Zener kartları
Zener kartları — 1930- cu illərdə psixoloq Karl Zener (ing. Karl Edward Zener) tərəfindən qavrayışın paranormal formalarını və ya insan qabiliyyətlərini, məsələn, öncəgörmə qabiliyyətini öyrənmək üçün yaradılmış 5 müxtəlif şəkildən (dairə, xaç, dalğavari xətlər, kvadrat, ulduz) ibarət kart dəsti.
Eksperimental istifadəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Təcrübə apararkən eksperimentator yaxşı qarışdırılmış kart dəstindən istifadə edir, kartlardan birini çəkir və test subyektinin cavabını yazır. İmtahanda iştirak edən şəxs seçilmiş kartda təsvir olunan simvolu düzgün müəyyən etməlidir. Təcrübə kart dəsri bitənə qədər davam edir.
Çox vaxt eksperimentin şəffaflığını təmin etmək üçün eksperiment zamanı üçüncü tərəf müşahidəçisi iştirak edir. Bəzən imtahan verən şəxsdən mümkün qəsdən və ya istəmədən siqnalların qarşısını almaq üçün imtahan verən şəxs ayrıca otağa yerləşdirilə bilər.
Təcrübə zamanı cavabdan dərhal sonra subyektə nəticə (doğru/yanlış) bildirilərsə, onun “kartla sayma” üsulundan istifadə etməsi ehtimalı var. Bu strategiyadan istifadə edərkən, bir şəxs artıq düşmüş birləşmələr haqqında məlumatdan istifadə edərək, müəyyən bir kartın düşmə ehtimalını hesablayır. Həmçinin, zəif qarışdırılmış göyərtə təcrübənin düzgünlüyünə təsir göstərə bilər.
Bu günə kimi Zener xəritələrinin onlayn versiyaları hazırlanmışdır .
Test nəticələrinin şərhi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Sıfır hipotezi olaraq, biz fərziyyəni seçdik ki, əgər kartlar dəstdən tamamilə təsadüfi düşərsə, heç bir paranormal qabiliyyəti olmayan bir şəxs dəstin təxminən 20% -ni düzgün təxmin edəcək (hər beşinci kart). Güman edilir ki, təxmin edilən kartların faizi nə qədər çox olarsa, subyektin “xüsusi” qabiliyyətlərə malik olma ehtimalı bir o qədər çox olar.