Valeri Çkalov
Valeri Çkalov (2 fevral 1904, Novqorod vilayəti – 15 dekabr 1938, Moskva) — Qızıl Ordu səma qüvvələrinin komandiri (1938)[1], Sovet İttifaqı Qəhrəmanı (1936)[1], Sosialist Əməyi Qəhrəmanı (1934), "Lenin" ordeni laureatı (1930)[1], "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni (1932)[1], "Fəhlə-Kəndli Qırmızı Ordusunun XX illiyi" yubiley medalı (1937)[1].
| Valeri Çkalov | |
|---|---|
| rus. Валерий Павлович Чкалов | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri |
Novqorod,  Rusiya imperiyası |
| Vəfat tarixi | (34 yaşında) |
| Vəfat yeri | Moskva, RSFSR, SSRİ |
| Vəfat səbəbi | Şəhid olmuşdur |
| Dəfn yeri | |
| Həyat yoldaşı | Olqa[1] |
| Uşaqları |
İqor[1] Valeriya[1] Olqa[1] |
| Atası | Pavel Çkalov[1] |
| Anası | İrina Çkalova[1] |
| Fəaliyyəti | pilot, Test pilotu, siyasətçi |
| Fəaliyyət illəri | 1919–1938[1] |
| Partiyası | |
| Mükafatları |
    |
 |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Valeri Pavloviç Çkalov 2 fevral 1904-cü ildə Novqorod vilayətində anadan olmuşdur [2][3][4]. Atası Pavel Pavloviç Çkalov emalatxanada işləyirdi. Anası İrina İvanovna Çkalova evdar qadın idi. 1910-cu ildə anası İrina İvanovna Çkalova vəfat etdi.[5] O vəfat edəndə oğlu Valerinin 6 yaşı var idi.[6]
Yeddi il Valeri ibtidai məktəbinə oxumağa getdi. Orta təhsil almış, amma gözəl yaddaşı və yaxşı riyazi qabiliyyəti ilə seçilirdi. Sakit, təmkinli xarakter daşıyırdı. Bir çox həmyaşıdları kimi, yaxşı üzürdü. 1916-cı ildə məktəbi bitirdikdən sonra atası onu texnikumda təhsilini davam etdirmək üçün onu göndərir. Lakin 1918-ci ildə məktəb müəllimlərinin çatışmazlığı və maddi çətinliklər üzündən oxuya bilmədi.Valeri evə qayıtdı və atasının yanında köməkçi kimi işləməyə başladı, sonralar ocaqçı işləməyə başladı.
Aviasiyada oxumaq
[redaktə | mənbəni redaktə et]Valeri Çkalov 1919-cu ildə təyyarənin yığılması təlimi ilə əlaqədar Novqorada gedib. Valeri 15 yaşında könüllü olaraq işə başlayıb çilingər-quraşdıranı kimi təyyarəçinij yanında şagird kimi işləməyə başlayıb.
1921-ci ildə Çkalov SSRİ-nin təyyarə məktəbinin yönəldilməsinə nail olub. O, 1922-ci ildə təhsilini bitirdikdən sonra, təyyarəçilərin hərbi aviasiya məktəbinə göndərilmişdir. O, ilk dəfə "Avro 504" təyyarəsində ilk müstəqil pilot kimi işə başladı. Məktəbi bitirdikdən sonra, 1923-1924-cü illərdə hərbi təyyarəçilərin hazırlanması təcrübəsinə uyğun olaraq, yo, Moskva hərbi-aviasiya məktəbdə yüksək pilotaj təlim keçib, orada hərbi təyyarələr, qırıcıların yığılmasını mənimsəyib. Ali aviasiya məktəbində bomba atmanı və hava döyüş atışı kimi pilotaj təlim gördü.
Təlimçi A.İ.Jukov Çkalovun aşağıdakı xarakteristikasını vermişdir:
«Çox yaxşı attestasiya ilə təhsilini bitirmişdir. Təyyarəçi və çox sakit adam idi. Nizam-intizamı pozmayan insan idi...»
1924-cü ilin iyununda hərbi qırıcı təlim üçün Leninqrad şəhərində xidmət keçmək üçün göndərilib. Xidmət zamanı o, məğrur və cəsur təyyarəçi kimi özünü göstərib [7][8]. Riskli uçuşlar edib, buna görə dəfələrlə tənbeh alıb. Onun haqqında olan "Valeri Çkalov" filmi çəkilib. Filmin rejissoru və ssenaristi Yevgeni Barisenkodur [9].
Ailəsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Həyat yoldaşı: Olqa Çkalov (1901-1997), 1927-ci ildə ailə həyatı qurmuşdular. Həyat yoldaşı ilin müəllimidir. Bir neçə kitabın müəllifidir. Pedaqoji mövzular üzrə məqalələr yaratmışdır [10][11].
- Oğlu: İqor Valereviç Çkalov (1 yanvar 1928, RSFSR, SSRİ. 2006, Moskva, Rusiya Federasiyası) mühəndis, polkovnik, SSRİ mühəndis. Nijni Novqorod vilayətinin vətəndaşı (26.12.1997-ci il tarixli (Zemskoqo məclisinin qərarı ilə № 8)[12]. Fond muzeyinin zənginləşdirilməsi üzrə Çkalovun böyük əməyi var. Çkalov Na Novodoçiem qəbirstanlığında dəfn olunub Çox güman ki, atasını qəsdən qətl etdilər. Onun iki oğlu vardı [13].
- Qızı: Valeriya (1935-2013). İki qızı vardı [14].
- Qızı: Olqa (d. 1939). Ən balaca qızı. Atasını görməyib [15].
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 “Valeri Çkalov” Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Arxivləşdirilib 2022-03-08 at the Wayback Machine. 13.12.2000 (rus.)
- ↑ http://history-gatchina.ru/article/chkalov3 Arxivləşdirilib 2016-11-18 at the Wayback Machine.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2012-05-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-12-12.
- ↑ "Чкалов Валерий Павлович". 2016-04-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-12-12.
- ↑ Биография В. П. Чкалова на сайте «Герои страны» Arxivləşdirilib 2012-05-23 at the Wayback Machine.
- ↑ Биография Валерия Павловича Чкалова Arxivləşdirilib 2016-05-09 at the Wayback Machine на официальном сайте мемориального музея В. П. Чкалова.
- ↑ М. Л. Галлай«Через невидимые барьеры»
- ↑ Богданов Н. Г. В небе — гвардейский Гатчинский.
- ↑ Звягинцев В. Трибунал для героев. — Валерий Чкалов "фильма" 2005.
- ↑ Чкалова Ольга Эразмовна (1901—1997) Arxivləşdirilib 2013-05-05 at the Wayback Machine.
- ↑ Ольга Эразмовна Чкалова (воспоминания дочери) Arxivləşdirilib 2013-06-05 at the Wayback Machine.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2014-12-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-12-12.
- ↑ "Тайна гибели лётчика № 1 СССР Валерия Чкалова". 2014-12-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-12-12.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2015-09-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-12-12.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2017-08-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-12-12.