Yəzdanyar Urməvi və ya Hüseyn ibni Əli Urməvi Yəzdanyar (az.-əski. اورموی یزدانیار) 240-330 Hicri Qəməri (854-941 Qriqori təqvimi) illləri arasında yaşayan Urmiyalı və Azərbaycan Türklərindən olan arif idi.[1]
| Hüseyn ibni Əli Urməvi Yəzdanyar | |
|---|---|
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Urmiya |
| Vəfat tarixi | |
| Fəaliyyəti | arif, alim |
Ərblər arasında, Şeyx Əbübəkər (az.-əski. شیخ ابوبکر) ləqəbi ilə məşəhür olan ƏlŞeyx Əlimam Əlarif Əhüseyn ibni Əli Urməvi ƏlAzərbaycani (az.-əski. الشیخ الامام العارف حسین بن علی اورموی الأذربایجانی), üçüncü və dördüncü hicəri qəməri yüz illıgındə və 24-330 illəri arasında yaşayırdı və Urmiyada dünyaya gəlibdir.[2]
İbni Yəzdanyarın danışıqlarında və sözlərində islamdan öncəki düşüncələr də görünürdü və o da Zərdüşt olduqlarından qaynaqlanırdı. İbni Yəzdanyarın cəddi, Yəzdanyar bir Zərdüşt addır. Sonralar İslama üz gətirir və sünni olurlar. Səfəvilərə kimi Azərbaycan daha çox Sünni məzhəbli idı.
Məhəmmədəli Tərbiyət, Azərbaycan bilginləri kitabında yazır: Sfi adlımlarından idi və təsəvvüffdə özünəməxəsüs təriqəti var idi. Şəlbi və Qirəvi kimi məşəhurlar onu danırdılar və bu da (Yəzdanyar da) İraqın bırpara şeyxlərini danardı.
Bəzi mənbələrdə Yəzdanyara Kürd sözü (اَمسيتُ كرديا و اَصبحتُ عربيا)[3] işləndiyi üçün indi, Kürdlər onun Kürd olduğunu hesab edirlər. Bir halda ki Kür sözü keçmişdə çoban və mal-daval saxlayan anlamında idi və indiki mənanı daşımırdı.[4]