Zoran Tegeltiya

Bu, tənha məqalədir, çünki hansısa məqalədən bu məqaləyə verilmiş keçid yoxdur. Lütfən, əlaqəli məqalələrdən bu səhifəyə keçid verməyə çalışın. (fevral 2023)

Zoran Tegeltiya (bosn. Zoran Tegeltija; xorv. Zoran Tegeltija; serb. Зоран Тегелтија; 29 sentyabr 1961, Mrkoniç Qrad^[d]) — Bosniya və Herseqovina Nazirlər Şurasının hazırkı sədri olan serb siyasətçi.

Zoran Tegeltiya
bosn. Zoran Tegeltija xorv. Zoran Tegeltija serb. Зоран Тегелтија
Bosniya və Herseqovinanın Nazirlər Şurasının sədri
23 dekabr 2019 – h.h
Əvvəlki	Denis Zvizdiç
Serb Respublikasının Maliyyə Naziri
29 dekabr 2010 – 18 dekabr 2018
Əvvəlki	Aleksandr Combiç
Sonrakı	Zora Vidoviç
Mrkoniç Qrad bələdiyyə sədri
2 oktyabr 2004 – 29 dekabr 2010
Sonrakı	Divna Aniçiç
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	29 sentyabr 1961 (63 yaş)
Doğum yeri	Mrkoniç Qrad, Bosniya və Herseqovina Sosialist Respublikası, Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikası (indiki Bosniya və Herseqovina)
Təhsili	Sarayevo Universiteti
Fəaliyyəti	siyasətçi
Həyat yoldaşı	Duşanka Tegeltiya
Uşağı	2
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

29 dekabr 2010-cu ildən 18 dekabr 2018-ci ilə qədər Serb Respublikası Maliyyə Naziri vəzifəsində çalışmış, 2004-2010-cu iillərdə isə Mrkoniç Qradın bələdiyyə sədri olmuşdur. Tegeltiya Müstəqil Sosial Demokratlar İttifaqının üzvüdür.

Tegeltiya serbdir, Mrkoniç Qradda orta məktəbi bitirmiş və daha sonra Sarayevoya köçmüşdür, burada 1986-cı ildə Sarayevo Universitetinin Sarayevo İqtisadiyyat və Ticarət Məktəbini bitirmişdir.

"Bosanski Brod" neft emalı zavodunda, Serb Respublikası Vergi və Gömrük İdarəsində direktor müşaviri vəzifəsində çalışıb. O həmçinin SR Gömrük İdarəsi təlim mərkəzində müəllim kimi çalışmış və BH gömrük siyasətinin həyata keçirilməsi üçün yaradılmış komissiyanın üzvü olub.

Zoran Duşanka Tegeltiya ilə evlidir və onların Yelena və İvana adlı iki qızı var.^[1] Ailə Mrkoniç Qradda yaşayır.

Tegeltiya 1998-ci ildən bəri Müstəqil Sosial Demokratlar İttifaqının üzvüdür. İlk öncə 2000-ci ildə Mrkoniç Qrad qəsəbə məclisinə seçildi, daha sonra buradan Serb Republikası Milli Məclisinə və Bosniya və Herseqovina Sərhəd Komitəsinə sədr olaraq seçildi.

2004-cü ildə Mrkoniç Qrad bələdiyyə sədri seçildi və 2008-ci ildə ikinci dəfə bu vəzifəyə təyin edildi, 2010-cu ilə qədər bu vəzifəni tutdu. Tegeltiya 2006-cı il Bosniya ümumi seçkilərində partiyanın seçki qərargah rəhbəri idi. Milorad Dodikin yaxın müttəfiqi olsa da, Tegeltiya heç vaxt milliyyətçi ritorika ilə məşğul olmamış və ya böyük qalmaqallara qarışmamışdır.^[2]

2006-cı ildə aspiranturanı bitirmiş və 2008-ci ildə Belqraddakı Alfa BK Universitetindən iqtisad elmləri doktoru adını almışdır. 2009-cu ildən etibarən Banya Luka Universitetinin Mühəndislik və Biznes İdarəetmə Fakültəsində professor köməkçisi və daha sonra dosent vəzifələrində çalışıb, dövlət maliyyəsi və pul iqtisadiyyatı dərsləri verib.

Tegeltita 29 dekabr 2010-cu il tarixində Aleksandr Combiç hökumətində Serb Republikasının Maliyyə Naziri təyin edildi və daha sonra 2013 və 2014-cü illərdə Jelka Sviyanoviçin birinci və ikinci kabinetində də bu vəzifəyə təsdiqləndi.

Nazir fəaliyyəti dövründə Serb Respublikasında Bobar Bank və Balkan İnvestisiya Bankı da daxil olmaqla üç bank müflis oldu. Tegeltiya hökuməti 2013-cü ildə kapitalını 15.000.000 avro artıraraq səhmlərin əksəriyyətinə sahib çıxdı. Bankın adı Serb Bankı olaraq dəyişdirdi, lakin 2016-cı ildə bank ləğv edildi və zərər dövlət və özəl depozitlərdə 60.000.000 avro olaraq qiymətləndirildi. Maliyyə Nazirliyinin tabeliyində olan SR Bank Agentliyi bank sektoru üzərində nəzarətin olmamasına görə günahlandırıldı. SR Ali Məhkəməsi 2019-cu ilin iyul ayında agentliyi bank əməliyyatlarını qanunsuz olaraq gizlətdiyinə görə ittiham etdi və iflasın qarşısını almaə üçün bankı ləğv etməyə qərar verdi.^[2]

2017-ci ildə SR Dövlət Təftiş Bürosu Maliyyə Nazirliyindən 22.500.000 avro deyil, 87.500.000 avroya mənimsənilməsini iddia edərək büdcə kəsirinin rəsmi təxminlərdən daha çox olduğunu söylədi. Audit bürosu hökumətin fondlar və dövlət qurumları adına bildirişsiz kredit götürdüyünü təsbit etdi. Baş auditor Duşko Şnyeqota qısa müddət sonra istefa etdi və onun yerinə Tegeltiyanın keçmiş köməkçisi Yovo Radukiç təyin edildi. Bu addım müstəqil qurumlara açıq siyasi təzyiq hadisəsi olaraq geniş şəkildə pislənildi.^[2]

2018-ci il ümumi seçkilərindən sonra bir illik hökumət formalaşması böhranından sonra 5 dekabr 2019-cu il tarixində Milli Nümayəndələr Palatası Tegeltiyanın Bosniya və Herseqovina Nazirlər Şurasının yeni sədri təyin edilməsini təsdiqlədi. Hökumət 23 dekabr 2019-cu ildə Parlament tərəfindən təsdiqləndi.^[3]

Tegeltiya 28 aprel 2021-ci il tarixli Milli Nümayəndələr Məclisinin iclasında Nazirlər Kabinetinin Sədri olduğu dövrdə qeyri-aktiv fəaliyyət göstərdiyinə görə Parlament tərəfindən istefası üçün səsvermə ərəfəsində olduqdan sonra vəzifəsindən istefa etməli idi, lakin dövrün siyasi prosesləri nəticəsində istefa baş tutmadı. Həmin iclasda Sloveniya Baş naziri Yanez Janşanın Qərbi Balkanlarda mümkün sərhəd dəyişiklikləri ilə əlaqədar göstərdiyi təklif sənədinə reaksiya verərək, onun "qıcıqlandırıcı ritorika adamı olmadığını və "olmayacağını" söyləyərək belə əsassız fikirlərlə maraqlanmadığını söylədi.^[4]

Tegeltiya 24 may 2021-ci ildə Sarayevoda Monteneqronun Baş naziri Zdravko Krivokapiç ilə görüşdü.^[5]

2019-cu ilin dekabrından 2020-ci ilin mayınadək olan dövrdə İnsan Haqları və Miqrasiya Nazirinin ofisi boş qaldı, hökumətdəki lider partiyalar yeni nazir təyin etmək üçün ortaq nöqtələr tapmadı, nəticədə DXİ-dan Miloş Luçiç bu vəzifəyə Parlament tərəfindən təyin olundu. Luçiçin təyin edilməsindən bir ay sonra, 2 iyun 2020-ci ildə Fahrudin Radonçiç Tegeltiya hökumətinin digər üzvləri ilə miqrasiya mübahisəsinə görə Təhlükəsizlik Naziri vəzifəsindən istefa etdi. 23 iyul 2020-ci ildə Selmo Cikotiç Radonçiçdən sonra Tegeltiya kabinetində yeni Təhlükəsizlik Naziri seçildi.^[6]

2021-ci ilin fevralında Tegeltija hökumətindəki Ədalət Naziri Yosip Grubeşanın istefası üçün Parlamentdə səsvermədən sonra nazir vəzifəsindən azad edildi.^[7]

12 mart 2021-ci il tarixində Tegeltiya Miloş Luçiçi İnsan Haqları və Miqrasiya Naziri vəzifəsindən azad etdi, bunun səbəbi Tegeltiyanın MSDİ partiyası ilə Luçiçin DXİ partiyası arasındakı koalisiyanın ləğvi oldu. On səkkiz gün sonra, 30 martda Milli Nümayəndələr Palatası Luçiçin işdən çıxarılmasını təsdiqlədi, lakin qərar rəsmi olaraq Bosniya və Herseqovinanın iki palatalı Parlament Assambleyasının yuxarı məclisi olan Xalqlar Evinin istefanı təsdiqləməsi ilə qüvvəyə mindi.^[8]

2020-ci ilin martından bəri hökumət başçısı olaraq Tegeltiya Bosniya və Herseqovinanın COVID-19 pandemiyasına qarşı mübarizəsinə rəhbərlik edən yüksək vəzifəli məmurlardan biridir.^[9]

15 mart 2020-ci il tarixində Nazirlər Kabineti Bosniya və Herseqovinaya daxil olan xarici vətəndaşların COVID-19 pandemiyasının intensiv yayılmış olduğu ərazilərdən, ÇXR-ın əyalətləri, Cənubi Koreya, Yaponiya, İtaliya, İran, Fransa, Rumıniya, Almaniya, Avstriya, İspaniya, İsveçrə və Belçikadan girişini qadağan etdi. 17 martda Tegeltiya hökuməti bütün ölkədə fövqəladə vəziyyət elan etdi.^[10]

24 mart 2020-ci ildə Nazirlər Kabineti bütün xarici vətəndaşların girişini qadağan edən qərar verdi və 30 mart 2020-ci il tarixindən etibarən Bosniya və Herseqovinadakı hava limanlarındakı bütün girişlər sərnişinlər üçün bağlandı, yalnız yük təyyarələrinin enişinə icazə verildi. 21 may 2020-ci il tarixində Tegeltiya hökuməti Bosniya və Herseqovinadan onları işə götürən hüquqi şəxsdən dəvət məktubu göndərmək şərti ilə Bosniya və Herseqovinaya daxil olan əcnəbilərin ölkəyə girişinə və qalmasına icazə verən qərar qəbul etdi. Xorvatiya, Monteneqro və Serbiya vətəndaşlarının Bosniya və Herseqovinaya 1 iyun 2020-ci il tarixindən daxil olmasına icazə verildi.^[11]

Məhdudlaşdırıcı tədbirlərin təsiri və onların asanlaşdırılması elmi cəhətdən təhlil edilmişdir. Səlahiyyətli orqanlar məcburi karantin məhdudiyyətlərini ləğv etdikdən sonra ani çoxalma sayı 20 mayda 1.13, 31 mayda isə 1.72 olaraq qiymətləndirildi. 7 noyabr 2020-ci ildə Tegeltiya COVID-19-a qarşı müsbət test verdi, 21 noyabrda isə onun tam sağaltmaq evə buraxıldı.^[12]

27 mart 2021-ci ildə Tegeltiya Avropa Komissiyası lideri Ursula von der Leyen ilə telefon görüşməsində pandemiyanın səbəb olduğu epidemioloji vəziyyət haqqında danışdı, burada digər məsələlərlə yanaşı 2021-ci il aprel ayının ikinci yarısında çatdırılma barədə razılığa gəlindi.^[13]

6 aprel 2021-ci ildə Sarayevoda Parlament Assambleyası və Federal Hökumət qarşısında bir qrup vətəndaş və fəal tərəfindən pandemiya dövründə lider olmaması səbəbiylə Tegeltiya və Federal Baş nazir Fadil Novaliçin istefası istənərək hökumət əleyhinə etirazlar edildi. Hökumət əleyhinə növbəti etirazlar on bir gün sonra, 17 apreldə gerçəkləşdi.^[14]