Xınzırək nahiyəsi

Xınzırək nahiyəsi —1727-ci ildə Osmanlı İmperiyasının İrəvan əyalətinin İrəvan livası inzibati–ərazi vahidi.

Haqqında

1727-ci ildə İrəvan əyalətinin nahiyələrindən birinin adı. Nahiyə İndiki Eçmiadzin rayonunun ərazisinin müəyyən hissəsini əhatə edirdi. Xunus və türk dillərində örək "tikinti", "istehkam" sözlərindən ibarətdir.^[1]

Toponimi

Toponimin "Xunus" hissəsi qədim türk mənşəli xun (hun etnoniminin bir forması, məsələn, Albaniyada Xunanqala) və qədim türk dillərində cəm bildirən "s" şəkilçisindən, (yaxud yunan mənşəli "os" adlıq hal şəkilçisin-dən) ibarətdir. Xınzirək "Xunusörək" adının zaman keçdikcə danışıqda təhrifidir. Nahiyə isə qədim Xınzirək kəndinin adı ilə adlanmışdır. Nahiyə indiki Eçmiədzin rayonu ərazisinin müəyyən hissəsini əhatə edirdi. ^[2]

Kəndləri

Xınzırək
Məmmədəlikənd
Mirmərək Mirək- Əmir Mərək adından təhrifdir
Molla Abdi Mənbədə kəndin adı "Monla Abdi"
Molla Xəlil Mənbədə kəndin Dumbulu tayfasının məskunlaşiası nəticəsində yarandığı qeyd olunur
Molla Hacılı "əhalisi Sinli camaatındandır"
Muğanlı^[3]
Musahacılı "Əhalisi Sinli camaatındandır"
Musaxacəli "Sinlu əşirətinə" mənsub olması göstərilir
Nazravan
Nakivdar kənd Dumbuli tayfasının məskunlaşması nəticəsində yaranmış^[4]
Samaqar (Eçmiədzin)
Söyüdlü "Əhalisi Dünbili camaatındandır"^[5]
Taşlıca^[6]
Uzunqışlaq
Üzənli"Başqa adı İrəmli" (yenə orada). "Əhalisi Şaqiabad camaatındandır" (yenə orada). Bax: İrəmli. Türk dillərində üzən "mal-qaranın yaxşı yediyi ot"^[7]^[8]sözündəndir.
Üçkilsə kəndi
Xatunbulağı "Xatun tərəfindən təmir edilmiş (düzəldilmiş) bulaq" mənasındadır.
Xatun karyeri Xatun, ərəbcə qəryə "kənd" və azərbaycanca yer sözlərindən ibarətdir. "Xatun qəryə yeri"
Xatunməzrəsi Xatuna (xanın, bəyin arvadına) mənsub əkin yeri" mənasındadır.
Xaçaparaq kəndi "Əhalisi Reyhanlu camaatıdır" (yenə orada).
Xeyrəbad Ehtimal ki, türk dillərində kair "sıldırım", "yarğanlı"^[9]^[10] və bət "səth", "üz" sözlərindən ibarətdir.
Xəlilkəndi
Xocaparalı Mənbədə kəndin Reyhanlı tayfasına məxsus olması göstərilir (yenə orada). "Xacəyə məxsus para (əkin sahəsi), sahə "yer mənasındadır.^[11]
Hacıbəyli
Həlimxan^[12]
Çayırbəyli
Çaltəpə^[13]
ÇərəkliOrta əsrlərdə Anadoluda yaşamış Çərəkli tayfasının^[14]^[15] məskunlaşması nəticəsində yaranmışdır. Çərəkli mənşəcə Səlcuq oğuzlarının Avşar (Əfşar) tayfasının Çeriklu qolunun^[16]^[17] adının fonetik formasıdır.
Çilak Bulğunluk
Şakabad Er. əv. VII əsrdə gəlmiş qədim türk mənşəli Sak (Şaka) tayfasının adını əks etdirir. İranda Şakabad kənd adı^[18] ilə mənşəcə eynidir^[19]
Darablu
Güllücə (Abaran)

İstinadlar

↑ Будагов, Б. Ә.; Гејбуллајев, Г. Ә. Хынзырәк наһијәси // Ермәнистанда Азәрбајҹан мәншәли топонимләрин изаһлы лүғәти. Бакы: Оғуз ели. 1998. 452 с.
↑ "Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlər (X)". azkurs.org. İstifadə tarixi: 27 dekabr 2022.
↑ "Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlər (M)". azkurs.org. İstifadə tarixi: 27 dekabr 2022.
↑ "Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlər (N)". azkurs.org. İstifadə tarixi: 27 dekabr 2022.[]
↑ "Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlər (S)". azkurs.org. İstifadə tarixi: 27 dekabr 2022.
↑ "Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlər (T)". azkurs.org. İstifadə tarixi: 27 dekabr 2022.
↑ Койчубаев Е. Краткий толковый словарь топонимов Казахстана. Алма-Ата. 1974.
↑ Киракос Гандзакеци. Пер с. др. армянского, предисловие и комментарии Л.А.Ханларяна, М.,. История. 1976.
↑ Боченкова Ю. И. Словарь географических терминов и других слов, встречающеся в топопнимии Горно-Алтайской автономной области. М. 1969.
↑ Qızılbaşlar tarixi,. Bakı. 1995.
↑ "Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlər (X)". azkurs.org. İstifadə tarixi: 27 dekabr 2022.
↑ "Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlər (H)". azkurs.org. İstifadə tarixi: 27 dekabr 2022.
↑ "Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlər (Ç)". azkurs.org. İstifadə tarixi: 27 dekabr 2022.
↑ Джалиле Джалил. Курды Османской империи М.,. 1968.
↑ Məmmədov H. "Dəftəri-müfəssəli-əyaləti Tiflis"də yеr adları. “Azərbaycan filologiyası məsələləri”. II. Bakı: Еlm. 1984.
↑ Faruq Sümər. Oğuzlar. Bakı. 1992.
↑ Kirzioqlu F. Kars talihi. I. Ankara. 1953.
↑ Гейбуллаев Г.А. К этногенезу азербайджанцев. I. Баку. 1991.
↑ "Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlər (Ş)". azkurs.org. İstifadə tarixi: 27 dekabr 2022.

[1] Будагов, Б. Ә.; Гејбуллајев, Г. Ә. Хынзырәк наһијәси // Ермәнистанда Азәрбајҹан мәншәли топонимләрин изаһлы лүғәти. Бакы: Оғуз ели. 1998. 452 с.

[2] "Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlər (X)". azkurs.org. İstifadə tarixi: 27 dekabr 2022.

[3] "Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlər (M)". azkurs.org. İstifadə tarixi: 27 dekabr 2022.

[4] "Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlər (N)". azkurs.org. İstifadə tarixi: 27 dekabr 2022.[]

[5] "Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlər (S)". azkurs.org. İstifadə tarixi: 27 dekabr 2022.

[6] "Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlər (T)". azkurs.org. İstifadə tarixi: 27 dekabr 2022.

[7] Койчубаев Е. Краткий толковый словарь топонимов Казахстана. Алма-Ата. 1974.

[8] Киракос Гандзакеци. Пер с. др. армянского, предисловие и комментарии Л.А.Ханларяна, М.,. История. 1976.

[9] Боченкова Ю. И. Словарь географических терминов и других слов, встречающеся в топопнимии Горно-Алтайской автономной области. М. 1969.

[10] Qızılbaşlar tarixi,. Bakı. 1995.

[11] "Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlər (X)". azkurs.org. İstifadə tarixi: 27 dekabr 2022.

[12] "Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlər (H)". azkurs.org. İstifadə tarixi: 27 dekabr 2022.

[13] "Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlər (Ç)". azkurs.org. İstifadə tarixi: 27 dekabr 2022.

[14] Джалиле Джалил. Курды Османской империи М.,. 1968.

[15] Məmmədov H. "Dəftəri-müfəssəli-əyaləti Tiflis"də yеr adları. “Azərbaycan filologiyası məsələləri”. II. Bakı: Еlm. 1984.

[16] Faruq Sümər. Oğuzlar. Bakı. 1992.

[17] Kirzioqlu F. Kars talihi. I. Ankara. 1953.

[18] Гейбуллаев Г.А. К этногенезу азербайджанцев. I. Баку. 1991.

[19] "Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlər (Ş)". azkurs.org. İstifadə tarixi: 27 dekabr 2022.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]