Yağ fraksiyasının kimyəvi tərkibi

Bu məqaləyə hansısa kateqoriya əlavə edilməmişdir. Məqaləyə kateqoriyalar əlavə edərək töhfə verə bilərsiz.

Yağ fraksiyasının kimyəvi tərkibi

Istifadə sahəsinə görə keçmiş ittifaqda istehsal olunan müxtəlif çeşidli sürtkü yağlarını bir neçə qrupa bölmək olar:

• - motor yağları;
• - transmissiya sənaye yağları;
• - xüsusi yağlar.
• Motor yağları daxili yanma mühərriklərini;
• sənaye yağları fabrik, zavod, kənd təsərrüfatında işlədilən maşın və mexanizmləri;
• silindr yağları isə buxar maşınlarının silindrlərini yağlamaq üçün tətbiq olunur.

Yağ fraksiyalarının tərkibi spektrroqrafiq, mass-spektroqrafiq tədqiqat və həlqəvi təhlil üsulları ilə öyrənilir. Yağ fraksiyalarının tərkibinə bir və ikihalqalı qısa yan zəncirli aromatik karbohidrogenlər daxildir. Bir və ikihalqalı uzun zəncirli aromatik karbohidrogenlər daxildir. Bir və ikihalqalı uzun zəncirli aromatik karbohidrogenlər Dissor, Makat, Suraxanı (parafinli), Qroznı (parafinli), Çələkən Naftalan, Romaşkin, Tuymazin və ağır Balaxanı neftlərindən alınmış yağ fraksiyalarında geniş yayılmışdır. Yüngül yağ fraksiyalarında naften karbohidrogenləri bir halqalı uzun yan zəncirli, orta fraksiyalarda iki və üç – halqalı uzun yan zəncirli, yüksək temperaturlarda qoyulan fraksiyalarda isə iki, üç və dörd halqalı törəmələr şəklində təsadüf edilir. Yağ fraksiyalarının tərkibindəki sülb parafin karbohidrogenləri adi temperaturda yağlarda pis həll olur və onların ərimə temperaturu yüksəkdir. Parafinli neftlərin yağ fraksiyalarında sülb parafinlərin miqdarı çox olduğu halda, naften və aromatik əsaslı neftlərdə 1–2%-dən artıq olmur. Parafin karbohidrogenlərin ərimə temperaturuna molekulun şaxələnmə dərəcəsi və yan zəncirin vəziyyəti təsir edir. Yan zəncir mərkəzdə olduqda, ərimə temperaturu maksimum aşağı düşür. Parafin karbohidrogenlərdən əlavə, yağların tərkibinə — aromatik karbohidrogenlərin molekulundakı parafin radikalı da təsir edir. Neftin tərkibindən asılı olaraq yağ karbohidrogenlərdə bu radikalın nisbi miqdarı 40–80% hədlərində dəyişir.

1. Əliyeva N.T., Cavadova H.Ə., Qurbanov Ə.Ş., Hüseynova E.Ə., Əcəmov K.Y., Yağlar, sürtkülər və texniki mayelər. Bakı-2018.