Siffeyn döyüşü: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya saytından
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktə
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Redaktənin izahı yoxdur
Teqlər: Vizual redaktor Mobil redaktə Mobil veb redaktə
k 46.32.174.3 (müzakirə) tərəfindən edilmiş 2 redaktə geri qaytarılaraq Qolcomaq tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu
Teq: Geri qaytarma
 
(19 istifadəçi tərəfindən edilmiş 30 dəyişiklik göstərilmir)
Sətir 1: Sətir 1:
{{vikiləşdirmək}}
{{Hərbi münaqişə
{{Hərbi münaqişə
| münaqişə = Siffeyn döyüşü <br/> {{lang-ar|وقعة صفين}}
|münaqişə = Siffeyn döyüşü <br> {{Dil-ar|وقعة صفين}}
| aiddir = İlk fitnə
|aiddir = Birinci fitnə
| şəkil = [[Şəkil:Balami - Tarikhnama - Battle of Siffin (cropped).jpg|300px]]
|şəkil = [[Fayl:Balami - Tarikhnama - Battle of Siffin (cropped).jpg|300px]]
| izah = Siffeyn döyüşü
|şəklin ölçüsü =
|şəklin izahı = Siffeyn döyüşü
| tarixi = [[657]]-ci il [[26 iyul]]dan [[28 iyul]]adək.
| yeri = Siffeyn ([[Raqqa mühafəzəsi]] yaxınlığındakı müasir Əbu Hureyrə kəndi), [[Suriya]]
|tarixi = 657-ci il 26 iyuldan 28 iyuladək.
|yeri = Siffeyn ([[Raqqa mühafəzəsi]] yaxınlığındakı müasir Əbu Hureyrə kəndi), [[Suriya]]
| səbəbi =
|səbəbi =
⚫
|vəziyyəti =
| nəticəsi = [[Pat (şahmat)|heç-heçə]]<ref>[https://www.britannica.com/event/Battle-of-Siffin#ref227022 Battle of Ṣiffīn], [[Encyclopædia Britannica]], retrieved on April 17, 2019. "...ʿAlī gathered support in Kūfah, where he had established his centre, and invaded Syria. The two armies met along the Euphrates River at Ṣiffīn (near the Syrian-Iraqi border), where they engaged in an indecisive succession of skirmishes, truces, and battles, culminating in the legendary appearance of Muʿāwiyah’s troops with copies of the Qurʾān impaled on their lances—supposedly a sign to let God’s word decide the conflict." [https://web.archive.org/web/20190417141626/https://www.britannica.com/event/Battle-of-Siffin Archived] at the [[Wayback machine]]</ref><ref>[https://www.britannica.com/biography/Muawiyah-I#ref118930 Muʿāwiyah I], [[Encyclopædia Britannica]], retrieved on April 17, 2019. "As a kinsman of the slain caliph ʿUthmān, Muʿāwiyah bore the duty of revenge. Because ʿAlī neglected to apprehend and punish ʿUthmān’s murderers, Muʿāwiyah regarded him as an accomplice to the murder and refused to acknowledge his caliphate. Thereupon ʿAlī marched to the Euphrates border of Syria and engaged Muʿāwiyah’s troops at the famous Battle of Ṣiffīn (657). Muʿāwiyah’s guile turned near defeat into a truce. Resorting to a trick that played upon the religious sensibilities of ʿAlī’s forces, he persuaded the enemy to enter into negotiations that ultimately cast doubt on the legitimacy of ʿAlī’s caliphate and alienated a sizable number of his supporters." [https://web.archive.org/web/20190417141334/https://www.britannica.com/biography/Muawiyah-I Archived] at the [[Wayback machine]]</ref>
|nəticəsi = [[Pat (şahmat)|heç-heçə]]<ref>[https://www.britannica.com/event/Battle-of-Siffin#ref227022 Battle of Ṣiffīn], [[Encyclopædia Britannica]], retrieved on April 17, 2019. "...ʿAlī gathered support in Kūfah, where he had established his centre, and invaded Syria. The two armies met along the Euphrates River at Ṣiffīn (near the Syrian-Iraqi border), where they engaged in an indecisive succession of skirmishes, truces, and battles, culminating in the legendary appearance of Muʿāwiyah’s troops with copies of the Qurʾān impaled on their lances—supposedly a sign to let God’s word decide the conflict." [https://web.archive.org/web/20190417141626/https://www.britannica.com/event/Battle-of-Siffin Archived] at the [[Wayback machine]]</ref><ref>[https://www.britannica.com/biography/Muawiyah-I#ref118930 Muʿāwiyah I], [[Encyclopædia Britannica]], retrieved on April 17, 2019. "As a kinsman of the slain caliph ʿUthmān, Muʿāwiyah bore the duty of revenge. Because ʿAlī neglected to apprehend and punish ʿUthmān’s murderers, Muʿāwiyah regarded him as an accomplice to the murder and refused to acknowledge his caliphate. Thereupon ʿAlī marched to the Euphrates border of Syria and engaged Muʿāwiyah’s troops at the famous Battle of Ṣiffīn (657). Muʿāwiyah’s guile turned near defeat into a truce. Resorting to a trick that played upon the religious sensibilities of ʿAlī’s forces, he persuaded the enemy to enter into negotiations that ultimately cast doubt on the legitimacy of ʿAlī’s caliphate and alienated a sizable number of his supporters." [https://web.archive.org/web/20190417141334/https://www.britannica.com/biography/Muawiyah-I Archived] at the [[Wayback machine]]</ref>
⚫
| ərazi =
| tərəf1 = [[Şəkil:Imamah Flag.png|20px]] [[Rəşidi xilafəti]]
|ərazi =
|tərəf1 = [[Fayl:Imamah Flag.png|20px]] [[Rəşidi xilafəti]]
| tərəf1N =
|tərəf2 = [[Fayl:Black flag.svg|20px]] [[Əməvilər]] və tərəfdarları
⚫
|tərəf3 =
| tərəf2 = [[Şəkil:Black flag.svg|20px]] [[Əməvilər]] və tərəfarları
| tərəf2N =
|tərəf4 =
|komandan1 = [[Fayl:Imamah Flag.png|20px]] '''[[Əli ibn Əbu Talib]]''' <br> [[Fayl:Imamah Flag.png|20px]] [[Malik Əştər]] <br> [[Fayl:Imamah Flag.png|20px]] [[Həsən ibn Əli]] <br>
| tərəf3 =
⚫
[[Fayl:Imamah Flag.png|20px]] [[Hüseyn ibn Əli]] <br>
| tərəf3N =
| komandan1 = [[Şəkil:Imamah Flag.png|20px]] '''[[Əli ibn Əbu Talib]]''' <br/> [[Şəkil:Imamah Flag.png|20px]] [[Malik Əştər]] <br/> [[Şəkil:Imamah Flag.png|20px]] [[Həsən ibn Əli]] <br/>
[[Fayl:Imamah Flag.png|20px]] [[Əmmar ibn Yasir]] [[Döyüş zamanı ölüm|☪]] <br> [[Fayl:Imamah Flag.png|20px]] Məhəmməd ibn Əbubəkr <br> [[Fayl:Imamah Flag.png|20px]] Məhəmməd ibn əl-Hənəfiyyə <br> [[Fayl:Imamah Flag.png|20px]] [[Abdullah ibn Abbas]] <br> [[Fayl:Imamah Flag.png|20px]] Qeys ibn Səəd <br> [[Fayl:Imamah Flag.png|20px]] Xuzeymə ibn Sabit [[Döyüş zamanı ölüm|☪]] <br> [[Fayl:Imamah Flag.png|20px]] [[Abbas ibn Əli]] <br> [[Fayl:Imamah Flag.png|20px]] Haşim ibn Ütbə [[Döyüş zamanı ölüm|☪]]
⚫
|komandan2 = [[Fayl:Black flag.svg|20px]] '''[[I Muaviyə|Muaviyə ibn Əbu Sufyan]]''' <br> [[Fayl:Black flag.svg|20px]] [[Əmr ibn As]]
⚫
[[Şəkil:Imamah Flag.png|20px]] [[Hüseyn ibn Əli]] <br>
⚫
<br> [[Fayl:Black flag.svg|20px]] [[Mərvan ibn Həkəm]] <br> [[Fayl:Black flag.svg|20px]] Valid ibn Üqbə <br> [[Fayl:Black flag.svg|20px]] Əbu əl-Əvar <br> [[Fayl:Black flag.svg|20px]] [[Həbib ibn Məsləmə]]
[[Şəkil:Imamah Flag.png|20px]] [[Əmmar ibn Yasir]] [[Döyüş zamanı ölüm|☪]] <br/> [[Şəkil:Imamah Flag.png|20px]] Məhəmməd ibn Əbubəkr <br/> [[Şəkil:Imamah Flag.png|20px]] Məhəmməd ibn əl-Hənəfiyyə <br/> [[Şəkil:Imamah Flag.png|20px]] [[Abdullah ibn Abbas]] <br/> [[Şəkil:Imamah Flag.png|20px]] Qeys ibn Səəd <br/> [[Şəkil:Imamah Flag.png|20px]] Xuzeymə ibn Sabit [[Döyüş zamanı ölüm|☪]] <br/> [[Şəkil:Imamah Flag.png|20px]] [[Abbas ibn Əli]] <br/> [[Şəkil:Imamah Flag.png|20px]] Haşim ibn Ütbə [[Döyüş zamanı ölüm|☪]]
⚫
|komandan3 =
⚫
| komandan2 = [[Şəkil:Black flag.svg|20px]] '''[[I Muaviyə|Muaviyə ibn Əbu Sufyan]]''' <br/> [[Şəkil:Black flag.svg|20px]] [[Əmr ibn As]]
⚫
|komandan4 =
⚫
<br/> [[Şəkil:Black flag.svg|20px]] [[Mərvan ibn Həkəm]] <br/> [[Şəkil:Black flag.svg|20px]] Valid ibn Üqbə <br/> [[Şəkil:Black flag.svg|20px]] Əbu əl-Əvar <br/> [[Şəkil:Black flag.svg|20px]] [[Həbib ibn Məsləmə]]
|qüvvə1 = 80.000<ref name="Tarikh Al Yaqubi">{{cite book |last1=Ibn Yaqubi |first1=Ahmad |title=Tarikh Al Yaqubi |date=872 |publisher=Ahmad Ibn Yaqubi |location=Armenia |isbn=9786136166070 |page=188}}</ref>
⚫
| komandan3 =
| qüvvə1 = 80.000<ref name="Tarikh Al Yaqubi">{{cite book |last1=Ibn Yaqubi |first1=Ahmad |title=Tarikh Al Yaqubi |date=872 |publisher=Ahmad Ibn Yaqubi |location=Armenia |isbn=9786136166070 |page=188}}</ref>
|qüvvə2 = 120.000<ref name="Tarikh Al Yaqubi" />
| qüvvə2 = 120.000<ref name="Tarikh Al Yaqubi" />
|qüvvə3 =
| qüvvə3 =
|qüvvə4 =
| itkilər1 = 25.000<ref name="The Caliphate, Its Rise and Fall">{{cite book |last1=Muir |first1=William |title=The Caliphate, its Rise and Fall |date=1891 |publisher=William Muir |location=London |page=261}}</ref>
|itkilər1 = 25.000<ref name="The Caliphate, Its Rise and Fall">{{cite book |last1=Muir |first1=William |title=The Caliphate, its Rise and Fall |date=1891 |publisher=William Muir |location=London |page=261}}</ref>
| itkilər2 = 40.000<ref name="The Caliphate, Its Rise and Fall">{{cite book |last1=Muir |first1=William |title=The Caliphate, its Rise and Fall |date=1891 |publisher=William Muir |location=London |page=261}}</ref>
|itkilər2 = 40.000<ref name="The Caliphate, Its Rise and Fall"/>
| itkilər3 =
|itkilər3 =
| ümumi itkilər =
|itkilər4 =
| qeydlər =
|ümumi itkilər =
|vikianbar =
}}
}}
'''Süffeyn döyüşü''' ({{Dil-ar|وقعة صفين}}) — [[Xəlifə Əli]] ilə İslam dövlətinin Suriya valisi [[I Müaviyə|Müaviyə ibn Əbu Süfyan]] arasında Siffində [[657]]-ci ildə baş verən döyüş.
'''Siffeyn döyüşü''' ({{Dil-ar|وقعة صفين}}) — [[Xəlifə Əli]] ilə İslam dövlətinin Suriya valisi [[I Müaviyə|Müaviyə ibn Əbu Süfyan]] arasında Siffeyndə 657-ci ildə baş verən döyüş. Siffeyn indiki [[Suriya]]da, Fəratın sahilindəki [[Rəqqə]] şəhərinin şərqində yerləşir.


Üç aya yaxın davam edən və ən böyük döyüşü 657-ci il iyulun 26–28-də baş verən müharibədə bir nəticəyə gəlinmir. Hər iki tərəfin razılığı ilə qurulmuş hakim heyətindəndə heç bir nəticə əldə olunmur. İslam tarixi baxımından Siffeyn döyüşü; Müsəlman cəmiyyətində Əlinin nüfuzunu sarsıdan, [[xaricilər]] (sonralar Əlini öldürəcəklər) adlı qrupun yaranmasına səbəb olan və Əməvilər sülaləsinin yolunu açan mühüm hadisədir.
Təqribən 3 aya yaxın müddət ərzində baş verən döyüşün qızğın vaxtı 26-28 avqust tarixində baş verib. Süffeyn savaşı İslam tarixi açısından [[Xaricilər]]in yaranmasına, Xəlifə Əlinin müsəlmanlar içərisində olan mövqeyinin zəifləməsinə və Əməvi sülaləsinin hakimiyyətə gəlməsini asanlaşdıran bir döyüş olaraq tarixə keçib.


== Tarixi ==
== Döyüşə gedən yol ==
Suriya valisi Müaviyə inb Əbu Süfyan asilər tərəfindən öldürülən 3-cü xəlifə Osmanın qohumu idi. O, Əlinin Osmanın qətlində günahkar ola biləcək bəzi şəxslərdən dəstək aldığını və bu səbəbdən də bu qətli araşdırmaqdan çəkindiyini düşünür. Buna görə də Əliyə qarşı qiyam qaldırır. [[Əli]]nin üsyanı yatırmaq cəhdi Siffeyn döyüşü adlanan uzun toqquşmalara səbəb olur.
=== Müharibəyə qədərki dövr ===
Suriya valisi [[Müaviyə]] Xəlifə [[Osman]]ın qohumu idi və Osmanin ona qarşi çıxanlar tərəfindən qətlə yetirilməsində dolayısı olaraq həmin qətlin cinayətinin üstünün örtülməsində [[Həzrəti Əli]]nin əlinin olduğunu düşünürdü. Buna görə də üsyana başladı. Həzrəti Əlinin danışıqlar aparmaq istəyi baş tutmadı.Həzrəti Əli İslamin idarə mərkəzini [[Kufə]]yə daşıdı. Çünki burda ona dəstək daha çox verilə biləcəkdi. Və beləliklə iki qoşun Siffində üz-üzə gəldi.


[[Cəməl döyüşü]]ndən sonra Əli 657-ci ilin yanvarında [[Bəsrə]]dən [[Kufə]]yə qayıdır. Əlinin elçilər göndərmək və Müaviyəni razı salmaq cəhdləri nəticəsiz qalır. Əli İslam Dövlətinin mərkəzini [[Mədinə]]dən Kufəyə köçürür. Bu səbəb Əlinin Kufədə tərəfdarlarının çox olması və Kufə daha mərkəzdə mövqedə tutması ilə əlaqədar idi. Əli Kufədə topladığı ordu ilə Müaviyənin nəzarəti altında olan Suriya vilayətini ələ keçirir. İki ordu Fərat çayı boyunca Siffeyndə üz-üzə gəlir.
=== Hakim hadisəsi ===
Döyüşlər davam edərkən Müaviyənin əsgərləri mizraqlarinin ucuna Qurandan hissələr taxdilar və bu hal ehtimalən '''Sonunu Allah müəyyənləşdirsin''' mənasına gəlirdi.Bunun da nəticəsi olaraq Həzrəti Əlinin qoşunu daxilində parçalanma baş verdi və sonradan Xaricilər adlanacaq bir hissə qoşunu tərk etdi.


=== Nəticə ===
== Hakim olayı ==
Aylarla davam edən kiçik toqquşmalar, atəşkəslər və meydan döyüşlərindən sonra müharibənin zirvəsini təşkil edən Quran hadisəsi baş verir. Müaviyənin əsgərləri nizələrinin ucuna Qurandan parçalar taxırlar ki, bu da yəqin ki, döyüşün nəticəsini Allahın qərar verəcəyi anlamına gəlirdi. Əli Qurana əsaslanan hakim heyətinin yaradılmasına razılıq verir və [[Əbu Musa əl-Əşari]]ni nümayəndə təyin edir. [[Əmr ibn As]]da Müaviyəni təmsil edirdi.
Hakim hadisəsinin müxtəlif qaynaqlarda müxtəlif formada təzahürü var.Amma yekun olaraq bilinən odur ki Xəlifə Əlinin bundan sonra İslamda Müsəlman aləmində mövqeyi zəifləyir.658-ci il may ayinda Suriyali tərəfdarlarinin səyi ilə Müaviyə xəlifə elan edilir.Onun torpaqlari İraqa doğru genişlənərkən Xəlifə Əlinin torpaqları Kufəyə doğru daralırdı.
Siffin savaşı Şiə-Sünni ayrılımına böyük bir "dəstək" göstərib.


Əlinin hakim heyətinin yaradılmasına razılığı onun Müaviyə ilə bərabər mühakimə olunacağı anlamına gəlirdi və bu Müaviyəyə Əlinin müsəlman icmasının rəhbəri olması iddiasını rədd etməyə imkan verirdi. Əlinin hakimin tələbinə boyun əyməsindən narahat olanların böyük bir qrupu "Hökm ancaq Allaha məxsusdur" ([[Ənam surəsi]]: 57) ayəsini əsas gətirərək bu vəziyyətə etiraz etdilər. Bu qrup hakim heyətinin qurulmasının Quranın "Əgər iki müsəlman dəstəsindən biri digərinə hücum etsə, Allahın əmrinə qayıdana qədər hücum edənlə (hücum edənlə) vuruşun" əmrinə qarşı çıxmaq olduğuna inanırdılar ([[Hucurat surəsi]]: 9).
== Mənbə ==


Bu ifrat dindar dəstənin kiçik bir hissəsi Harura kəndinə çəkilir və əsas qrupdan ayrıldıqları üçün xaricilər kimi tanınırlar.
[https://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Siffin Envikidə olan eyniadlı məqalə.]


== Nəticəsi ==
Hakim olayının təfərrüatları müxtəlif mənbələrdə geniş şəkildə dəyişir. Aydın olan budur ki, Əlinin müsəlman cəmiyyətindəki mövqeyi ciddi şəkildə zəifləmişdir.

658-ci ilin mayında Suriyadakı bəzi tərəfdarları Müaviyəni xəlifə elan edir. Müaviyənin təsir dairəsi indiki İraq və Hicaza ([[Səudiyyə Ərəbistanı]]nın qərbi) doğru genişlənərkən, Əlinin nüfuz dairəsi onun paytaxtı Kufəyə doğru daralır.

Əli Siffeyn döyüşündən dörd il sonra (661-ci ildə) xaricilər tərəfindən öldürüləndə Müaviyənin xilafətini elan etməsi üçün heç bir maneə yox idi. Müaviyə Əməvilər sülaləsinin ilk xəlifəsi olur.

İki ordunun itkiləri ilə bağlı səslənən fikirlər ziddiyyətlidir. Bəzi tarixçilər iki ordunun ümumi itkisini 70.000 olaraq qiymətləndirir. Onların 45 mini Müaviyənin, 25 mini isə Əlinin ordusundan olduğu bildirilir<ref>İbn Muzahim, s. 474 ve 558; Halife, s. 116; Belazuri, s. 97; İbn Şehri Aşub, s. 195; İbn Ebi’l Hadid, c. 2, s. 208.</ref><ref>[http://tr.wikishia.net/view/S%C4%B1ffin_Sava%C5%9F%C4%B1 Sıffin Savaşı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160304091318/http://tr.wikishia.net/view/S%C4%B1ffin_Sava%C5%9F%C4%B1 |date=2016-03-04 }} .</ref>.

== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}
[[Kateqoriya:Müharibələr]]
[[Kateqoriya:Müharibələr]]
[[Kateqoriya:657-ci ildəki hadisələr]]
[[Kateqoriya:Birinci Fitnə]]

Səhifəsinin 13:57, 10 may 2024 tarixinə olan son versiyası

Siffeyn döyüşü
ərəb. وقعة صفين‎
Birinci fitnə
Siffeyn döyüşü
Tarix 657-ci il 26 iyuldan 28 iyuladək.
Yeri Siffeyn (Raqqa mühafəzəsi yaxınlığındakı müasir Əbu Hureyrə kəndi), Suriya
Nəticəsi heç-heçə[1][2]
Münaqişə tərəfləri

Rəşidi xilafəti

Əməvilər və tərəfdarları

Komandan(lar)

Əli ibn Əbu Talib
Malik Əştər
Həsən ibn Əli
Hüseyn ibn Əli
Əmmar ibn Yasir ☪
Məhəmməd ibn Əbubəkr
Məhəmməd ibn əl-Hənəfiyyə
Abdullah ibn Abbas
Qeys ibn Səəd
Xuzeymə ibn Sabit ☪
Abbas ibn Əli
Haşim ibn Ütbə ☪

Muaviyə ibn Əbu Sufyan
Əmr ibn As
Mərvan ibn Həkəm
Valid ibn Üqbə
Əbu əl-Əvar
Həbib ibn Məsləmə

Tərəflərin qüvvəsi

80.000[3]

120.000[3]

İtkilər

25.000[4]

40.000[4]

Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Siffeyn döyüşü (ərəb. وقعة صفين‎) — Xəlifə Əli ilə İslam dövlətinin Suriya valisi Müaviyə ibn Əbu Süfyan arasında Siffeyndə 657-ci ildə baş verən döyüş. Siffeyn indiki Suriyada, Fəratın sahilindəki Rəqqə şəhərinin şərqində yerləşir.

Üç aya yaxın davam edən və ən böyük döyüşü 657-ci il iyulun 26–28-də baş verən müharibədə bir nəticəyə gəlinmir. Hər iki tərəfin razılığı ilə qurulmuş hakim heyətindəndə heç bir nəticə əldə olunmur. İslam tarixi baxımından Siffeyn döyüşü; Müsəlman cəmiyyətində Əlinin nüfuzunu sarsıdan, xaricilər (sonralar Əlini öldürəcəklər) adlı qrupun yaranmasına səbəb olan və Əməvilər sülaləsinin yolunu açan mühüm hadisədir.

Döyüşə gedən yol

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Suriya valisi Müaviyə inb Əbu Süfyan asilər tərəfindən öldürülən 3-cü xəlifə Osmanın qohumu idi. O, Əlinin Osmanın qətlində günahkar ola biləcək bəzi şəxslərdən dəstək aldığını və bu səbəbdən də bu qətli araşdırmaqdan çəkindiyini düşünür. Buna görə də Əliyə qarşı qiyam qaldırır. Əlinin üsyanı yatırmaq cəhdi Siffeyn döyüşü adlanan uzun toqquşmalara səbəb olur.

Cəməl döyüşündən sonra Əli 657-ci ilin yanvarında Bəsrədən Kufəyə qayıdır. Əlinin elçilər göndərmək və Müaviyəni razı salmaq cəhdləri nəticəsiz qalır. Əli İslam Dövlətinin mərkəzini Mədinədən Kufəyə köçürür. Bu səbəb Əlinin Kufədə tərəfdarlarının çox olması və Kufə daha mərkəzdə mövqedə tutması ilə əlaqədar idi. Əli Kufədə topladığı ordu ilə Müaviyənin nəzarəti altında olan Suriya vilayətini ələ keçirir. İki ordu Fərat çayı boyunca Siffeyndə üz-üzə gəlir.

Hakim olayı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Aylarla davam edən kiçik toqquşmalar, atəşkəslər və meydan döyüşlərindən sonra müharibənin zirvəsini təşkil edən Quran hadisəsi baş verir. Müaviyənin əsgərləri nizələrinin ucuna Qurandan parçalar taxırlar ki, bu da yəqin ki, döyüşün nəticəsini Allahın qərar verəcəyi anlamına gəlirdi. Əli Qurana əsaslanan hakim heyətinin yaradılmasına razılıq verir və Əbu Musa əl-Əşarini nümayəndə təyin edir. Əmr ibn Asda Müaviyəni təmsil edirdi.

Əlinin hakim heyətinin yaradılmasına razılığı onun Müaviyə ilə bərabər mühakimə olunacağı anlamına gəlirdi və bu Müaviyəyə Əlinin müsəlman icmasının rəhbəri olması iddiasını rədd etməyə imkan verirdi. Əlinin hakimin tələbinə boyun əyməsindən narahat olanların böyük bir qrupu "Hökm ancaq Allaha məxsusdur" (Ənam surəsi: 57) ayəsini əsas gətirərək bu vəziyyətə etiraz etdilər. Bu qrup hakim heyətinin qurulmasının Quranın "Əgər iki müsəlman dəstəsindən biri digərinə hücum etsə, Allahın əmrinə qayıdana qədər hücum edənlə (hücum edənlə) vuruşun" əmrinə qarşı çıxmaq olduğuna inanırdılar (Hucurat surəsi: 9).

Bu ifrat dindar dəstənin kiçik bir hissəsi Harura kəndinə çəkilir və əsas qrupdan ayrıldıqları üçün xaricilər kimi tanınırlar.

Nəticəsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Hakim olayının təfərrüatları müxtəlif mənbələrdə geniş şəkildə dəyişir. Aydın olan budur ki, Əlinin müsəlman cəmiyyətindəki mövqeyi ciddi şəkildə zəifləmişdir.

658-ci ilin mayında Suriyadakı bəzi tərəfdarları Müaviyəni xəlifə elan edir. Müaviyənin təsir dairəsi indiki İraq və Hicaza (Səudiyyə Ərəbistanının qərbi) doğru genişlənərkən, Əlinin nüfuz dairəsi onun paytaxtı Kufəyə doğru daralır.

Əli Siffeyn döyüşündən dörd il sonra (661-ci ildə) xaricilər tərəfindən öldürüləndə Müaviyənin xilafətini elan etməsi üçün heç bir maneə yox idi. Müaviyə Əməvilər sülaləsinin ilk xəlifəsi olur.

İki ordunun itkiləri ilə bağlı səslənən fikirlər ziddiyyətlidir. Bəzi tarixçilər iki ordunun ümumi itkisini 70.000 olaraq qiymətləndirir. Onların 45 mini Müaviyənin, 25 mini isə Əlinin ordusundan olduğu bildirilir[5][6].

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Battle of Ṣiffīn, Encyclopædia Britannica, retrieved on April 17, 2019. "...ʿAlī gathered support in Kūfah, where he had established his centre, and invaded Syria. The two armies met along the Euphrates River at Ṣiffīn (near the Syrian-Iraqi border), where they engaged in an indecisive succession of skirmishes, truces, and battles, culminating in the legendary appearance of Muʿāwiyah’s troops with copies of the Qurʾān impaled on their lances—supposedly a sign to let God’s word decide the conflict." Archived at the Wayback machine
  2. ↑ Muʿāwiyah I, Encyclopædia Britannica, retrieved on April 17, 2019. "As a kinsman of the slain caliph ʿUthmān, Muʿāwiyah bore the duty of revenge. Because ʿAlī neglected to apprehend and punish ʿUthmān’s murderers, Muʿāwiyah regarded him as an accomplice to the murder and refused to acknowledge his caliphate. Thereupon ʿAlī marched to the Euphrates border of Syria and engaged Muʿāwiyah’s troops at the famous Battle of Ṣiffīn (657). Muʿāwiyah’s guile turned near defeat into a truce. Resorting to a trick that played upon the religious sensibilities of ʿAlī’s forces, he persuaded the enemy to enter into negotiations that ultimately cast doubt on the legitimacy of ʿAlī’s caliphate and alienated a sizable number of his supporters." Archived at the Wayback machine
  3. ↑ 1 2 Ibn Yaqubi, Ahmad. Tarikh Al Yaqubi. Armenia: Ahmad Ibn Yaqubi. 872. səh. 188. ISBN 9786136166070.
  4. ↑ 1 2 Muir, William. The Caliphate, its Rise and Fall. London: William Muir. 1891. səh. 261.
  5. ↑ İbn Muzahim, s. 474 ve 558; Halife, s. 116; Belazuri, s. 97; İbn Şehri Aşub, s. 195; İbn Ebi’l Hadid, c. 2, s. 208.
  6. ↑ Sıffin Savaşı Arxivləşdirilib 2016-03-04 at the Wayback Machine .
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Siffeyn_döyüşü&oldid=7614993"