Yağlıvənd

Yağlıvənd — Azərbaycanın Füzuli rayonunda kənd.^[1] Füzuli şəhərinin yeddi kilometrliyində, Kiçik Qafqaz dağlarının ətəyində yerləşir. Kəndin sağ tərəfindən mənbəyini qalın meşəli dağlardan götürən Köndələnçay axıb elə öz adını da daşıyan gölə tökülür.

Yağlıvənd
39°38′31″ şm. e. 47°07′12″ ş. u.
Ölkə	Azərbaycan
Region	Füzuli rayonu
Tarixi və coğrafiyası
Saat qurşağı	UTC+04:00
Xəritəni göstər/gizlə Yağlıvənd Yağlıvənd
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Yağlıvənd kəndi Yağlıvənd obasının əyləşməsi nəticəsində yaranıb. Yağlıvənd oymağı Cavanşir elinin qoludur. XVIII yüzildə 5 oymaqdan ibarət idi. İkisi (Gecəgözlü və Seyidəhmədli sonradan ayrılıb başqa oymaqlarla bərabər Hacılı camaatını təşkil etdilər. 1735-ci ildə Nadir şah Qırxlı-Avşar Yağlıvənd oymağını Cavanşir elinin digər oymaqları ilə bərabər Xorasana, Sərəxs ətrafına sürgün etdi. Nadir şahın qətlindən sonra Yağlıvənd oymağı sürgündən döndü. Öncə Pənahəli xan Sarıcalı-Cavanşirə tərəf çıxsalar da, sonradan onun tərəfini tutdular. Xan onları qədim yurdlarında, Arazbar qəzasında yerləşdirdi. Arazbar qəzası yenidən formalaşıb Cavanşir-Dizaq mahalı adlandı.

Yağləvənd oymağı bir neçə oba şəklində Cavanşir-Dizaq mahalının ərazisində məskunlaşmışdı. Bu obalardan biri Yağlıvənd, biri isə Araz Yağlıvənd adlandı. Yağlıvənd obaları 1930-cu ildə əyləşib kənd biçiminə düşdü. 1955-ci ildə Suqovuşan və Təpə bulağından 5–6 yüz metr aşağıda çayların qarşısını kəsib, bənd atdılar və yuxarıda haqqında söhbət açılan Köndələn səddini tikdilər. Rəsmi sənədlərdə 1 N-li Köndələnçay Su anbarı adlandırılan bu gölün su tutumu 20 milyon kubmetr təşkil edir. Tikintisi 1962-ci ildə başa çatdırıldıqdan sonra göldə suyun səviyyəsi qalxır. Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti yaradıldıqdan sonra bu əraziləri Qaryagin (indiki Füzuli) rayonundan alıb yenicə təşkil olunmuş, ciddi-cəhdlə ərazilərinin genişləndirilməsinə və xüsusən əhalisinin hər vəchlə erməniləşdirilməsinə çalışan Hadrut rayonuna bağışlayıblar. 1993-cü ilin avqust ayının 15-də Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal edilib.

Kənd 2020-ci il noyabr ayının 9-u Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir.^[2].

Yağlıvənd oyk. Füzuli r-nunun Yağlıvənd inzibati ərazi vahidində kənd. Qarabağ silsiləsinin ətəyindədir. Keçmişdə Cəbrayıl qəzasında maldarlıqla məşğul olan Yağlıvənd adlı elatın oturaq həyata keçməsi ilə bağlı dağətəyi ərazidə salınmış yaşayış məntəqəsi Yağlıvənd, Araz çayının sahilində salınmış yaşayış məntəqəsi isə Araz Yağlıvənd adlanmışdı.^[3]

Yağlıvənd oymağı, eləcə də obası bir çox tarixi şəxsiyyət yetirib. Bunlardan:

• Məhəmməd ağa Yağləvəndli-Cavanşir,
• Zeynalxan ağa Yağləvəndli-Cavanşir,
• Şərif ağa Yağləvəndli-Cavanşir,
• Ocaqqulu ağa Yağləvəndli-Cavanşir,
• Şəmşi bəy Yağləvəndli-Cavanşir,
• Əliverdi ağa Yağləvəndli-Cavanşir,
• Məşədi Bayramqulu ağa Yağləvəndli-Cavanşir,
• Məşədi Hətəmxan ağa Yağləvəndli-Cavanşir,
• Xələf bəy Yağləvəndli-Cavanşir,
• Məşədi Əmir Murad yüzbaşı Yağləvəndli-Cavanşir,
• Məşədi Əzimməmməd ağa Yağləvəndli-Cavanşir,
• Həsənəli bəy Əsgərxanov,
• Şamil bəy Əsgərxanov,
• Seyran Səxavət,
• Kərim Kərimli,
• Tağı Türk,
• Elşad Ərşadoğlu
• Azərbaycanın Milli Qəhramanı Nazim Quliyev və başqalarını göstərmək olar.

• Quliyev Nazim Qabil oğlu — Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı; şəhid.
• Quliyev Yaqub Qulu oğlu — Qarabağ Müharibəsi şəhidi,
• Quliyev Asim Yunsur oğlu — Qarabağ Müharibəsi şəhidi,
• Xudiyev Sərhəd İbə oğlu — Qarabağ Müharibəsi şəhidi,
• Əsədov Mais Əsəd oğlu — Qarabağ Müharibəsi şəhidi,
• Əsgərxanov Seymur Şahsuvar oğlu — Qarabağ Müharibəsi şəhidi,
• Heydərova Gülbar Heydər qızı — Qarabağ Müharibəsi şəhidi,
• Şıxaliyev Nadim Gəncalı oğlu — Qarabağ Müharibəsi şəhidi,
• Hüseynov Əli Heydər oğlu — Qarabağ Müharibəsi şəhidi,
• Soltanov Azər Həmid oğlu — Qarabağ Müharibəsi şəhidi,
• Əliyev Gülalı Behbudalı oğlu — Qarabağ müharibəsi şəhidi,
• Aslanov Səyyab Şükür oğlu — Qarabağ Müharibəsi şəhidi,
• Alıyev Qürbət Nuralı oğlu — Qarabağ Müharibəsi şəhidi,
• Xuduyev Asəf Qulam oğlu — Qarabağ Müharibəsi şəhidi,
• Qasımov Elşən Binnət oğlu — Qarabağ Müharibəsi şəhidi,
• Fərhadov Dostalı Mürvət oğlu — Qarabağ Müharibəsi şəhidi,
• Abışov Əli Mirzalı oğlu — Qarabağ Müharibəsi şəhidi,
• Kazımov Rahib Kazım oğlu — Qarabağ Müharibəsi şəhidi,
• Kazımov Mirağa Əhəd oğlu — Qarabağ Müharibəsi şəhidi,
• Xanışzadə Rövşən Hüseyn oğlu — şəhidi,
• Əliyev Xəyal Saleh oğlu — II Qarabağ Müharibəsi şəhidi.

MÜLKİ ŞƏHİDLƏR

• Əliyeva Teliş Hacı qızı
• Aliyeva Raifə Kamal qızı
• Quliyev Vasif Mehman oğlu
• Quliyev Zamiq Mehman oğlu
• Dadaşova Nuranə Əlövsət qızı
• Muradov Məhər Əvəz oğlu
• Muradova Ramilə Fəxrəddin qızı
• Zeynalova Meyram Bayram qızı
• Aslanova Əlqəmə Qaçay oğlu
• Əsgərxanov Ramazan Murtuza oğlu
• Quliyeva Səltənəd Oruc qızı
• Musayev Səlim Heydər oğlu

Əhalinin əsas məşğuliyyəti kənd təsərrüfatı-əkinçilik, maldarlıq və heyvandarlıq olub.

• Azərbaycan Respublikası Füzuli Rayon İcra Hakimiyyəti

• Ənvər Çingizoğlu, Yağlıvənd, Bakı, "Şuşa", 2010.
• Tağı Kərimli, "Yağlıvəndin repressiya qurbanları" kitabından