzvi birləşmədir.

Tsikloheksilxlorid
Ümumi
Sistematik adı	Tsikloheksilxlorid
Kimyəvi formulu	C6H11Cl
Molyar kütlə	118,604 q/mol
Fiziki xassələri
Sıxlıq	0,973 q/sm³
Termik xüsusiyyətlər
Ərimə nöqtəsi	−44 °S
Qaynama nöqtəsi	142,6 °S
Alışma temperaturu	32 °S
Təsnifatı
CAS-da qeyd. nöm.	542-18-7
PubChem	10952
ChEBI	39156
ChemSpider	10487

Fiziki xassələri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kəskin iyi olan rəngsiz tez alışan mayedir.

Optik xassələri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Şua sındırma əmsalı 1,4626 (20°C)

Alınması[redaktə | mənbəni redaktə et]

C₆H₁₂ + PCl₅ → C₆H₁₁Cl

C₆H₁₂ + SO₂Cl₂ → C₆H₁₁Cl + SO₂ + HCl

Kimyəvi xassələri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Suda az həll olur, xloroformda asanlıqla həll olunur, aseton, benzol, etanol və dietil efirlə qarışır.

Toksikliyi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Tsikloheksilxloridin buxarı ilə nəfəs aldıqda heyvanlarda kəskin zəhərlənmə baş verir. Bu zaman həyəcanlı vəziyyət yaranır, selikli qişanın qıcıqlanması, titrəmə, nəfəs darlığı və ölüm baş verir. Ağ siçanlar üçün iki saat tənəffüs edildikdə, 100% öldürücü konsentrasiya ÖK 100 = 78 mq/l, ağ siçovullar üçün - 40-75 mq/l. Siçovullarda xroniki zəhərlənmə zamanı (gündə 0,5 mq / l gündə 5 saat inhalyasiya) - bir aydan sonra qan təzyiqinin azalması, 4-5 aydan sonra mərkəzi sinir sistemində funksional dəyişikliklər yaranır.

Tətbiqi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Tsikloheksilxlorid yağlarda, qətranlarda həlledici kimi, üzvi sintezdə tsiklohekseni almaq üçün, kaprolaktamın, pestisidlərin istehsalında istifadə olunur.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

• Məhərrəmov A.M., Məhərrəmov M.M. Üzvi kimya, BDU,Bakı,2007.
• V.M. Abbasov, R.Ə. Cəfərova, L.M. Əfəndiyeva, N.Ş. Rzayeva, F.Ə. Əmirov, M.M. Abbasov, A.M. Tağıyeva, İ.H. Əyyubov. Tsikloalkanlar kimyası. Monoqrafiya. Bakı-2019, 385 səh.
• Шаваров Ю.С. Органическая химия. Москва, Издательства химия, 2002