Lüğətlərdə axtarış.

Axtarışın nəticələri

  • utilit

    utilit

    Tam oxu »
    Azərbaycan Dilinin Orfoqrafiya Lüğəti
  • УСИЛИТЬ

    гужлу авун; артухрун; къалин авун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • утолить

    -лю, -лишь; утолённый; -лён, -лена, -лено; св. см. тж. утолять, утоляться что 1) Удовлетворить потребность в еде, в питье. Утолить жажду, голод. Утоли

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • усилить

    ...гимнастов. б) отт. Повысить степень проявления чего-л. Усилить звук. Усилить скорость движения. Усилить мощность мотора. Усилить внимание. Усилить ра

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • умилить

    -лю, -лишь; умилённый; -лён, -лена, -лено; св. см. тж. умилять кого Привести в умиление; растрогать. Умилить строгого учителя. Умилить добротой. Умили

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • utilité

    f fayda, xeyir

    Tam oxu »
    Fransızca-azərbaycanca lüğət
  • UTILITY

    utility1 n 1. faydalılıq, xeyirlilik, yararlılıq; of no ~ xeyirsiz, faydasız, yararsız; 2. faydalı / xeyirli şey; 3. pl ictimai müəssisələr; kommunal

    Tam oxu »
    İngiliscə-azərbaycanca lüğət
  • УТОЛИТЬ

    ...sakitləşdirmək, azaltmaq, dayandırmaq; утолить жажду susuzluğu yatırtmaq; утолить боль ağrını dayandırmaq.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • УТИШИТЬ

    сов. köhn. yatırtmaq, sakitləşdirmək

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • УСИЛИТЬ

    сов. gücləndirmək, qüvvətləndirmək, gücünü artırmaq

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • УМИЛИТЬ

    сов. 1. mərhəmət oyatmaq, rəhmə gətirmək, yumşaltmaq; 2. riqqət oyatmaq, mütəəssir etmək

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • УТОЛИТЬ

    утолить жажду цихъ къанихвал кьин; утолить голод гишинвал кьин, каш кьин; утолить боль тIал сакинрун; утолить желание мурад бегьемрун; рикIин цIай кь

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • УМИЛИТЬ

    юмшагърун (рикI), рикIиз хуш эсер авун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • УТОЛИТЬ

    söndürmək, yatırtmaq, öldürmək, kəsmək, sakitəşdirmək, azaltmaq, yatırtmaq

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • УСИЛИТЬ

    gücləndirmək, qüvvətləndirmək, gücünü artırmaq

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • УЖАЛИТЬ

    sancmaq, vurmaq, çalmaq

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • УНЫЛЫЙ

    məyus, qəmgin, kədərli, həzin, hüznlü

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • УЧИНИТЬ

    etmək, salmaq, çıxarmaq

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • УДАЛИТЬ

    1. яргъаз къакъудун. 2. акъудун; удалить зуб сас (сахв) акъудун; удалить из комнаты кIваляй акъудун. 3. алудун,; къерех авун (мес. кIвалахдивай).

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • УДЕЛИТЬ

    1. гун, ччара авун, хкудун, хкудна (ччара авуна) гун; уделить часть денег пулунин са пай ччара авуна гун. 2. гун; уделить внимание дикъет (фикир) гун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • УЖАЛИТЬ

    ягъун (гъуьлягъди); гун (чIижре); кIасун (ветIре)

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • УЛИЧИТЬ

    дуьздал акъудун, ачухун (ттаб, угъривал); тапарар дуьздал акъудун; субутун (угъривал, тапарар)

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • УМАЛИТЬ

    1. уст. тIимилрун, эксик авун. 2. пер. агъуз авун, агъуз кьун; агъуз вигьин, гъвечIиз гьисабун (садан къадир, гьуьрмет; са месэладин метлеблувал)

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • УМИЛЯТЬ

    несов., см. умилить.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • УНИЗИТЬ

    алчахрун, алчах авун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • УНИЗИТЬ

    alçaltmaq, hörmətdən salmaq, təhqir etmək

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • УЛИЧИТЬ

    üstünü açmaq, ifşa etmək, cinayət başında tutmaq, meydana çıxartmaq

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • УДИВИТЬ

    тажуб авун, мягьтел авун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • УДИВИТЬ

    təəccübləndirmək

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • УДЕЛИТЬ

    ayırmaq, vermək, aıyrıb vermək

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • УДАЛИТЬ

    1. uzaqlaşdırmaq, rədd etmək; 2. qovmaq, kənar etmək, çıxarmaq; 3. təmizləmək

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ТИЛИТ

    (-ди, -да, -ар) 1. dəfə, səfər; и тилит(да) bu dəfə; 2. say, nömrə; 3. dəstə, qrup.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • ТИЛИТ

    сущ.; -ди, -да; -ар, -ри, -ра са пешедин, са хесетрин ксар. Угърийринни къачагърин тилитар къалин жезва

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • TİLİT

    ...və samanın qarışığından hazırlanan yem. – A kişi, gün batıb, tilit düzəld ki, hindi heyvannar gələr

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.
  • UTİLİTAR

    ...утилитарный: 1. основанный на стремлении к практической пользе или выгоде. Utilitar məqsədlər утилитарные цели 2. имеющий практическое назначение, пр

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • UTİLİTÁR

    sif. [lat. utilitas-dan] Ancaq praktik istifadəni, xeyir, fayda götürmək məqsədini güdən; praktik, tətbiqi.

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • УТАЩИТЬ

    разг. 1. тухун; галчIурна тухун; хутахун. 2. чинеба тухун, чуьнуьхун, чуьнуьхна тухун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • УТЕПЛИТЬ

    чими авун, чими жедайвай авун, мекьи тежервал расун (мес. маларин цур)

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • УТЕШИТЬ

    теселли гун, рикIиз теселли тун, рикI секинрун, дерт кьезилрун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • УЧИНИТЬ

    _(са кар) авун; арадал гъун; акъудун; кьиле тухун; учинить следствие силис тухун; учинить скандал дяве (къал-макъал) акъудун.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • УТЫКАТЬ

    разг. 1. вири чкайриз сухун (акIурун), сухна-сухна ацIурун. 2. сухун, ттун (мес. ферера ппекер)

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • УСТЫДИТЬ

    разг. регъуь авун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • УШИБИТЬ

    яна (галукьарна) тIарвал гун; зарар гун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • UTARİT

    gün çıxanadək görünən ulduz, Merkuri planeti

    Tam oxu »
    Azərbaycan qadın adlarının izahlı lüğəti.
  • УБЕЛИТЬ

    сов. ağartmaq, tamamilə ağartmaq

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • УСЫПИТЬ

    ...гана ахвариз ракъурун. 2. ахвариз ракъурун. 3. пер. зайифрн, бушрун; усыпить бдительность уяхвал (мукъаятвал) зайифрун.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • УТИХАТЬ

    несов., см. утихнуть

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • УСТИЛАТЬ

    несов., см. устлать

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • УШИБИТЬ

    əzmək, zədəlmək, sarsıtmaq

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • УНЫЛЫЙ

    1. пашман, сефил, пелеш; рикI чIулав хьанвай. 2. пашманвал квай, сефилвал квай; пашманардай, рикI чIулавардай (мес

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • УСИЛИЕ

    гуж, къуват; сяй; къуват эцигна ялун; приложить все усилия вири къуватар эцигна ялун, вири къуватдалди ялун (са кар бегьемриз чалишмиш хьун).

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • УСИЛИЕ

    1. güc, zor, qüvvət; 2. səy, cəhd, qeyrət

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • УТЕШИТЬ

    təsəlli vermək, təskin etmək, təskinlik vermək, sakit etmək

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ОПЫЛИТЬ

    1. маядин руг ягъун, дишидан мая ягъун (набататрин цуьквериз). 2. дарман ягъун, дарман хъчин (набататриз)

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ОСИЛИТЬ

    кIаник кутун; кIудун; гуж акъалдрун, тIем акьалдрун, тIем акакьрун, тIем акакьун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ОТПИЛИТЬ

    мишердалди атIун; мишердалди атIана галудун (са кьатI, пай)

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ОТПЛЫТЬ

    1. рекье гьатун, рекьиз экъечIун (гими). 2. сирнавна фин (къерехдивай са кьадар чкадиз)

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • СПИЛИТЬ

    1.mişarlamaq, mişarla kəsmək; 2.suvandla hamarlamaq

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ПРИЛИТЬ

    атун; авахьна атун; кровь прилила к голове иви кьилиз атана (кьилиз яна, кьилиз акъатна)

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • СПИЛИТЬ

    мишердалди атIун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • СТЕЛИТЬ

    несов. разг., см. стлать

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • СТИЛЕТ

    стилет (пуд мурцан гъвечIи гапур хьтинди).

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • СТИЛИСТ

    стилист (художественный литературадин хъсан стиль чидай, хъсан стилда кхьидай кас).

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • СТИЛИСТ

    üslubçu, stilist

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • MÜTİLİK

    is. Müti adamın vəziyyəti, itaət, hər şeyə boyun əymə. Muxtar bir uşaq mütiliyi ilə gözlərini döydü, papirosunu sümürəsümürə çadırdan çıxdı

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • MÜTİLİK

    покорность

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • İTİLİK

    1. острота; 2. скорость, быстрота;

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • İTİLİK

    is. 1. İti şeyin hal və keyfiyyəti; kəsicilik. Bıçağın itiliyi. Baltanın itiliyi. 2. Sürətlilik, tezlik, cəldlik

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • СТЫДИТЬ

    несов. айиб авун, айибар авун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • УТИЛИТАРИСТКА

    ж utilitarist qadın (qız)

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • УТИЛИТАРИСТ

    м 1. utilitarist (utilitarizm tərəfdarı), 2. mənfəətpərəst, hər şeydən ancaq fayda və mənfəət çıxarmağa çalışan adam

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • УТИЛИТАРИЗМ

    м мн. нет 1. utilitarizm (etikada: eqoizmə, fərdiyyətçiliyə əsaslanan cərəyan); 2. məc. mənfəətpərəstlik, işbazlıq, hər şeydən mənfəət və fayda çıxarm

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • UTİLİTARLIQ

    сущ. утилитарность: 1. стремление к практической пользе или выгоде 2. утилитарное отношение, утилитарный подход

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • UTİLİTARİZM

    сущ. утилитаризм: 1. позитивистское направление в этике, считающее пользу основой нравственности и критерием человеческих поступков 2

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • UTİLİTARİST

    I сущ. утилитарист: 1. последователь утилитаризма 2. человек, стремящийся из всего извлечь выгоду II прил

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • UTİLİTARLIQ

    bax utilitarizm 2-ci mənada

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • UTİLİTARİ́ZM

    [lat.] 1. Etikada: eqoizmə, fərdiyyətçiliyə əsaslanan burjua cərəyanı (bu cərəyan tərəfdarları iddia edirlər ki, insanın bütün əməlləri ancaq hər şeyd

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
OBASTAN VİKİ
Utilita
Utilita (ing. utility və ya tool) — dar çərçivədə spesifik vəzifələr yerinə yetirən, aparat təminatını və operasiya sistemləri imkanlarını genişləndirən kompyüter proqramı. Utilita parametr, tənzimlənməni və quraşdırmanı təmin edir və ya onları yerinə yetirilməsini avtomatıaşdırır. Utilitalar çox zaman operasiya sistemləri tərkibinə daxil edilirlər. == Funksiyaları == aparat hissələrinin göstəricilərinin monitorinqi. aparat hissələrinin parametrlərinin idarə edilməsi. daxil/çıxış əmrlərinin yerinə yetirilməsinin düzgünlüyünə nəzarət. disk imkanlarının genişləndirilməsi. sistem imkanlarının incə şəkildə tənzimlənməsi — tviker.
Norton Utilities
Norton Utilities – kompüteri konfiqurasiya etmək, optimallaşdırmaq və xidmət etmək üçün utilitlər toplusu. Peter Norton Computing və Symantec şirkətləri tərəfindən işlənib hazırlanıb. İlk versiyası 1982-ci ildə DOS 1.x. əməliyyat sistemi üçün buraxılıb. Bu paketə 14 utilit, o cümlədən təsadüfən silinmiş faylları bərpa etmək üçün populyar Unerase utiliti daxil idi. Üç disketdən ibarət bu paket 80 ABŞ dollarına satılırdı. 1991-ci ildə buraxılmış 6.0 versiyası DOS mühitində yerinə yetirilsə də Windows 3.x əməliyyat sistemi tərəfindən dəstəklənirdi. Sonuncu Symantec Norton Utilities 15.0 versiyası 2010-cu ilin dekabrında buraxılıb. Bu versiyaya Norton Speed Disk, Norton Disk Doctor, Norton UnErase, Registry Restore, Registry Defragmenter, Registry Cleaner, Disk Cleaner, Disk Defragmenter, Startup Manager, Service Manager, Restore Center, System Optimizer, Process Viewer və Performance Test kimi utilitlər daxildir. == Ədəbiyyat == İsmayıl Calallı (Sadıqov), "İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti", 2017, "Bakı" nəşriyyatı, 996 s.
Unix utilitlərinin siyahısı
Aşağıdakı siyahı IEEE Std 1003.1-2008 tərəfindən Unix utilit kimi müəyyən edilib. Bu utilitlərinə Unix və *nix əməliyyat sistemlərinin çoxunda rast gəlmək mümkündür.
Utilitarizm
Utilitarizm (lat. utilitas — fayda) — davranışın və ya hərəkətin mənəvi dəyəri onun faydalılığı ilə müəyyən edilən etika istiqaməti və ya etik nəzəriyyə. Bir hərəkətin(və ya əməlin) faydalılığı, hərəkətin nəticələrinin bu hərəkət(və ya əməl) zamanı təsirə məruz qalan bütün tərəflərin aldığı ayrılmaz həzz və ya xoşbəxtlikdir. Utilitarizm etik nəzəriyyələrin ardıcıl qrupuna aiddir, çünki o, bir hərəkəti özü ilə deyil, nəticələri ilə mühakimə edir. Bu nəzəriyyəyə əsasən "ən yaxşı əməl, ən çox insana ən çox xoşbəxtlik gətirən əməldir". Utilitarizm hedonizm və ya evdemonizm — dəyər (aksioloji) təlimlərə əsaslanır, ona görə (bu nəzəriyyəyə görə) ən yüksək dəyər həzz və ya xoşbəxtlikdir. Zövq(həzz) və xoşbəxtliyin sərt tərifləri hələlik problem olaraq qalır. Bu anlayışların eyni olub-olmaması sual(və ya problem) olaraq qalır. Müasir Qərb utilitarları onları eyniləşdirməyə meyillidirlər.
Betula utilis
Betula utilis (lat. Betula utilis) — bitkilər aləminin fıstıqçiçəklilər dəstəsinin tozağacıkimilər fəsiləsinin tozağacı cinsinə aid bitki növü.
Euseius utilis
Euseius utilis (lat. Euseius utilis) — heyvanlar aləminin buğumayaqlılar tipinin hörümçəkkimilər sinfinin mesostigmata dəstəsinin phytoseiidae fəsiləsinin euseius cinsinə aid heyvan növü.
Nectandra utilis
Nectandra utilis (lat. Nectandra utilis) — dəfnəkimilər fəsiləsinin nectandra cinsinə aid bitki növü.
Syzygium utilis
Syzygium utilis (lat. Syzygium utilis) — mərsinkimilər fəsiləsinin siziqium cinsinə aid bitki növü.
Ksilit
Ksilit(CH2OH(CHOH)3CH2OH)-rəngsiz hidroskopik kristal, çoxatomlu spirtlərin nümayəndəsidir. == Fiziki xassələri == Optiki aktiv deyil; suda, metil və etil spirtlərində, qlikollarda, piridində, sirkə turşusunda həll olur; efirlərdə, dioksanda, karbohidrogenlərdə, alkilhalogenidlərdə, butil və propil spirtlərində həll olmur. == Kimyəvi xassələri == Kimyəvi xassələrinə görə Ksilit çoxatomlu spirtlərin tipik nümayəndəsidir. == Alınması == Ksilit sənayedə ksilozaları reduksiya etməklə alırlar. Bu məqsədlə xammal kimi kənd təsərrüfatının pentoza tərkibli tullantılarından və ağacdan istifadə olunur. Ksiliti təyin etmək üçün, adətən, xromotoqrafiyadan, eləcə də onun mis və vanadium-xinolin kompleksləri əmələ gətirmək xassəsinə əsaslanan üsullardan istifadə olunur. == Tətbiqi == Ksilit və onun 1,4-anhidridi (klisitan) sellofan istehsalında plastifikator və rütubət stabilizatoru kimi, kağız və ətriyyat sənayesində istifadə olunur. Ksilit ksiftal alkid qatranının, səthi-aktiv maddələrin, lakların, yapışdırıcıların alınmasında komponentdir. Ksilit şirin dada malikdir (saxarozadan iki dəfə şirindir), ödqovucudur; insan orqanizmi ilə mənimsənilmir. Şəkərli və piylənmədən əziyyət çəkən xəstələr üçün qənnadı məmulatların hazırlanmasında saxarozanın əvəzinə istifadə olunur.
Spilit
Spilit - albitləşmiş diabaz qrupuna aid olan paleotip bazalt süxur ("natriumlu bazalt"). Sualtı vulkanik püskürmə ilə əlaqədar olan lavalarda, araları, adətən, yəşəm tipli sementlə dolmuş kürəvi ayrılmaların olması və bu süxurların silisiumlu radiolariya süxurları ilə sıx assosiasiya onların su altında əmələ gəldiyini göstərir. Quruluşu mikrolit tipli, pilotaksit, yaxud intersertaldır. Mikrolitlər albitləşmiş plagioklazdan ibarətdir, onların arası isə xlorid və filiz mineralları (maqnetit, pirit, ilmenit), bəzən də dəyişilməyə uğramış hornblend və piroksenlə dolur. Spilit spilit-keratofir formasiya xarakter üzvü hesab edilir. Yer qabığının mütəhərrik zonalarının ilkin mərhələsi üçün səciyyəvidir. == Mənbə == Geologiya terminlərinin izahlı lüğəti. Bakı: Nafta-Press. 2006. 679.
Stilbit
Stilbit — monoklinik sinqoniya. Rast gəlmə tezliyi şkalası: çox da tez-tez rast gəlməyən. == Xassələri == Rəng – rəngsiz, ağ, boz, sarımtıl, açıq-qəhvəyi, narıncı-qırmızı, qırmızı; Mineralın cizgisinin rəngi – ağ; Parıltı – güclü; şüşə, sədəf, ipəyi; Şəffaflıq – şəffafdan yarımşəffafadək; Sıxlıq – 2,1-2,2; Sərtlik – 3,5-4,0; Kövrəkdir, Ayrılma – {010} üzrə mükəmməl, {100} üzrə aydın; Sınıqlar – şüalı, lövhəyəbənzər, tikanlı; Başqa xassələr – molekulyar ələk xassəli; Morfologiya – kristallar: lövhə formalı, sütunvari, «burulmuş» yonqar şəklində; İkiləşmə: {001} üzrə xaçvari qarşılıqlı nüfuzetmə ikiləşmələrinə tez-tez rast gəlinir; Mineral aqreqatları: dərz şəkilli, paralel-çubuq- və – lövhəvari, şüalı əmələgəlmələr, sferolitlər, sekresiyalar, druzalar. == Mənşəyi və yayılması == Tipik hidrotermal mineral olub, ən çox əsasi effuziv süxurların boşluqlarında və çatlarında inkişaf edir. Gec hidrotermal minerallardan biri kimi bəzi intruziv süxurlarda–siyenit, qranit və qabbroidlərdə, habelə qranit peqmatitlərində və polimetal filizlərində qeyd edilir. Bəzən metamorfik süxurların – müxtəlif şist və qneyslərin boşluq və çatlarında müşahidə edilir. Birlikdə rast gəldiyi minerallar: kalsit, epidot, adulyar, kvars, geylandit, şabazit, natrolit və b. Mineralın tapıldığı yerlər: Börjön (Macarıstan); Teyqarhorn (İslanliya); Dalneqorski və Savinski yataqları, Şərqi Sibir (Rusiya). Azərbaycanda Naxçıvan MR-da, Şuşa (Dağlıq Qarabağ), Daşkəsən, Göy-Göl, Laçın, Qazax rayonlarında, Dağlıq Talışda və b. yerlərdə qeyd olunmuşdur. == İstinadlar == == Mənbə == Azərbaycan mineralları.
Utilər
Utilər – Qafqaz Albaniyasında yaşamış və Alban tayfa ittifaqında daxil olan ən böyük tayfalardan biri. İ. P. Petruşevski Qəbələ rayonunun Nic kəndində yaşayan udinlər qədim albanların qalıqları olduğu fikrini irəli sürmüş, digər tədqiqatçılar – S.T.Yeremyan, Z.İ.Yampolski, Z.M.Bünyadov, Q.A.Klimov, A.Q.Şanidze, İ.H.Əliyev, V.L.Qukasyan, F.Məmmədova onunla həmfikir olmuşdurlar. Ancaq etnoqraf Q. Qeybulayev bugünkü udinlərin Dağıstandilli tayfaların birinin qalıqları olduğunu və utiləri alban etnosu, yəni Alban dövlətini yaradan və etnik adı alban olanlar ilə eyniləşdirilmənin doğru olmadığını yazmışdır. Strabon Atropatenada – Midiya dağları adlanan dağlıq ərazidə Xəzərin cənub qərbində alban və uti tayfalarının yanaşı yaşadığını qeyd edir və bu da alban və uti adlarının müstəqil tayfaların adları olduğunu deməyə əsas verir. 1958-ci ildə erməni tarixçisi S.T.Yeremyan qədim alban dilinin udin dili olduğunu yazmış, gürcü tarixçisi A.Q.Şanidze də udinlərin erməni tarixi ənənəsində albanların varisləri hesab edildiyini göstərmişdir. Alban tarixçisi Moisey Kalankatlının – Alban ölkəsinin tarixi əsərində Albaniyada 5 mahalın Uti adlandığı göstərilir: Qarabağın dağlıq hissəsində – Artsakda, Bərdə zonasında, Girdimanın Xalxal şəhəri (indiki Qazax- Ağstafa rayonunları ərazisində) zonasında və Azərbaycanın şimal – qərbində. Qiyasəddin Qeybullayev qeyd edir ki, tədqiqatçıları çaş – baş salan da budur. Əgər mahalların hamısında indiki Dağıstandilli udinlərin əcdadları yaşamışsa, onda əlbəttə deməliyik ki, onlar Albaniyanın ən böyük tayfası idi. İqrar Əliyev belə də yazmışdır: "Utilər Albaniyada aparıcı tayfa idilər". Sonra bu fikri V. L. Qukasyan təkrar etmişdir: "Uti – udinlər alban tayfa ittifaqında aparıcı rola malik idi." Qiyasəddin Qeybullayev isə bu fikrə etiraz edərək qeyd edir ki, bu belə deyil.
Kilit
Kilit — Azərbaycan Respublikası Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ordubad rayonunda kənd. == Coğrafi mövqeyi == Rayonun mərkəzindən 16 km cənub şərqdə, Naxçıvan-Bakı dəmir yolunun sol tərəfində, Zəngəzur silsiləsinin ətəyindədir. == Tarixi == Zaqafqaziya MİK-in 1929-cu il 18 fevral tarixli qərarına əsasən Ordubadın Qorçevan kəndində Naxçıvan MSSR-in 9 kəndi sırasında əkin yerləri və otlaqları ilə birlikdə qanunsuz olaraq Ermənistan SSR-ə birləşdirildi. Bundan əlavə Qorçevan ermənilərin hələ 1921-ci ildən icarəyə götürdükləri, 1923-cü ildən zorakılıqla sahibləndikləri Kilit kəndi torpaqlarının bir hissəsi də bu respublikaya qatıldı. 1992-ci ildə erməni silahlı quldurlarının basqınları nəticəsində əhalisi Ordubad rayonunun müxtəlif yerlərinə köçmüşdür. Hər tərəfdən sıldırım yamaclı dağ və dərələrlə əhatə olunan Kilit kəndinin cənub şərqində karst mağarası mövcuddur (mağaranın dəhliz və salonlarında stalaktik və stalaqmitlər var). Mağaraların girəcəyində aşkar edilmiş mədəni təbəqə qalıqları onların qədim insan məskənləri olduğunu göstərir. Kilit yaxınlığında Ül dərəsi adlı yerdə orta əsrlərə aid yaşayış yerinin qalıqları və qəbir abidələri aşkar edilmişdir.
Lilit
Lilit (ivr. ‏לילית‏‎; lilit, və ya lilith) — yəhudi mifologiyasında xarakter, ilk dəfə Babil Talmudda aşkar olunmuşdur. Mesopotamiya mətnlərində Lilit əksər hallarda şeytan qadın sinfi (Līlīṯu) ilə əlaqəli göstərilir. Yəhudilər Liliti şər qüvvə hesab edirlər. Yəhudi folkloruna görə üç mələk Liliti məcbur etdilər ki, üstündə o üç mələyin (Sanvi, Sansanvi və Semanqelaf) adları yazılmış gözmuncuğu taxmış ana və uşaqlara zərər verməyəcəyinə dair and içsin. Ben Sira əlifbası Lilitin Adəmin birinci həyat yoldaşı olduğunu bildirən ilk kitabdır. Bu ideya Yaradılış kitabında olan ikiqat ayələrin şərhinə dayanır. Tövratın ilk hissəsi olan Yaradılışın birinci Babında Adəm ilə birlikdə bir dişi yaradıldığından bəhs edilir, ikinci hissədə isə Adəmin qabırğa sümüyündən bir dişi yaradıldığı yazılmışdır. İnanca görə Lilit Adəm ilə eyni zamanda və eyni anda yaradıldığına görə Adəm ilə bərabər olduğu fikrində idi, bu səbəbdən də Adəmə tabe olmağı şiddətlə rədd etmişdi, tanrıya qarşı çıxmış və cənnətdən uzaqlaşdırılmışdı. Bundan sonra tanrı Adəmin qabırğa sümüyündən Həvvanı yaradır.
Tilia
Cökə (lat. Tilia) — bitkilər aləminin əməköməciçiçəklilər dəstəsinin əməköməcikimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi. Şimal yarımkürəsinin bütün ilıq bölgələrinin gilli, sərin və nəmli torpaqlarında yetişir. Sürətlə böyüyən və 20-25 metrəyə kimi uzanan cökə ağaclarının gövdələrinin diametri 1.5 m belə ola bilər. Əvvəlcə düz olan gövdə qabığı, ağac yaşlandıqca çatlayır. Üstü tünd yaşıl yarpaqları uzun saplı, ürək formasında və kənarları da düzdür. Yarpağın boz və ya gümüş rəngindəki alt tərəfində qılcıqlar var. İyun-avqust ayları arasında açan sarımtıl rəngli xüsusi xoş ətirli çiçəklərinin 3-5-i bir yerdə, yarpaqların orta damarına bağlı və sarılı vəziyyətdə olur. Ağacın tək toxumlu meyvəsi minik, yuvarlaq və qurudur. Cökə ağacı toxumu, gövdə çəlikləri ilə və ya boy atan köklərinin ayrılıb əkilməsi ilə çoxaldılır.
Tiğit
Tiğit — İrəvan quberniyasının Eçmiədzin qəzasında, indiki Nairi rayonunda kənd. == Tarixi == Rayon mərkəzindən 56 km məsafədə yerləşmişdir. 1972-ci ilə kimi Əştərək rayonunun tərkibində olmuşdur. «İrəvan əyalətinin icmal dəftəri»ndə Teqit kimi, Qafqazın 5 verstlik xəritəsində Tiğit formasında qeyd edilmişdir. Erməni mənbələrində Tğit formasında verilir. Toponim qıpçaq türk tayfasından olan tuq («tiğ» tuq etnoniminin formasıdır) etnoniminə, cəmlik bildirən -ut şəkilçsinin -it fonetik formasının artırması ilə əmələ gəlib, «tuğların yaşadığı kənd», «tuğlara məxsus kənd, yaşayış yeri» mənasını bildirir. Etnotoponimdir. Quruluşca düzəltmə toponimdir. == Əhalisi == Kənddə 1831-ci ildə 92 nəfər, 1873 - cü ildə 217 nəfər, 1886-cı ildə 241 nəfər, 1897-ci ildə 333 nəfər, 1908-ci ildə 410 nəfər, 1914 - cü ildə 488 nəfər, 1916-cı ildə 512 nəfər yalnız azərbaycanlı yaşamışdır. 1918-ci ildə azərbaycanlılar erməni soyqırımına məruz qalaraq deportasiya olunmuş və Türkiyədən köçürülən ermənilər burada yerləşdirilmişdir.
Acacia etilis
Senegalia etilis (lat. Senegalia etilis) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin paxlakimilər fəsiləsinin seneqaliya cinsinə aid bitki növü.
Senegalia etilis
Senegalia etilis (lat. Senegalia etilis) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin paxlakimilər fəsiləsinin seneqaliya cinsinə aid bitki növü.
Tilsit sülhü
Tilzit sülhü — Fransa ilə Rusiya arasında sülh müqaviləsi. 1807-ci ilin iyununda Fridland yaxınlığında fransızlarla döyüşdə rus qoşunları məğlub oldu. İyul ayında isə Tilzitdə Rusiya ilə Fransa arasında sülh müqaviləsi imzalandı. Müqaviləyə əsasən, Rusiya Napoleon Bonapart tərəfindən Avropada həyata keçirilmiş dəyişiklikləri tanımağa və Kontinental blokada siyasətinə (İngiltərəyə qarşı) qoşulmağa və böyük məbləğdə təzminat verməyə məcbur oldu. == İstinadlar == == Ədəbiyyat == Шильдер, "Имп.
Tilzit sülhü
Tilzit sülhü — Fransa ilə Rusiya arasında sülh müqaviləsi. 1807-ci ilin iyununda Fridland yaxınlığında fransızlarla döyüşdə rus qoşunları məğlub oldu. İyul ayında isə Tilzitdə Rusiya ilə Fransa arasında sülh müqaviləsi imzalandı. Müqaviləyə əsasən, Rusiya Napoleon Bonapart tərəfindən Avropada həyata keçirilmiş dəyişiklikləri tanımağa və Kontinental blokada siyasətinə (İngiltərəyə qarşı) qoşulmağa və böyük məbləğdə təzminat verməyə məcbur oldu. == İstinadlar == == Ədəbiyyat == Шильдер, "Имп.
Adam stili
Adam stili (və ya Adamesk və "Adam qardaşlarının üslubu") — 18-ci əsrə aid neoklassik interyer dizaynı və memarlıq stili. Şotlandiyalı üç qardaş, Con Adam (1721-1792), Robert Adam (1728-1792) və Ceyms Adam (1732-1794) tərəfindən tətbiq olunmuşdur. Onlardan son ikisi bu sahədə daha məşhur idilər. Adam qardaşları, ilk dəfə olaraq memarlıq və interyer üçün kompleks stil təklif etmişdilər: divarlar, tavanlar, kaminlər, mebellər, çilçıraqlar və xalçalar Adam qardaşları tərəfindən vahid ortaq sxem əsasında hazırlanırdı. Əksər hallarda, səhvən "Adams stili" adı ilə tanınsa da, bu memarlıq və mebel stili üçün düzgün termin "Adam qardaşlarının üslubu"dur (ing. Style of the Adam Brothers). Adam stili 1760-cı illərin sonlarından etibarən 18-ci əsr İngiltərə, Şotlandiya və Rusiyasında ali və orta təbəqəyə aid iqamətgahlarda və İstiqlal müharibəsindən sonra ABŞ-də özünə yer tapdı. Rusiyada bu stil şotland memarı Çarlz Kameron tərəfindən təqdim edilmişdi, ABŞ-də isə Federal stil adı ilə tanınmağa başladı və fərqli xüsusiyyətlər qazandı. 1795-ci ildən etibarən Adam stili Regent stili və fransız ampir stili ilə əvəz olundu. == Təsirlənib == Adam stili əsasən aşağıdakılardan təsirlənmişdir: Qazıntılar zamanı yenicə tapılan Qədim Roma dövrünə aid Pompeya və Herkulanum şəhərlərindəki freskalar və divar rəsmləri; Qazıntılar zamanı tapılan çoxsaylı qara və qırmızı etrusk yunan vazaları; Britaniyada Ceyms Stüart və Nikolas Revetin 1762-ci ildə nəşr olunan "Afina qədimlikləri" kitabından və digər bu kimi nəşrlərdən məlum olan klassik yunan memarlığı.
Arxitektura stili
Memarlıq üslubu — memarlıq xüsusiyyətlərin və əlamətlərinin məcmusudur. Memarlıq üslubunu, müəyyən dövrün və yerin xarakterik xüsusiyyətləri, funksional, konstruktiv və incəsənət tərəflərinin fərqliliyi formalaşdırır və onun ikişafı iqlim, dini və mədəni amillərdən asılıdır. Memarlığın inkişafı zamandan birbaşa asılı olmasına baxmayaraq, həmişə üslublar ardıcıllıqla dəyişmir. Müəyyən dövrlərdə, fərqli üslubların eyni zamanda mövcudluğu tarixdə müşahidə olunmuşdur (məsələn, barokko və klassisizm, modern və eklektika, funksionalizm, konstruktivizm və ar-deko).
Kilit dili
Kilit dili — bu ölmüş dil Hind-Avropa dil ailəsinin İran dil qrupunun şimal-qərb alt qrupunda sinifləndirilmişdir. Adını XX əsrin əvvəllərinə qədər mövcud olmuş Naxçıvanın Kilit sahəsi Ordubad rayonunun Kilit kəndindən gəlir. Kilit dili indi ölmüş İran dil qrupu Aşarın nəslindən və müasir talış dilinin ən yaxın qohumu idi. Bu dildən istifadə Sovet dönəmində kəskin olaraqda azalmışdır. 1992-ci ildə Dağlıq Qarabağ müharibəsinin başlaması ilə birlikdə kəndin Ermənistan respublikası ilə sərhəd ərazidə yerləşməsi və ermənilərin etdikləri basqınlar nəticəsində kənd əhalisinin digər ərazilərə köçməsi bu dilin tamamilə yox olmasına gətirib çıxarmışdır.
Kilit mağarası
Kilit mağarası — mağara qədim insanların daş dövrünün Neolit epoxasında yaşayış yeri olmuşdur. Mağara Ordubad rayonunun Kilit kəndi ərazisində yerləşir. Araz çayının sol sahilinə yaxın qərarlaşır. Zəngəzur silsiləsi cənub-qərb yamacını təşkil edən karbonatlı süxurlarda 2,5 m-dir. Mağara içərilərinə doğru 10-cu metrdə sağ 4 m, sol isə 10 m olmaqla iki qola ayrılır. Ümumi uzunluğu 24 m olan mağaranın dəhliz və salonlarında stalaqdit və stalaqmitlər müşahidə edilir. Divarları kalsit iynələri ilə örtülüdür. Mağarada aşkar edilmiş mədəni təbəqə onun qədim insanların məskəni olduğunu göstərir. Mağara 1983-cü ildə Ordubad və Şərur rayonu ərazilərində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı kəşf edilmişdir. Burada əmək tipli alətlər aşkarlanmışdır.
Kilit piri
Kilit piri — Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ordubad rayonunun Kilit kəndindən cənubdada, təpənin üzərində ziyarətgah. Girişi şərqdəndir. Dördkünc formalı kiçik binadan ibarətdir. Divarında kiçik dördkünc formalı taxçalar var. Taxçalarda orta əsrlərə aid çıraqlar qoyulmuşdur. Pirin mərkəzi hissəsində bir qəbir var. Araşdırmalar zamanı pirin ətrafından orta əsrlərə aid keramika məmulatı aşkar olunmuşdur.
Lilit Hovhannisyan
Lilit Hovhannisyan (7 dekabr 1987, İrəvan) — erməni müğənni. == Həyatı və karyerası == 2006-cı ildə "Hay Superstar" mahnı müsabiqəsində 4-cü olmuşdur. 2011-ci ildə çıxartdığı sinqlları ilə uğur qazanmışdır. 29 iyun 2011-ci ildə musiqiçi Vahram Petrosyan ailə həyatı qurmuşdur. == Diskoqrafiya == === Albom === Nran (2011) Nakaman lilit! naso!!
Tilia amurensis
Amur cökəsi (lat. Tilia amurensis) — bitkilər aləminin əməköməciçiçəklilər dəstəsinin əməköməcikimilər fəsiləsinin cökə cinsinə aid bitki növü.
Tilia argentea
Tüklü cökə (lat. Tilia tomentosa) — bitkilər aləminin əməköməciçiçəklilər dəstəsinin əməköməcikimilər fəsiləsinin cökə cinsinə aid bitki növü.