Yasukuni məbədi

Yasukuni məbədi (yap. 靖國神社) — Tokioda yerləşən qədim məbədlərdən biri.

Yasukuni məbədi
靖國神社
35°41′38″ şm. e. 139°44′33″ ş. u.
Ölkə	Yaponiya
Şəhər	Tokio
Yerləşir	Çiyoda
Aidiyyatı	Şintoizm
Tikilmə tarixi	iyun 1869
Üslubu	Şinmei-zukuri
Vəziyyəti	fəaliyyətdədir
Rəsmi sayt	yasukuni.or.jp
Yasukuni məbədi
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Yasukuni 1869-cu ildə imperator Meydzinin əmri ilə Tokioda vətəndaş müharibəsində həlak olanların xatirəsinə tikilən sintoist məbəddir.^[1] Digər sintoist məbədlərdən əsas fərqləndirici xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, burda Yaponiya və imperator uğrunda həlak olan döyüşçülərin ruhuna ibadət edilir. Bu məbədin ali ilahəsi Yaponiya imperatoru hesab olunur.^[1][2]

Yasukuni məbədində tikildiyi dövrdən II dünya müharibəsinədək baş verən 11 müharibədə həlak olan 2,5 milyon döyüşçünün adı yazılmışdır.^[3] Məbəddə həlak olan döyüşçülərin ruhuna ibadət edilməsi imperator uğrunda canını verən döyüşçülərin allahlara bərabər tutulması deməkdir.^[1]

Tarixdə indiyədək ən çox yapon II dünya müharibəsində həlak olmuşdur. Bu müharibədə həlak olan 2,1 milyon nəfərin adı Yasukuni məbədində ilahiləşdirilmişdir. II dünya müharibəsindən sonra ölüm hökmünə məhkum olunan 1068 nəfər, o cümlədən bəşəriyyət əleyhinə cinayətdə ittiham olunan keçmiş Baş nazir və 13 generalın adı da burda müqəddəsləşdirilmişdir. Burda həmçinin Tokio prosesində ittiham olunan yapon hərbçilərə bəraət verilməsini tələb edən yeganə hakim hindistanlı Radxabinod Pala da heykəl qoyulmuşdur.^[1]

Bütün bunlara görə XX əsrin I yarısında Yaponiyanın təcavüzünə məruz qalan Çində, Yaponiyanın keçmiş müstəmləkəsi olan Koreyada Yasukuni məbədi yapon hərbi qüdrətinin simvolu hesab edilir. Yaponiya rəsmiləri tərəfindən məbədin ziyarət edilməsi isə militarizm hərəkəti və yapon təcavüzündən həlak olanların xatirəsinə təhqir kimi qiymətləndirilir.^[1]

Yeni dövrdə Yaponiya rəsmiləri Yasukuni məbədini ziyarətdən ənənəvi olaraq proseslərə dərhal reaksiya üçün istifadə edirlər. Belə ki, keçmiş baş nazir Cuniçiro Koyzumi bu məbədə getməklə Çin və Cənubi Koreya ilə münasibətlərə yön vermək üçün istifadə edirdi. Maraqlıdır ki, yapon imperatorları 1978-ci ildən özlərinin baş ilahə hesab olduqları Yasukunini ziyarət etmirlər.^[1]

26 dekabr 2013-cü ildə Yaponiyanın Baş naziri Şinzo Abenin Tokioda Yasukuni məbədini ziyarət etməsi diplomatik qalmaqal yaratmışdır. Çin, Cənubi Koreyanın və Rusiyanın rəsmiləri öz etirazlarını bildirmişlər.^[1]

• Yanvar 1:
  • 08:00 (yap. 新年祭) (Yeni il festivalı)^[4]
• Yanvar 7: (yap. 昭和天皇 武蔵野陵 遙拝式) (Musaşi İmperator Qəbiristanlıqında sitayiş)
• Yanvar 30: (yap. 孝明天皇 後月輪東山陵 遙拝式) (İmperator Komi mavzoleyində sitayiş)
• Fevral 11: (yap. 建國記念祭) (Yaponiyanın birinci imperatoru Cimmunun ildönümü ilə əlaqədar keçirilən bayram)
• Fevral 17: (yap. 祈年祭) (Yaz festivalı)
• Aprel 21–23: (yap. 祈年祭) (İllik yaz festivalı)
  • Aprel 19: (yap. 直会) (Ziyafət)
  • Aprel 21: (yap. 清祓) (Təmizləmək mərasimi)
• Aprel 29: (yap. 昭和祭) (İmperator Şovanın ad günü)
• İyul 13–16: (yap. みたままつり) (Mitama Festivalı)
• Oktyabr 17–30: (yap. 秋季例大祭) (İllik payız festivalı)
  • Oktyabr 17: (yap. 清祓) (Təmizləmək mərasimi)
  • Oktyabr 20: (yap. 直会) (Ziyafət)
• Noyabr 23: (yap. 新嘗祭) (Birinci meyvələr festivalı)
• Dekabr 31: (yap. 除夜祭) (İl sonu ritual)

Yasukuni məbədinin simvolik reyestrində üzərində 2.466.000 Kami (tanrıları) tanrısal təsbit olunmuşdur.^[5] Təsbit olunmaq Yapon mənşəli insanlara müstəsna deyil.

Bir qayda olaraq, siyahıya Yaponiyaya görə müharibə zamanı həlak olmuş hərbi qulluqçular məhduddur. Siyahıya müharibə zamanı həlak olmuş vətəndaşlar daxil deyil, nadir istisnalardan başqa. Mərhum siyahıya düşmək üçün aşağıdakı kateqoriyalara birinə düşməlidir:

1. Həyatını itirmiş Okinavalı evakuasiya olan məktəblilər
2. Müharibə zamanı Sovet QULAQ-ında həlak olmuş vətəndaşlar
3. Müharibə zamanı həlak olmuş hərbi qulluqçular
4. Müharibə zamanı həlak olmuş səfərbər və ya könüllü vətəndaşlar

• yasukuni.or.jp/english/ — Yasukuni məbədinin rəsmi saytı (ing.)