Поиск по словарям.

Meir Ezri (ivr. ‏מאיר עזרי‏‎;1924, İsrail – 30 iyun 2015)-İsrailli diplomat və İsrailin İrandaki ilk səfiri.

Üzvi kimya — tərkibində karbon atomu olan kimyəvi birləşmələri öyrənən bir elmdir. Üzvi kimya canlı aləmdə (bitki, heyvan, insan) yayılmış karbon atomunun digər 2 elementlərlə əmələ gətirdiyi birləşmələri öyrənən bir elimdir. Üzvi birləşmələri əmələ gətirən əsas dörd elementdir (O, H, N, C). == Üzvi kimya həyatımızda == Üzvi kimyanın ilkin cəhdi həyatin kimyasını başa düşmək olmuşdur. Kimya hətta, kimyanın insanların həyatında olan rolundan xəbərdar olmadan, geniş çoxmilli sənayenin (qida, paltar və milyonlarla müalicə vasitələri) inamlı əsaslarına çevrilmişdir. Kimyaçilar molekulların hərəkətini başa düşmək üçün fiziklər və riyaziyyatçılar ilə əməkdaşlıq edirlər. Eyni zamanda onlar molekulların həyati prosesləri necə müəyyənləşdirdiyini başa düşmək üçün bioloqlarla əməkdaşlıq edirlər. Bütün elmlər kimi kimya da, kainatın dərk edilməsi üçün olan modellərdə unikal yer tutur. Bu molekullar haqqında elmdir. Lakin üzvi kimya daha çox bir şeydir.

Üzvi maddələr — biokütləni təşkil edən üzvü maddələrin cəmi, yəni orqanizmlərin canlı maddəsinin cəmi, orqanizmlərin ölü maddələri (töküntü, torf və s.), humus və ya çürüntü və ölü kütlənin parçalanması nəticəsində əmələ gələn çoxlu miqdarda məhsul (protein, karbohidratlar, liqlin, yağlar, qətran, mum, üzvi turşular, aşılayıcı maddələr). == Ümumi məlumat == Karbon atomunun üzvi birləşmələrinin çox olması bir çox səbəblərdən asılıdır. Hazırda 13 mln-dan çox üzvi maddə mövcuddur. Üzvi kimya bir çox elmlərlə əlaqəlidir. İlk növbədə q/üzvi kimya, biokimya, fiziki kimya, biologiya, fizika, anatomiya, fiziologiya, biotexnologiya, ekologiya və s. elmlərlə sıx əlaqəli inkişaf edir. Üzvi kimyanın inkişafında bir çox alimlərin rolu, xidmətləri olmuşdur. Y. Sil, Ş. Jerar, E. Franklit, Kekule, A. Kuper, M. Lomonosov, A. M. Butlerov, M. Markovnikov, A. Zinin, N. Zelinski, Kuçerov. Azərbaycan alimlərindən Y. Məmmədəliyev, Ə. Quliyev, A. Məhərrəmov, M. Qulubəyov, Ş. Ömərov və başqalarının xidmətləri olmuşdur. Müasir üzvi kimyanın qarşısında geniş imkanlar durur.

Üzvi sintez – üzvi maddələrin sintez üsuludur. Üzvi kimyanın mühüm bir sahəsidir. == Tarixi == XIX əsrin əvvəllərinə qədər vitarizm nəzəriyyəsinin təsviri ilə belə hesab edilirdi ki, üzvi birləşmələr canlı orqanizmdə xüsusi həyati qüvvənin iştirakı ilə alına bilər. Həmin əsrin əvvəllərindən başlayaraq aparılan üzvi birləşmələrin ilk sintezləri bu nəzəriyyənin əsassızlığın göstərdi və o andan etibarən qeyri üzvi maddələr olan disian və amonyakın qarşılıqlı təsirindən üzvi maddə olan karbamidin (sidik cövhərinin) alınması ilə üzvi kimyada üzvi sintezin əsas qoyuldu: Göründüyü kimi ilk üzvi sintezlər o qədər də mürəkkəb olmayan birləşmələrin alınması ilə başlamış, lakin tədricən üzvi sintezlər mürəkkəbləşmiş bir neçə mərhələli olmuş və bir neçə təbii birləşmələrin alınması mümkün olmuşdur. 1904-cü ildə bu üsulla adrinalin sintez olunmuşdur. Hal-hazırda üzvi sintez sahəsi inkişaf etdirilərək təsdiq edilmişdir ki, çoxmərhələli reaksiyalar əsasında ən mürəkkəb quruluşlu, xüsusi əhəmiyyət kəsb edən birləşmələri əldə etmək olur. == Üzvi sintezin üsulları == Üzvi sintezin üsulları iki cürdür. Retrosintetik sintez üsulu Templat sintez üsulu == Retrosintetik analiz üsulu == Hazırda üzvi sintezin elə imkanları vardır ki, ən mürəkkəb quruluşlu birləşmələri sintez etmək mümkün olur, hətta bu bir neçə yolla baş verir. Çoxvariantlı sintez imkanı olduqda, sintezin səmərəliliyi əlavə olaraq başlanğıc birləşmələrin, reagentlərin asan əldə olunması reaksiya şəraitinin sadəliyi, məqsədli məhsulların çıxımının yüksək olması və sair digər amillərlə müəyyən olunur. XX əsrin ilk illərindən başlayaraq məqsədli molekulların sintezinin planlaşdırılmasına sistematik yanaşma üsulundan – retrosintetik analiz adlanan bir üsul tətbiq edilmişdir..

Üzr videosu — məşhur birinin ictimai tənqid və ya əks reaksiyadan sonra üzr istədiyi video. == İcmal == İnternet məşhurlarının üzr istəməsi və ya tənqid və ya əks reaksiyaya video şəklində cavab verməsi adi haldır. Xüsusilə YouTuberlərdən üzrxahlıq videoları bir janr kimi təsvir edilmişdir və platformada mem olmuşdur. Onların əksəriyyəti izləyicilərin rəğbətini qazanmaq üçün məqsədyönlü şəkildə təşkil edilir. Üzrxahlıq videosunu çəkən şəxslər izləyicilərinə uyğunluq, orijinallıq və ya səmimilik göstərmək üçün makiyaj etməməyi, saçlarını səliqəsizləşdirməyi və ya ağlayırmış kimi davranmağı seçə bilər. Xüsusilə videonun əvvəlində məcburi ah çəkmə də tez-tez olur. Çəkiliş yeri ilə əlaqədar olaraq, çoxları videolarında hər hansı bir zənginlik göstərməkdən qaçmaq və daha orijinal görünüş və hiss yaratmaq üçün zəif və ya təbii işıqlandırmadan istifadə etmək istəyə bilər. Bununla üzrxahlıq videosunu çəkən şəxs zəiflik nümayiş etdirmək və auditoriyası ilə arasındakı güvən səviyyəsini artırmaq istəyir. YouTube-da üzr videolarının uzunluğu bir dəqiqədən bir saata qədər dəyişir və adətən qeyri-müəyyən adlandırılır. Bu videoların miniatürü adətən sözügedən YouTube istifadəçisini minimal və ya heç makiyajsız halda səmimi, gözləri yaşla dolu bir ifadə ilə göstərir.

Bioindikasiya — biotanın bu və ya digər yaşayanlarının təbii proseslərə aktiv surətdə (eksperimental) təsir etməyərək onlara müşahidə edilməklə mühitin vəziyyətinin keyfiyyətinin qiymətləndirilməsindən ibarətdir. Buraya bioindikatorlar kimi müxtəlif səviyyədə təşkil olunmuş biosistemləri misal göstərmək olar. Mühitin keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi bioindikator əlamətlərinə görə yerinə yetirilir. Bu müşahidə edilən biosistemlərin elə xarakteristikaları üzrə aparılır ki, onlar daha tam və dəqiq surətdə onların salamatlığını əks etdirsin. Monitorinq tədqiqatlarının əsasını eksperiment deyil, müşahidə təşkil etdiyindən, bioloji monitorinqin əsas metodologiyasını bioindikasiya təşkil edir. Buna baxmayaraq, həmçinin çöl və laboratoriya şəraitində biotestdən keçirilmənin bəzi metodlarından da, mühitin keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi və onun antropogen dəyişikliklərin aşkar edilməsindən ötrü istifadə edilir. == Bioindikator nümunələri == Effektiv toplayıcı bioindikator nümunələri kimi su xərçəngəbənzər xitin zirehləri və həşaratların sürfələri, molyusklar və onların çanaqları (sonuncular uzun müddət qala bilirlər və molyuskların məhvindən sonra belə indikasiya kimi istifadə edilə bilər), mamır, bəzi quş və məməli heyvanların orqanlarını (beyin, böyrəklər, dalaq, qara ciyər və s.) göstərmək olar. == Akkumilyasiya indikasiyası haqqında ümumi məlumat == Belə ki, qeydedici və toplanan və ya akkumulyasiya bioindikatorları fərqləndirilir. Yuxarıda nəzərdən keçirilən qeydedici bioindikasiya göstəriciləri biotaya mühit amillərinin ümumi təsir səviyyəsi barəsində mühakimə yürütməyə imkan verir. Akkumulyasiya üzrə bioindikasiya amillərin (kimyəvi) özlərini keyfiyyətcə qiymətləndirməyə imkan verir, bunun üçün orqanizmlərin toxumlarında, müəyyən orqanlarda və bədənin hissələrində çirkləndirici maddələrin toplanması xüsusiyyətindən istifadə edilir.

Azotlu üzvi birləşmələr — azot tərkibli birləşmələrə deyilir. Azotlu üzvi birləşmələr mühüm birləşmələrdən biridir.

Elementli üzvi birləşmələr (EÜB) - Bu birləşmədə Karbon başqa birləşmələrdən fərqli olaraq atomlarla rabitələri mövcuddur. == İzahı == Əksər üzvi maddələr orqanogen-atomlardan (C, H, O, N, S) ibarətdir.Sonralar müəyyənləşdirildi ki, bunlardansavayı üzvi birləşmələrin tərkibində silisium, bor, metal atomları və praktik olaraq bütün elementlər ola bilər. Orqanogenlərdən fərqli olan bu birləşmələr element-üzvi birləşmələr (EÜB) adlandırılmışdır. Onlar praktik olaraq üzvi və qeyri-üzvi birləşmələrin xassələrini özündə cəmləşdirirlər. == Tarixi == Hər şey arsendən başlandı. tanınmış alman alimi R.Bunzen 1841-ci ildə dimetilarseni (CH3)2AsH (kakodil) almışdır. bu ona baha başa gəldi. O, gözünü itirmiş, lakin tədqiqatı davam etdirmişdir. 50-ci illərdə Bunzenin tələbəsi E.Frankland sink-, qalay-, civə-üzvi birləşmələri almağa müvəffəq olmuşdur. Sonralar element üzvi birləşmələri XX əsrin görkəmli alimləri Fridel Krafts, Tsiqler, natta, Qrinyar, Andrianov, Nesmyanov və b.

Fosforlu üzvi birləşmələr — tərkibində fosfor olan birləşmələrə deyilir.

Halogenli üzvi birləşmələr - tərkibində Karbon - Halogen rabitəsi saxlayan birləşmələrə deyilir. == Halogenli törəmələrin nomenklaturası == Halogenli törəmələr R-Hal kimi (Alk-Hal-alkilhalogenidlər və Ar-Hal-arilhalogenidlər üçün) ümumi formulaya malikdirlər. Sistematik nomenklatura ilə ad verərkən müvafiq doymuş karbohidrogenin adının əvvəlinə halogen atomunun yerini göstərmək şətrilə "xlor", "brom", "yod" - sözləri yazılır. halogen karbohidrogen zəncirinin hansı ucuna yaxındırsa, nömrələmə də ordan başlanır. Əgər zəncirdə ikiqat və üçqat rabitələr varsa, onda nömrələmə ondan başlanır. Əgər halogen zəncirdə yeganə əvəzləyicidirsə, müvafiq radikalın adının sonunda "xlorid", "florid", "bromid" və "yodid" sözlərini əlavə edirlər. Əgər ilkin karbohidrogenin bütün hidrogen atomları halogenlə əvəz olunubsa onda halogenli törəmənin adının əvvəlinə "per-" sözü əlavə edilir. Bir sıra halogenli törəmələr üçün trival nomenklaturadan istifadə edilir. == Halogenidlərin fiziki xassələri == Struktur quruluşuna görə alkil və arilhalogenidlərin qaynama və ərimə temperaturları müvafiq karbohidrogenlərdən böyükdür. Normal şəraitdə, ancaq ən kiçik halogenidlər: CH3F, C2H5F, C3H3F, CH3Cl, C2H5Cl, CH3Br qazdır.

== İxtisas haqqında anlayış == Müasir dövrdə həyatımızın hər bir sahəsində kompüterlərdən geniş istifadə olunur və, təbii ki, kompüter üzrə ən müxtəlif ixtisaslara böyük tələbat var. Belə ixtisaslardan biri də kompüter üzrə mühəndislikdir. Kompüter üzrə mühəndis əsasən müxtəlif kompüter sistemlərinin qurulması, kompüter və onun sistemlərinin təmiri ilə məşğul olur, eləcə də həmin sistemlərin həmişə işlək vəziyyətdə olmasını təmin edir. O, bir ofis daxilində istifadə olunan kiçik şəbəkələrdən tutmuş minlərlə kompüter və müxtəlif sistemləri birləşdirən mürəkkəb şəbəkələr qurur. Lazım gəldikdə, kompüter mühəndisi müxtəlif sistemlərlə işləyən kompüterləri eyni şəbəkəyə birləşdirir, kompüter sistemlərinin keyfiyyətlə çalışmasını təmin edir. Eyni zamanda kompüter üzrə mühəndis İnternetə çıxışı təmin etməklə, işçilərin dünyada baş verən ən son proseslərdən operativ şəkildə xəbərdar olması üçün imkan yaradır. == İxtisas üçün lazım olan xüsusiyyətlər == Kompüter mühəndisi həm bütövlükdə kompüterin, həm də onun ayrı-ayrı hissələrinin iş mexanizmini dərk etmək üçün fizika və riyaziyyatı, xüsusilə də fizikanın elektrik və maqnit, riyaziyyatın isə riyazi məntiq bölmələrini dərindən mənimsəməlidir. Kompüter mühəndisinin qarşısına çıxa biləcək problemlərin mənbəyini çox zaman ilk baxışdan dəqiq bilmək olmur, çünki həmin problemlər bir neçə səbəbdən yarana bilər. Kompüter mühəndisi üzləşdiyi problemin məhz hansı səbəbdən (və ya səbəblərdən) yarandığını aydınlaşdırmaq üçün mümkün mənbələri yoxlayıb aradan qaldırmalıdır (bu prosesə problemin lokalizasiyası deyilir). Bu işdə, ixtisasını gözəl bilməklə yanaşı, məntiqi mühakimə yürüdə bilmək qabiliyyəti, mühəndis intuisiyası, səbirli, soyuqqanlı olmaq kompüter mühəndisinə çox kömək edə bilər.

Kükürdlü üzvi birləşmələr - tərkibində Karbon - Kükürd rabitəsi birləşdirən birləşmələrə deyilir. == Təsnifat == == Əsas nümayəndələri == == Adlandırılması == Kükürd üzvi birləşmələri adlandırmaq üçün "tio" hissəciyindən istifadə edilir.Bu ikivalentli kükürd atomunu göstərir. Bundan başqa "tio" oksigenin kükürdlə əvəz olunmasını göstərir. Məsələn "ol" hidroksil qrupunu OH, "tiol" ilə -SH qrupunu, "on" karbonil qrupunu, "tion" ilə C=S qrupunu adlandırırlar. "Tia" hissəciyi ("tio"dan fərqli olaraq) karbon atomunun kükürdlə əvəz olunmasını göstərir. == Mənbə == S.F.Qarayev, U.B.İmaşev, G.M.Talıbov "Üzvi kimya", Bakı-2003.

Metal üzvi birləşmələr Metal-üzvi kimya metal-üzvi birləşmələri öyrənir. Metal-üzvi birləşmələr (MÜB) üzvi qrupların bilavasitə metal atomu ilə metal-karbon rabitəsi vasitəsilə əmələ gətirdiyi birləşmələrdir. Əgər üzvi liqand keçid metal atomu ilə bilavasitə keçid metal–karbon rabitəsi ilə birləşibsə, belə birləşmələr keçid metalların metal-üzvi birləşmələri, əgər qeyri-keçid metalla birləşibsə, onda qeyri-keçid metalların metal-üzvi birləşmələri adlanır. Metalüzvi birləşmələrin kompleks birləşmələrdən fərqi odur ki, kompleks birləşmələrdə bilavasitə metal–karbon rabitəsi yoxdur. Bu baxımdan metal-üzvi birləşmələr kompleks birləşmələrin xüsusi formasıdır. Keçid metalların metal-üzvi birləşmələrinə maraq əsasən iki aspektlə (praktik və fundamental) əlaqədardır. Ən əvvəl bu komplekslərin tədqiqi keçid metal atomunun rabitə yaratma qabiliyyətini araşdırmağa və keçid metal-üzvi liqand arasındakı çox mərkəzli ikielektronlu rabitələrin xüsusiyyətlərini dərindən dərk etməyə imkan verir. İkincisi keçid metalların metal-üzvi birləşmələrinin perspektivli katalitik sistemlər olması ilə əlaqədardır. Məlumdur ki, keçid metallar əsasında alınmış homogen katalizatorlar çoxtonnajlı kimyəvi məhsulların — spirtlər, plastifikatorlar, sirkə turşusu, dərman maddələrinin və s. sintezində istifadə edilir.

Oksigenli üzvi birləşmələr — molekulunda Karbon — Hidrogen, Karbon — Oksigen rabitəsi saxlayan birləşməyə deyilir.

Qeyri-üzvi birləşmə — üzvi olmayan mənasına gəlir. Biologiyada su, mineral, turşu, əsaslar, duzlar kimi orqanizmlərin quruluşunda olan ancaq canlı olmayan və ya bir canlı tərəfindən istehsal edilməmiş kimyəvi birləşmələrdir. Təbiətdən hazır olaraq alınır, qeyri-üzvi birləşmələrin istehsalı mümkündür. Qeyri-üzvi birləşmələr, sıxlıqla karbon daşımayan molekullardır. Bunlara misal kimi, anionlar və kationlar olaraq təsnif edilən müxtəlif ion birləşmələr ilə kovalent birləşmələrin verə bilərik. Fotosintez edə bilən canlılar (dəniz yosunları, bitkilər və sianobakteriya) qeyri-üzvi birləşmələri sintezləşdirərək üzvi maddələr yaradırlar. Qeyri-üzvi birləşmələr canlı quruluşuna qatılır və metabolik reaksiyalarda tənzimləyici vəzifəsi görür.

Silisiumlu üzvi birləşmələr - tərkibində Karbon - Silisium rabitəsi olan birləşmələrə deyilir. Bəzən onları Silikonlar adlandırırlar.

Zərif üzvi sintez – çoxmərhələli reaksiyalar sxemi üzrə az miqdarda reaktivlərlə mürəkkəb quruluşa malik birləşmələrin sintez üsuludur. == Zərif üzvi sintezin əsas üzvi sintezlə müqayisəsi == Onların arasında bir sıra fərqlərin olduğunu aşkara çıxarır.. Əsas üzvi sintezin məhsullarından fərqli olaraq zərif üzvi sintezin məhsulları çox diqqətlə təmizlənməlidirlər. Zərif üzvi sintezin istehsallarının həcmi əsas üzvi sintezinki ilə müqayisədə çox da böyük olmur. Zərif üzvi sintezin məhsulları öz çeşidinə görə çoxsaylı və rəngarəngdir, məhsulların dəyəri isə nisbətən yükskdir. Adətən bu sənaye sahəsini “Kiçik tonnajlı kimya” adlandırırlar. == Zərif üzvi sintez üsulunun tətbiqi == Zərif üzvi sintez üsulu ilə ilk dəfə sintetik üzvi birləşmələr toxuculuq sənayesində tətbiq olunmuşdur. XIX əsrin axırlarında ilk sintetik dərman preparatı (E.Fişer) və sintetik boyaq maddəsi (U.Perkin) alındı və kimya-əczaçılıq sənayesi yarandı. XX əsrin ortalarındatəbii maddələrin nümayəndələri (vitaminlər, antibiotiklər) sintez olundu və tətbiq sahəsi tapdı. Sonralar zülallar, nuklein turşuları, lipidlər, karbohidratların ayrı-ayrı nümayəndələri və fraqmentləri sintez olundu.

Qeyri-üzvi birləşmə — üzvi olmayan mənasına gəlir. Biologiyada su, mineral, turşu, əsaslar, duzlar kimi orqanizmlərin quruluşunda olan ancaq canlı olmayan və ya bir canlı tərəfindən istehsal edilməmiş kimyəvi birləşmələrdir. Təbiətdən hazır olaraq alınır, qeyri-üzvi birləşmələrin istehsalı mümkündür. Qeyri-üzvi birləşmələr, sıxlıqla karbon daşımayan molekullardır. Bunlara misal kimi, anionlar və kationlar olaraq təsnif edilən müxtəlif ion birləşmələr ilə kovalent birləşmələrin verə bilərik. Fotosintez edə bilən canlılar (dəniz yosunları, bitkilər və sianobakteriya) qeyri-üzvi birləşmələri sintezləşdirərək üzvi maddələr yaradırlar. Qeyri-üzvi birləşmələr canlı quruluşuna qatılır və metabolik reaksiyalarda tənzimləyici vəzifəsi görür.

Qeyri-üzvi kimya — kimyanın bütün kimyəvi elementlərin və onların qeyri-üzvi birləşmələrinin quruluşunu, reaksiya qabiliyyəti və xassələrini öyrənən sahəsi. Bu sahə üzvi maddələr istisna olmaqla, bütün kimyəvi birləşmələri əhatə edir (adətən qeyri-üzvi kimi təsnif edilən bir neçə sadə birləşmə istisna olmaqla, karbonu ehtiva edən birləşmələr sinfi). Tərkibində karbon olan üzvi və qeyri-üzvi birləşmələr arasındakı fərqlər, bəzi fikirlərə görə, ixtiyaridir. Qeyri-üzvi kimya kimyəvi elementləri və onların əmələ gətirdiyi sadə və mürəkkəb maddələri (üzvi birləşmələr istisna olmaqla) öyrənir. Ən son texnologiya materiallarının yaradılmasını təmin edir. 2013-cü ildə məlum olan qeyri-üzvi maddələrin sayı 500 minə yaxındır. Qeyri-üzvi kimyanın nəzəri əsasını dövri qanun və ona əsaslanan D.İ.Mendeleyevin dövri sistemi təşkil edir. Qeyri-üzvi kimyanın ən mühüm vəzifəsi müasir texnologiya üçün zəruri olan xassələrə malik yeni materialların yaradılması üsullarının işlənib hazırlanması və elmi əsaslandırılmasıdır. == Tərifin tarixi == Tarixən qeyri-üzvi kimya adı canlı varlıqlar tərəfindən əmələ gəlməyən elementlərin, birləşmələrin və maddələrin reaksiyalarının öyrənilməsi ilə məşğul olan kimya hissəsinin ideyasından irəli gəlir. Bununla belə, 1828-ci ildə görkəmli alman kimyaçısı Fridrix Völer tərəfindən həyata keçirilən qeyri-üzvi birləşmə ammonium sianatdan (NH4OCN) karbamid sintezindən bəri cansız və canlı təbiətin maddələri arasındakı sərhədlər silindi.

Səhm üzrə mənfəət (ing. Earnings per share, EPS) — şirkətin bölüşdürülə bilən xalis mənfəətinin adi səhmlərin orta illik sayına nisbətinə bərabər olan maliyyə göstəricisi. Səhm üzrə mənfəət fond bazarında fəaliyyət göstərən şirkətlərin investisiya cəlbediciliyini və səmərəliliyini müqayisə etmək üçün istifadə olunan əsas göstəricilərdən biridir. == Səhm üzrə mənfəətin hesablanması == Səhm üzrə mənfəət düsturla müəyyən edilir: E P S = I N − D P S A {\displaystyle EPS={\frac {I_{N}-D_{P}}{S_{A}}}} , burada I N {\displaystyle I_{N}} — hesabat dövrünün xalis mənfəətidir, D P {\displaystyle D_{P}} — imtiyazlı səhmlər üzrə dividendlər, S A {\displaystyle S_{A}} — hesabat dövrü ərzində dövriyyədə olan adi səhmlərin orta çəkili sayıdır. S A {\displaystyle S_{A}} hesablanarkən hesabat dövründə adi səhmlərin sayında baş vermiş bütün dəyişikliklər nəzərə alınır. Hesablanmış EPS dəyəri sıfırdan azdırsa, səhm üzrə itki haqqında danışmaq mənasızdır. Faktiki dövriyyədə olan səhmlərin sayı nəzərə alınmaqla hesablanan səhm üzrə əsas mənfəət (ing. forward EPS) adlanır. Həmçinin, səhmlərin sayında mümkün dəyişiklikləri və digər qiymətli kağızların adi səhmlərə çevrilməsi (məsələn, opsionların həyata keçirilməsi, istiqrazların konvertasiyası, yeni səhmlərlə imtiyazlı dividendlərin ödənilməsi). == Səhm üzrə mənfəətin hesablanması üçün düstur == IAS 33 standartına əsasən, hesabat dövrü üçün səhm üzrə mənfəətin hesablanması üçün ümumi düstur belədir: Səhm üzrə əsas mənfəət = Adi səhmdarlara aid edilən dövr üzrə mənfəət (zərər) / Hesabat dövründə dövriyyədə olan adi səhmlərin orta çəkili sayı adi səhm kapital aləti olduqda və adi səhmlərin sahiblərinə aid edilən dövr üçün mənfəət (zərər) gəlir vergisi, nəzarət hüququ olmayan səhmdarların səhmləri, imtiyazlı səhmlər üzrə dividendlər, adi səhmlərin orta çəkili sayı çıxılmaqla konsolidasiya edilmiş mənfəətdir.

Sosiologiyada " mexaniki həmrəylik " və " orqanik həmrəylik " [1] Émile Durkheim tərəfindən inkişaf etdirilən həmrəylik anlayışlarıdır. Durkheim , "The Division of Labour in Society" (1893) kitabinda cəmiyyətlərin inkişaf nəzəriyyəsinin bir hissəsi kimi "mexaniki" və "üzvi həmrəylik" ifadələrini təqdim etmişdir. Durkheimin sözlərinə görə, ictimai həmrəyliyin növləri mexaniki və üzvi cəmiyyətlər olan cəmiyyət növləri ilə əlaqəlidir. Mexaniki birliyini nümayiş etdirən bir cəmiyyətdə, onun birləşməsi və inteqrasiyası, eyni iş, təhsil və dini təlim və həyat tərzi ilə əlaqəli olan fərdlərin — homojenliyindən gəlir. Mexanika həmrəyliyi normal olaraq "ənənəvi" və kiçik miqyaslı cəmiyyətlərdə fəaliyyət göstərir. [2] Sadə cəmiyyətlərdə (məsələn, qəbilə), həmrəylik adətən ailə şəbəkələrinin qohumluq əlaqələrinə əsaslanır. Üzvi həmrəylik, işin ixtisaslaşmasından və insanlar arasındakı tamamlayıcılıqlardan yaranan bir-birinə olan bağlılığından gəlir — müasir və sənaye cəmiyyətlərində baş verən inkişaf. [2] Bu, daha inkişaf etmiş cəmiyyətlərdə bir-birinə olan asılılıqlara əsaslanan sosial birlikdir. Fərqli vəzifələri yerinə yetirərkən və müxtəlif dəyərlər və maraqlara sahib olsa da, cəmiyyətin sırası və çox həmrəyliyi insanlarin müəyyən vəzifələrini yerinə yetirmək üçün bir-birlərinə güvənməsindən asılıdır. Beləliklə, ictimai həmrəylik daha kompleks cəmiyyətlərdə onun tərkib hissələrinin bir-birindən asılı olması yolu ilə saxlanılır (məsələn, fermerlər fermerin ərzaq istehsal etməyə imkan verən traktoru istehsal edən zavod işçilərini qidalandırmaq üçün ərzaq istehsal edir).

Basketbol üzrə Fransa çempionatı — MBL Pro A (tam adı Milli Basketbol Liqası Pro A (fransız dilində:Ligue Nationale de Basket Pro A; ingilis diıində:Pro National Basketball League A) Fransanın ali peşəkar basketbol liqası. 1921-ci ildə təsis edilmişdir. 1987-ci ildən çempionat Milli Basketbol Liqasının rəhbərliyi altında keçirilir. == 2016/2017 mövsümündə Fransa çempionatında çıxış edən klublar == Villerban (basketbol klubu) Şalon-Reyms (basketbol klubu) Şole (basketbol klubu) Dijon (basketbol klubu) Elan Şalon (basketbol klubu) Qravlin (basketbol klubu) Le-Portel (basketbol klubu) Le-Man (basketbol klubu) Limoj (basketbol klubu) Monako (basketbol klubu) Nansi (basketbol klubu) Nanter (basketbol klubu) Olimpik Antib (basketbol klubu) Orlean (basketbol klubu)]] Paris-Levallua (basketbol klubu) Po-Ortez (basketbol klubu) Yer-Tulon Var (basketbol klubu) Strasburq (basketbol klubu) == Çempionlar == === Çempionluq cədvəli === Cədvəldə 1921-ci ildən sonra ən azı 2 dəfə çempionluq qazanan klublar göstərilmişdir.

Basketbol üzrə Mozambik çempionatı — ölkədə ən güclü basketbol təşkilatlarından biri olan 1-ci divizion tərəfindən Mozambikdə təşkil olunan turnir. Hazırda basketbol üzrə Mozambik çempionatında 9 komanda iştirak edir. 2011–2012-ci il mövsümündə Maksakvene basketbol komandası Mozambik çempionu olmuşdur.

Baş-liqa - Nigeriyanın güclü basketbol liqalarından biri.

Basketbol üzrə Qabon çempionatı — ölkədə ən güclü basketbol təşkilatlarından biri olan Elit-liqa tərəfindən Qabonda təşkil olunan turnir.

URI (ing. Uniform Resource Identifier) — unifikasiya edilmiş resurs identifikatoru. Əvvəllər Universal Resource Identifier (resursun universal identifikatoru) adlanırdı. == Əsaslar == URI — hər hansı bir resursu müəyyən etməyə imkan verən simvolik sətir: bu resusrlara misal olaraq sənəd, şəkil, fayl, elektron poçt xidməti və s. göstərmək olar. Əlbəttə, hər şeydən əvvəl şəbəkə resursları əsasdır. URI resurs eyniləşdirməsinin sadə və genişlənmiş üsulunu təqdim edir. URI genişlənmə qabiliyyəti, URI daxilində eyniləşdirilmiş bir neçə sxemin mövcud olduğunu və gələcəkdə bir neçə sxemin də yaradıla biləcəyini bildirir. == URL və URN arasında əlaqə == URL, resursun eyniləşdirilməsindən başqa, bu resursun olduğu yer haqqında informasiya verir. Amma URN, yalnız müəyyən yerdə olan resursu aşkar edir, amma onun olduğu yeri göstərmir.

Uzi (ivr. ‏עוזי‏‎) — İsrail Hərbi Sənayesi (İHS) tərəfindən istehsal edilən avtomatik silah nəsilidir. Uzi adı silahın yaradıcısı Uziel Qaldan götürülüb.

Uri (fars. اوري‎) - İranın Şərqi Azərbaycan ostanının Xudafərin şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. == Əhalisi == 2006-cı il məlumatına görə kənddə 121 nəfər yaşayır (27 ailə).

Uri Rosental (nid. Uriël (Uri) Rosenthal; 19 iyul, 1945) — Niderlandın xarici işlər naziri. == Həyatı == 19 iyul 1945-ci il tarixində Montrö (İsveçrə) şəhərində anadan olmuşdur. 1957-1963 - Haaqa şəhərində gimnaziyada təhsil almışdır. 1963-1970 - Amsterdam Universitetində “Siyasi elmlər” üzrə təhsil almışdır. 1978 - Rotterdam, Erasmus Universitetində siyasi və sosial elmlər üzrə doktorluq dərəcəsini qazanmışdır. 1970 - Erasmus Universitetində mühazirəçi. 1980 - Erasmus Universitetində siyasi elmlər professoru adı qazanmışdır. 1987 - Leyden Universitetində ictimai administrasiya professoru.11 1997-2002 - Niderland Elmi Araşdırmalar Təşkilatının sədrinin müavini (NWO). 1999-dan etibarən - Senatda İnsanların Azadlıqı və Demokratiya Partiyasını (VVD) təmsil edir.

Uri Seqal (ivr. ‏אורי סגל‏‎; 7 mart 1944, Qüds) – İsrail dirijoru. == Karyerası == 1944-cü ildə Qüds şəhərində doğulmuşdur. Qüds şəhərində yerləşən Rubin konservatoriyasında skripka çalmağı və dirijorluğu öyrənmişdir. 1966–69-cu illərdə Londonun Qildholl Musiqi Məktəbində dirijorluq təhsili almışdır. 1969-cu ildə Nyu-Yorkda baş tutan Dimitris Mitropulos Dirijorluq Müsabiqəsində ilk mükafatını qazanmış və müsabiqə nəticəsində Nyu-York Filarmonik Orkestrında Leonard Bernstaynın köməkçi dirijoru olmuşdur. 1970-ci illərdən etibarən Avropa və Amerika ölkələrinə səyahət edərək müxtəlif orkestrlarda dirijorluq etməyə başlamışdır. 1971-ci ildə Kardiff şəhərində BBC-nin Uels Milli Orkestrı və İngilis Kamera Orkestrı, 1972-ci ildə isə Çikaqo Simfonik Orkestrında dirijorluq etmişdir. 1973-cü ildə Ştutqart şəhərinin Cənubi Alman Radio Orkestrının daimi qonaq qismində çıxış edən dirijoru olmuşdur. 1980–83-cü illərdə Bornmut Simfonik Orkestrının baş dirijoru, 1981–85-ci illərdə isə Almaniyanın Macarıstan filarmoniyası orkestrının musiqi direktoru və baş dirijoru kimi fəaliyyət göstərmişdir.

Uzi (fars. اوزي‎‎) - İranın Şərqi Azərbaycan ostanının Kəleybər şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. == Əhalisi == Kənddə 2006-cı il siyahıya alınmaya görə 149 nəfər yaşayır (34 ailə).

Uzi (fars. اوزي‎) — İranın Şərqi Azərbaycan ostanının Vərziqan şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. == Əhalisi == 2006-cı il məlumatına görə kənddə 161 nəfər yaşayır (32 ailə).

Uzi

Uzi və ya əsl adı ilə Utku Cihan Yalçınkaya (30 avqust 1998, Güngörən, İstanbul ili) — türk repçi və bəstəkardır. Musiqilərində daha çox küçə mədəniyyətini əks etdirir. Bununla yanaşı, musiqilərinin böyük bir hissəsində doğulub boya-başa çatdığı Güngörənin də adını çəkir. Rep musiqisinə "Emergency" musiqisi ilə başlasa da, məşhurlaşması 2021-ci ildə çıxardığı "Kan" albomundakı "Krvn ve Umrumda Değil" mahnıları sayəsində baş tutdu və albom Spotify Top 10 siyahısına girməyə nail oldu. == Diskoqrafiya == === Albomlar === Kan (2021) Favela (2019) Output Nr.1 (ft. Murda) (2019) === Duetlər === Cindy (2021) KHRBR (ft. Ati242 & Batuflex & Lvbel C5 & Motive & Murda) (2021) ACAYİP (ft. Ali471) (2021) LE CANE (ft. Critical & Heijan & Muti) (2021) HARAM HELAL (ft. Capo) (2021) Yengen Kızar (ft.

Cari əməliyyatlar balansına (genişlənmiş xarici ticarət balansı) görə ölkələrin (ştatlar, asılı ərazilər) siyahısı.

Beri-beri — xəstəliyi B1 vitamininin çatışmazlığından irəli gəlir. Göstərilən xəstəliyi keçirən xəstələrin ürək nahiyəsində pozulmalar müşahidə olunur. Bu xəstəlikdə qıcolmalar və iflicolma baş verir. B1 vitamini əsasən qabığı soyulmamış dəndə, yumurta sarısında, paxlalı bitkilərin toxumalarında, az miqdarda ispanaqda, kələmdə, yerkökü və almada vardır.

Akri (port. Acre) — Braziliyanın şimal-qərbində yerləşən ştat. Şimalda Amazonas, şərqdə isə Rondoniya ştatı ilə sərhədlənir. Üstəlik cənub-şərqdən Boliviya, cənub-qərbdən isə Peru ilə sərhədə malikdir. Ştatın inzibati mərkəzi Riu-Brankudur. Ştatın adı Akri çayından götürülmüşdür. Akri Purus çayının əsas qollarındandır. Hindu dilində «Kaymanlar çayı» mənasını verir. == Coğrafiya == Ərazisi bütünlüklə Amazon hövzəsinə daxildir. Qərb sərhədində Serra-fu-Divizor dağı 609 metr hündürlüklə ştatın ın hündür nöqtəsidir.

Anri — fransız adı, soyadı. Anri Dünan — dünya şöhrətli isveçrəli xeyriyyəçi, iş adamı, ilk Nobel mükafatçısı, Anri Fayol — fransız menecment nəzəriyyəçisi, ali inzibati idarəetmə üzrə mütəxəssis Anri Puankare — fransız riyaziyyatçısı, fizik, filosof və elm nəzəriyyəçisi. Anri Vallon — fransız psixoloqu. Anri Berqson — fransız filosof, XX əsrin ən görkəmli filosofu Anri Alekan — fransız kinooperatoru. Anri Dyuem — Anri Hoppenot — Anri Jakolən — Anri Le Sidane — Anri Lui Le Şatelye — Tyerri Anri — Fransa futbolçusu. Digər Antuan Anri Bekkerel — tanınmış Fransa fiziki Aleksandr Anri Qabriel de Kassini — Fransa botaniki, tanınmış Kassini nəslinin sonuncu nümayəndəsi Pol Anri Holbax — fransız materialist filosofu, ateist.