Yeni hegelçilik

Yeni hegelçilik və ya neohegelçilik — XIX əsrin sonu və XX əsrin əvvəllərində Hegel fəlsəfəsinin ruhunun qismən canlandığı fəlsəfə istiqaməti.

Neohegelçilik 1865-ci ildə Ceyms Hatçison Stirlinqin "Hegelin sirri" kitabının nəşrindən sonra İngiltərədə yaranıb. XIX əsrin sonlarında bu cərəyan geniş vüsət aldı və pozitivizmin və materializmin hökmranlığına cavab kimi qəbul edildi. Onun ingilisdilli ölkələrdə ən böyük nümayəndələri Tomas Qrin, Frensis Bredli, Roys Cosayya, Con Mak-Taqqart^[1] və həmçinin Robin Kollinqvud idi. XX əsrin 20-ci illərinin sonlarında Böyük Britaniyada inkişaf etmiş analitik fəlsəfə və Amerika praqmatizmi və neorealizmi ilə rəqabətə tab gətirə bilməyən mütləq idealizm məktəbi (anqlosakslar neohegelçiliyi) fəaliyyətini dayandırdı. Bununla belə, Hegel metodu sosial elmləri həmişəlik tərk etmədi, çünki Fukuyamanı müasir ingilisdilli neo-Hegelçi adlandırmaq olar.

XIX əsrdə Hegelin təlimi Auqusto Vera vasitəsilə İtaliyada yayıldı. XX əsrdə italyan neo-hegelizmi Covanni Centile və Benedetto Kroçe^[2] adları ilə təmsil olunur; tendensiya Hollandiya və Fransada da yayılmaqdadır^[3]. Sonuncu halda, hegelçilik ekzistensializmlə birləşir^[4].

1930-cu ildə Hollandiyada neohegelçiliyin mərkəzi — Beynəlxalq Hegel İttifaqı quruldu, qurultayları Haaqada (1930), Berlində (1931) və Romada (1934) keçirilib. İkinci Dünya Müharibəsi hadisələri ittifaqın dağılmasına səbəb oldu. 1953-cü ildə Almaniyada (Berlin) 1983-cü ildə beynəlxalq status almış yeni hegel cəmiyyəti (alm. Hegelgesellschaft‎) yaradıldı^[5].

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]