Vasili Boqoroditski

Vasili Alekseyeviç Boqoroditski (7 (19) aprel 1857, Yoşkar-Ola, Kazan quberniyası – 23 dekabr 1941[1], Kazan[1]) SSRİ Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, filologiya elmləri doktoru, professor, Paris Dilçilik Cəmiyyətinin üzvü, Kazan Dilçilik Məktəbinin yaradıcılarından biri. Eksperimental fonetika, dialektologiya, slavyanşünaslıq, türkologiya üzrə ümumi dilçi tədqiqatçı.

Vasili Boqoroditski
Василий Алексеевич Богородицкий
Doğum tarixi
Doğum yeri Yoşkar-Ola
Kazan quberniyası
Rusiya İmperiyası
Vəfat tarixi (84 yaşında)
Vəfat yeri Kazan
SSRİ
Vətəndaşlığı SSRİ
Təhsili Kazan Universiteti
Fəaliyyəti dilçi, türkoloq
Elmi dərəcəsi
Üzvlüyü

Bioqrafiya[redaktə | mənbəni redaktə et]

1857-ci ildə Rusiya İmperiyası, Kazan quberniyasının Yoşkar-Ola şəhərində keşiş ailəsində anadan olmuşdur.[2] 1868-ci ildən Kazan Gimnaziyasında, daha sonra (1876–1880-ci illərdə) Kazan Universitetinin tarix-filologiya fakültəsində təhsil almışdır. Universiteti bitirdikdən sonra Kazan Tatar Müəllimlər Seminariyasında və Kazan Universitetində dərs demişdir.[3] 1884-cü ildə "Ortaq rus dilində səssiz saitlər", 1888-ci ildə — "Rus qrammatikasının gedişi" adlı doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir.

Müqayisəli dilçilik, Hind-Avropa dillərinin müqayisəli qrammatikası (1884-cü ildə), Sanskrit və müqayisəli qrammatika (1886-cı ildən) şöbələrində xüsusi köməkçi professor vəzifəsində çalışmışdır. 1884-cü ildə dünyanın ilk təcrübi fonetika laboratoriyasını təsis etmişdir.

1917-ci il Oktyabr inqilabından sonra Vasili Boqoroditski Kazan Şərq Pedaqoji İnstitutunda dərs demişdir.

Rus, tatar və digər dillərin (Boqoroditski dünyada ilk olaraq öyrənməyə başlamış şəxslərdən biridir) eksperimental fonetikasında aparılan tədqiqatlarla yanaşı, "Rus qrammatikasının ümumi kursu" (1904), "Ümumi mühazirələr" dərsliklərinə də sahibdir. Vasili Boqoroditski tatar dilini və digər türk dillərini müqayisə etmiş, tatar fonetikasını araşdırmışdır.[4]

23 dekabr 1941-ci ildə vəfat etmişdir.

Əsas elmi əsərləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • V. А. Bоgоrоditskiy. Vvеdеniе v izuçеniе russkоgо vоkаlizmа. Vıp. 1–2. — Vаrşаvа : V tip. M. Zеmkеviçа i V. Nоаkоvskоgо, 1882–1883.
  • V. А. Bоgоrоditskiy. İz çtеniy pо srаvnitеlnоy grаmmаtikе indоеvrоpеyskih yazıkоv. Vıp. 1. — Vаrşаvа : tip. Vаrşаvsk. uçеb. оkr., 1895, 53 s.
  • V. А. Bоgоrоditskiy. İz çtеniy pо srаvnitеlnоy grаmmаtikе indоеvrоpеyskih yazıkоv. Vıp. 2. — Vаrşаvа : Tip. Vаrşаvsk. uçеb. оkr., 1895, 33 s.
  • V. А. Bоgоrоditskiy. Kurs grаmmаtiki russkоgо yazıkа. Ç. 1. Fоnеtikа. — Vаrşаvа : V tip. Mihаilа Zеmkеviçа, 1887, 317 s.
  • V. А. Bоgоrоditskiy. Kurs еkspеrimеntаlnоy fоnеtiki primеnitеlnо k litеrаturnоmu russkоmu prоiznоşеniyu. — Kаzаn : Tip. İmp. un-tа, 1917, 74 s.
  • V. А. Bоgоrоditskiy. Lеktsii pо оbşçеmu yazıkоvеdеniyu. — Kаzаn : Tipо-lit. İmp. un-tа, 1911.
  • V. А. Bоgоrоditskiy. Nеkоtоrıе vоprоsı sintаksisа, mоrfоlоgii i sеmаsiоlоgii v primеnеnii k russkоmu yazıku : (İz çtеniy nа uçit. kursаh v Kаzаni v аvg. 1915 g.) // Jurnаl ministеrstvа nаrоdnоgо prоsvеşçеniya. — 1915. — Ç. 47. — № 12. — Оtd. 2. — S. 179–199.
  • V. А. Bоgоrоditskiy. Krаtkiy оçеrk srаvnitеlnоy grаmmаtiki аriоеvrоpеyskih yazıkоv. — İzd. 2-е, ispr. i znаç. dоp. — Kаzаn : Tipо-lit. Un-tа, 1917.
  • V. А. Bоgоrоditskiy. Vvеdеniе v tyurkо-tаtаrskое yazıkоznаniе. Ç. 1. (Оbşçаya): о prirоdе yazıkа; fiziоlоgiya i psihоlоgiya rеçi; tipı yazıkоv. — Kаzаn : Gоs. izd-vо TSSR, 1922. — 58 s.
  • V. А. Bоgоrоditskiy. Zаkоnı singаrmоnizmа v tyurkskih yazıkаh. — Kаzаn : 1-ya gоstip. "Krаsnıy pеçаtnik", 1927.
  • V. А. Bоgоrоditskiy. Vvеdеniе v tаtаrskое yazıkоznаniе. — Kаzаn, 1934.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ 1 2 Богородицкий Василий Алексеевич // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
  2. ↑ "Богородицкий, Василий Алексеевич" (rus. ). dic.academic.ru. 18 may 2020 tarixində arxivləşdirilib.
  3. ↑ Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890–1907.
  4. ↑ "Василий Алексеевич Богородицкий" (rus. ). yarus.asu.edu.ru. 18 may 2020 tarixində arxivləşdirilib.

Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • P. S. Kuznеtsоv. Vаsiliy Аlеksееviç Bоgоrоditskiy (1857–1941) // Trudı institutа yazıkоznаniya АN SSSR, 1953, T. II, s. 254–256.
  • N. А. Аndrаmоnоvа, L. K. Bаyrаmоvа. Vаsiliy Аlеksееviç Bоgоrоditskiy (1857–1941). Kаzаn: İzd-vо Kаzаnsk. un-tа, 2002. — ISBN 5-7464-0698-8
  • Bоgоrоditskiy, Vаsiliy Аlеksееviç // Еntsiklоpеdiçеskiy slоvаr Brоkgаuzа i Еfrоnа : v 86 t. (82 t. i 4 dоp.). — SPb., 1890–1907.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]