Umayta mühasirəsi

Umayta mühasirəsi — Paraqvay müharibəsinin mühüm döyüşlərindən biri. Mühasirə Braziliya və Argentina qüvvələrinin Paraqvay çayı sahilində Paraqvaya məxsus qalanı ələ keçirmək məqsədi ilə həyada keçirilən əməliyyat. Humaita 2 noyabr 1867-ci ildən qurudan, 2 noyabr 1868-ci ildən isə sudan mühasirəyə alınmışdır. Qala 25 iyul 1868-ci ildə müttəfiqlər tərəfindən fəth edilir.

Umayta mühasirəsi
Paraqvay müharibəsi
Tarix 19 fevral 1868
Yeri Paraqvay çayı, Humaita qalası
Nəticəsi Müttəfiqlərin qələbəsi.
Münaqişə tərəfləri

Braziliya imperiyası

  • İmperiya ordusu.


Argentina Argentina

  • Argentina ordusu.

Paraqvay

  • Paraqvay ordusu
Komandan(lar)

Luis Alvis di Lima Silva

Fransisko Solano Lopes

  • Fransisko Martines
  • polkovnik Pedro Ermosa
Tərəflərin qüvvəsi

8000 əsgər

2500 əsgər[1]

İtkilər

400 ölü, 1200 yaralı

250 ölü, 100 yaralı

Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]

1 avqust 1867-ci ildə Argentina generalı Bartolome Mitre Braziliya İmperiya donanmasına Kurupaita və Humaitadan keçid etməyi əmr edir. 15 avqustda beş linkor Kurupaitanı keçsə də, artileriya atəşləri altında Humaita yaxınlığında qoşun durmalı olur[1]. Bu hadisə müttəfiqlər arasında fikir ayrılığı yaradır. Sudan hüçumlar əmək sərfiyyatından başqa bir şey deyildi. Bu səbəbdən 18 avqustdan əməliyyatlar quruya keçir.

Tuyukuedən müttəfiqlər şimala istiqamətlənir. Onlar San-Solano, Tayi kəndləri ələ keçirirlər. Noyabrda Humaita mühasirəyə salınmaqla Asunsondan tədric edilir. 19 fevral 1868-ci ildə Luis Alvis di Lima Silva və vitse admiral baron İnyauma donanmaya Paraqvay çayı ilə Humaitanın yuxarısına keçməyi əmr edir. Gəmilərə dəyən zərbə və insan itkisi cuzi olur. 24 fevralda Baiya, Barrozu və Rio-Qrande-du-Sul kimi vilayətlərdən Asunson atəşə tutulur. Bundan öncə isə artıq şəhər tərk edilmişdir[2].

Paraqvay Prezidenti Fransisko Solano Lopes Kurupaiti və Huaitanı boşaltmağa qərar verir. 3 martda o çayı keçərək Çakoya çəkilir. Lopes Fransisko Lopes Fransisko Martinesi 3000 əsgər və 200 topla bölgədə saxlayır. 22 martda paraqvaylar Kurupaitini tərk edorlər. 22 və 24 martda Baiya, Rio-Qrandе və Pаrа bölgələrindən Humaita atəşə tutulur. Aprelin sonları müttəfiqlər çayın digər hissəsinidə nəzərətə alırlar[3].

Akayuazu önündə döyüş[redaktə | mənbəni redaktə et]

16 iyul 1868-ci ildə müttəfiqlər 6 000 qüvvə ilə general Osarionun başçılığı Humaitanın şimal-qərbinə hücuma keçir. Onlar uruqvaylıların pusqusundan xəbərsiz idilər. Pusquda 2000 əsgər və 46 topla polkovnik Ermosonun hazır dayanmışdı. Braziliyalıların itkisi 279 ölü, 754 yaralı və 100 əsirdən ibarət idi. Paraqvaylıların isə 89 ölü və 104 yaralısı vardl[4].

18 iyulda general Rivas paraqvaylıların Kora requtuna hücum etməyi əmr edir. Bu humunda ugursuzluğa uğrayır. Nəticədə argentinalılar 90 ölü, 87 yaralı və 35 əsir, braziliyalılar 67 ölü, 221 yaralı və 2 əsir verirlər. Uruqvay isə 120 nəfərini itirmişdir[4].

Umaita[redaktə | mənbəni redaktə et]

19 iyulda polkovnik Martines Lopesi Humaitanın tərk edilməsini məsləhət görür. Prezident beş gün də gözləməyi əmr edir. Birinci köçürülmə dalğası 24 iyulda başlanılır. İkinci dalğa 25 iyula təsadüf edir. Müttəfoqlər qala boşaldıqdan cəmi 10 saat sonra ora daxil olurlar.

Nəticə[redaktə | mənbəni redaktə et]

Polkovnik Martines və 1228 əsgər 96 zabit, qadın və uşaqlarla birlikdə müttəfiqlər tərəfindən Laquna-Verunu keçək istəyərkən əsir düşür. Prezident Lopesi satqın elan edərək onun zövcəsinin öldürülməsini əmr edir

Qalereya[redaktə | mənbəni redaktə et]

Vikianbarda Umayta mühasirəsi ilə əlaqəli mediafayllar var.
  • Umaita qalası

    Umaita qalası

  • Umaita önündə Braziliya donanması

    Umaita önündə Braziliya donanması

  • Topoqrafik xəritə.

    Topoqrafik xəritə.

  • Paraqvaylılar "Аlaqoаs" mantorunu işgal etməyə cəht edərkən.

    Paraqvaylılar "Аlaqoаs" mantorunu işgal etməyə cəht edərkən.

  • Umaita keçidi.

    Umaita keçidi.

  • Umaita keçidi, Viktor Mereleş

    Umaita keçidi, Viktor Mereleş

  • Umaita önündə Braziliya donanması

    Umaita önündə Braziliya donanması

  • Admiral Delfim Karlos de Karvalyo.

    Admiral Delfim Karlos de Karvalyo.

  • Polkovnik Qaspar Kampos, batalyon bayrağını çaya ataraq qoruması səhnəsi.

    Polkovnik Qaspar Kampos, batalyon bayrağını çaya ataraq qoruması səhnəsi.

  • Akayuaza döyüşü.

    Akayuaza döyüşü.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ 1 2 Hooker T. D. The Paraguayan War. — Nottingham: Foundry Books, 2008. — P. 73. — ISBN 1901543153.
  2. ↑ Hooker T. D. The Paraguayan War. — Nottingham: Foundry Books, 2008. — P. 82. — ISBN 1901543153.
  3. ↑ Hooker T. D. The Paraguayan War. — Nottingham: Foundry Books, 2008. — P. 83-84. — ISBN 1901543153
  4. ↑ 1 2 Hooker T. D. The Paraguayan War. — Nottingham: Foundry Books, 2008. — P. 86. — ISBN 1901543153.

Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Donato H. Dicionário das Batalhas Brasileiras. — São Paulo: Editora Ibrasa, 1987.
  • Hooker T. D. The Paraguayan War. — Nottingham: Foundry Books, 2008. — ISBN 1-901543-15-3.