Əta Tərzibaşı: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 37: Sətir 37:
'''Tərzibaşı Əta Ömər oğlu''' ({{DVTY}}) — ədəbiyyatşünas, tənqidçi, publisist, folklorşünas, musiqişünas, jurnalist, dilçi, [[Azərbaycan Yazıçılar Birliyi]]nin üzvü (1994), Türk Dil Qurumunun fəxri üzvü<ref>"İraq bizə iraq deyil", "Bakı" nəşriyyatı, 2002. səh.25–26.</ref>.
'''Tərzibaşı Əta Ömər oğlu''' ({{DVTY}}) — ədəbiyyatşünas, tənqidçi, publisist, folklorşünas, musiqişünas, jurnalist, dilçi, [[Azərbaycan Yazıçılar Birliyi]]nin üzvü (1994), Türk Dil Qurumunun fəxri üzvü<ref>"İraq bizə iraq deyil", "Bakı" nəşriyyatı, 2002. səh.25–26.</ref>.
== Həyatı ==
== Həyatı ==
Tərzibaşı Əta 1924-cü ildə [[İraq]]ın [[Kərkük]] şəhərində dünyaya göz açmış, orada boya-başa çatmışdır. 1946-1950-ci illərdə Bağdad Universitetinin hüquq fakültəsini bitirmişdir. Universiteti bitirdikdən sonra [[Kərkük]]də vəkilliklə məşğul olmuşdur. Erudisiyalı qələm sahibidir. [[Kərkük]] şəhərində nəşr olunan "Bəşir" qəzetinin türkmanca bölməsinin [[redaktor]]u kimi fəaliyyət göstərmişdir. "Afaq" və "Kərkük" [[qəzet]]lərinin yazarlarından olub. [[1959]]-cu ilin [[22 mart]]ında [[İraq]]ın [[Hillə|Hillə]] şəhərinə sürgün edilib. Hər il İraq-türkman nadisində (mədəniyyət klubunda) ali məktəbə daxil olan türkman gəncləri üçün şənlik düzəldərdi. İraqda siyasi vəziyyətin qeyri-sabitliyini nəzərə alan Əta Tərzibaşı [[Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası|AMEA]]-nın fəxri üzvü olmaqdan imtina etmişdir <ref name="">{{Kitab3 |müəllif=Qəzənfər Paşayev |başlıq= Əta Tərzibaşının folklorşünaslıq fəaliyyəti|yer= Bakı|nəşriyyat= Təhsil |il= 2016|səhifə=262 }}</ref>. Ailə həyatı qurmamışdır.
Tərzibaşı Əta 1924-cü ildə [[İraq]]ın [[Kərkük]] şəhərində dünyaya göz açmış, orada boya-başa çatmışdır. 1946-1950-ci illərdə Bağdad Universitetinin hüquq fakültəsini bitirmişdir. Universiteti bitirdikdən sonra [[Kərkük]]də vəkilliklə məşğul olmuşdur. Erudisiyalı qələm sahibidir. [[Kərkük]] şəhərində nəşr olunan "Bəşir" qəzetinin türkmanca bölməsinin [[redaktor]]u kimi fəaliyyət göstərmişdir. "Afaq" və "Kərkük" [[qəzet]]lərinin yazarlarından olub. [[1959]]-cu ilin [[22 mart]]ında [[İraq]]ın [[Hillə|Hillə]] şəhərinə sürgün edilib. Hər il İraq-türkman nadisində (mədəniyyət klubunda) ali məktəbə daxil olan türkman gəncləri üçün şənlik düzəldərdi. İraqda siyasi vəziyyətin qeyri-sabitliyini nəzərə alan Əta Tərzibaşı [[Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası|AMEA]]-nın fəxri üzvü olmaqdan imtina etmişdir <ref name="A">{{Kitab3 |müəllif=Qəzənfər Paşayev |başlıq= Əta Tərzibaşının folklorşünaslıq fəaliyyəti|yer= Bakı|nəşriyyat= Təhsil |il= 2016|səhifə=262 }}</ref>. Ailə həyatı qurmamışdır.
== Yaradıcılığı ==
== Yaradıcılığı ==
[[İraq türkmanları]]nın folklor nümunələrinin toplanması, nəşri və tədqiqi sahəsində böyük xidmət göstərmişdir. Onun "Kərkük xoyratları və maniləri", "Kərkük şairləri", "Kərkük havaları" və neçə-neçə başqa əsəri yeni bir cığır açmışdır <ref>Qardaşlıq dərgisi ( Kərkük vəqfi), №3,2004, s 18</ref>. "Kərkük xoryatları və maniləri" sanballı kitabının iki cildində xoryat və manilər barədə elmi araşdırmaları verilmişdir <ref>{{Kitab3 |müəllif= Əta Tərzibaşı|başlıq=Kərkük xoyrat və maniləri III cilddə I cild |yer=Bağdad |nəşriyyat= |il= 1955|səhifə= }}</ref>,<ref>{{Kitab3 |müəllif= Əta Tərzibaşı|başlıq= Kərkük xoyrat və maniləri III cilddə II cild |yer= Kərkük |nəşriyyat= |il=1956 |səhifə= }}</ref>. 60-cı illərdən başlayaraq nəşr etdirdiyi çoxcildli "Kərkük şairləri" kitabında İraq-türkman şairlərinin həyat və yaradıcılığı haqqında yığcam məlumat və əsərlərindən nümunələr vermişdir <ref>{{Kitab3 |müəllif= Əta Tərzibaşı|başlıq= Kərkük şairləri II cilddə, I cild |yer= Bağdad|nəşriyyat= |il= 1963|səhifə= }}</ref>, <ref>{{Kitab3 |müəllif= Əta Tərzibaşı|başlıq= Kərkük şairləri II cilddə, II cild|yer= Kərkük|nəşriyyat= |il= 1968|səhifə= }}</ref>. Onun [[Qazi Bürhanəddin]], [[Cahanşah|Cahanşah Həqiqi]], [[İmadəddin Nəsimi]], [[Məhəmməd Füzuli]], [[Məhəmmədhüseyn Şəhriyar]], [[Hicri Dədə]] və b. haqqında elmi araşdırmaları çap olunmuşdur <ref name="A"/>. "Kərkük havaları" kitabında musiqi irsi tədqiq olunur <ref>{{Kitab3 |müəllif= Əta Tərzibaşı |başlıq= Kərkük havaları|yer= Bağdad, Bakı, İstanbul, |nəşriyyat= |il= 1961, 1973, 1980|səhifə= }}</ref>
[[İraq türkmanları]]nın folklor nümunələrinin toplanması, nəşri və tədqiqi sahəsində böyük xidmət göstərmişdir. Onun "Kərkük xoyratları və maniləri", "Kərkük şairləri", "Kərkük havaları" və neçə-neçə başqa əsəri yeni bir cığır açmışdır <ref>Qardaşlıq dərgisi ( Kərkük vəqfi), №3,2004, s 18</ref>. "Kərkük xoryatları və maniləri" sanballı kitabının iki cildində xoryat və manilər barədə elmi araşdırmaları verilmişdir <ref>{{Kitab3 |müəllif= Əta Tərzibaşı|başlıq=Kərkük xoyrat və maniləri III cilddə I cild |yer=Bağdad |nəşriyyat= |il= 1955|səhifə= }}</ref>,<ref>{{Kitab3 |müəllif= Əta Tərzibaşı|başlıq= Kərkük xoyrat və maniləri III cilddə II cild |yer= Kərkük |nəşriyyat= |il=1956 |səhifə= }}</ref>. 60-cı illərdən başlayaraq nəşr etdirdiyi çoxcildli "Kərkük şairləri" kitabında İraq-türkman şairlərinin həyat və yaradıcılığı haqqında yığcam məlumat və əsərlərindən nümunələr vermişdir <ref>{{Kitab3 |müəllif= Əta Tərzibaşı|başlıq= Kərkük şairləri II cilddə, I cild |yer= Bağdad|nəşriyyat= |il= 1963|səhifə= }}</ref>, <ref>{{Kitab3 |müəllif= Əta Tərzibaşı|başlıq= Kərkük şairləri II cilddə, II cild|yer= Kərkük|nəşriyyat= |il= 1968|səhifə= }}</ref>. Onun [[Qazi Bürhanəddin]], [[Cahanşah|Cahanşah Həqiqi]], [[İmadəddin Nəsimi]], [[Məhəmməd Füzuli]], [[Məhəmmədhüseyn Şəhriyar]], [[Hicri Dədə]] və b. haqqında elmi araşdırmaları çap olunmuşdur <ref name="A"/>. "Kərkük havaları" kitabında musiqi irsi tədqiq olunur <ref>{{Kitab3 |müəllif= Əta Tərzibaşı |başlıq= Kərkük havaları|yer= Bağdad, Bakı, İstanbul, |nəşriyyat= |il= 1961, 1973, 1980|səhifə= }}</ref>

12:36, 11 iyul 2023 tarixindəki versiya

Əta Tərzibaşı
Tərzibaşı Əta Ömər oğlu
Doğum tarixi
Doğum yeri İraq, Kərkük
Vəfat tarixi
Vəfat yeri
Üzvlüyü

Tərzibaşı Əta Ömər oğlu (1924, Kərkük – 2016, Kərkük, İraq Kürdüstanı) — ədəbiyyatşünas, tənqidçi, publisist, folklorşünas, musiqişünas, jurnalist, dilçi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü (1994), Türk Dil Qurumunun fəxri üzvü[1].

Həyatı

Tərzibaşı Əta 1924-cü ildə İraqın Kərkük şəhərində dünyaya göz açmış, orada boya-başa çatmışdır. 1946-1950-ci illərdə Bağdad Universitetinin hüquq fakültəsini bitirmişdir. Universiteti bitirdikdən sonra Kərkükdə vəkilliklə məşğul olmuşdur. Erudisiyalı qələm sahibidir. Kərkük şəhərində nəşr olunan "Bəşir" qəzetinin türkmanca bölməsinin redaktoru kimi fəaliyyət göstərmişdir. "Afaq" və "Kərkük" qəzetlərinin yazarlarından olub. 1959-cu ilin 22 martında İraqın Hillə şəhərinə sürgün edilib. Hər il İraq-türkman nadisində (mədəniyyət klubunda) ali məktəbə daxil olan türkman gəncləri üçün şənlik düzəldərdi. İraqda siyasi vəziyyətin qeyri-sabitliyini nəzərə alan Əta Tərzibaşı AMEA-nın fəxri üzvü olmaqdan imtina etmişdir [2]. Ailə həyatı qurmamışdır.

Yaradıcılığı

İraq türkmanlarının folklor nümunələrinin toplanması, nəşri və tədqiqi sahəsində böyük xidmət göstərmişdir. Onun "Kərkük xoyratları və maniləri", "Kərkük şairləri", "Kərkük havaları" və neçə-neçə başqa əsəri yeni bir cığır açmışdır [3]. "Kərkük xoryatları və maniləri" sanballı kitabının iki cildində xoryat və manilər barədə elmi araşdırmaları verilmişdir [4],[5]. 60-cı illərdən başlayaraq nəşr etdirdiyi çoxcildli "Kərkük şairləri" kitabında İraq-türkman şairlərinin həyat və yaradıcılığı haqqında yığcam məlumat və əsərlərindən nümunələr vermişdir [6], [7]. Onun Qazi Bürhanəddin, Cahanşah Həqiqi, İmadəddin Nəsimi, Məhəmməd Füzuli, Məhəmmədhüseyn Şəhriyar, Hicri Dədə və b. haqqında elmi araşdırmaları çap olunmuşdur [2]. "Kərkük havaları" kitabında musiqi irsi tədqiq olunur [8]

Əta Tərzibaşı Azərbaycan dili haqqında

Türkmənlərin bugünkü ədəbiyyat dili ümumiyyətlə sadələşmiş Osmanlı türkcəsi olmaqla bərabər, danışıq dili xalq şeiri və musiqisi də tamamilə Türkməncədir. Bu ləhcə bəzi vacib olmayan regional dialekt fərqləriylə Azərbaycan və Cənub-şərqi Anadolu xalqının ləhcələrinə çox yaxındır. Bizim türkman ləhcəsi Azərbaycan ləhcəsinə türk ləhcəsindən daha yaxın, bəlkə də əkiz qardaşlar olmaqla bərabər, bu ləhcələr uzun bir tarix boyunca çeşidli səbəblərin təsiri ilə biri-birindən xəbərsiz gəlişdikləri halda aralarında fərqlər bilinməmişdir [9]

Kitabları

  • "Kərkük xoryatları və maniləri" I cild, 1955
  • "Kərkük xoryatları və maniləri" II cild, 1956
  • "Kərkük xoryatları və maniləri" III cild, 1957
  • "Kərkük atalar sözü"
  • "Kərkük şairləri" 13 cilddə
  • "Şərqilər və türkülər" (Bağdad, 1953),
  • "Kərkük havaları" (Bağdad, 1961, 1989),
  • "Kərkük əskilər sözü" (Bağdad, 1962),
  • "Arzu Qənbər" dastanı (Bağdad, 1964)
  • "Kərkük mətbuat tarixi" 1879-1985
  • "Füzuli haqqında yazılar" 2016
  • "Ərbil şairləri" IIIcilddə.

Məqalələri

  • Cahanşahın türkcə şeirləri
  • Füzulinin ərəbcə qəsidələri
  • Heca vəzni və gənc şairlərimiz
  • İraq-Türkman ədəbiyyatına toplu bir baxış
  • Musiqi həyatımıza bir baxış
  • Yazı dili, qonuşma dili [10]
  • Şəhriyar
  • Şimali Azərbaycanda türkmanoloji araşdırmalar

İstinadlar

  1. ↑ "İraq bizə iraq deyil", "Bakı" nəşriyyatı, 2002. səh.25–26.
  2. ↑ 1 2 Qəzənfər Paşayev. Əta Tərzibaşının folklorşünaslıq fəaliyyəti. Bakı: Təhsil. 2016. səh. 262.
  3. ↑ Qardaşlıq dərgisi ( Kərkük vəqfi), №3,2004, s 18
  4. ↑ Əta Tərzibaşı. Kərkük xoyrat və maniləri III cilddə I cild. Bağdad. 1955.
  5. ↑ Əta Tərzibaşı. Kərkük xoyrat və maniləri III cilddə II cild. Kərkük. 1956.
  6. ↑ Əta Tərzibaşı. Kərkük şairləri II cilddə, I cild. Bağdad. 1963.
  7. ↑ Əta Tərzibaşı. Kərkük şairləri II cilddə, II cild. Kərkük. 1968.
  8. ↑ Əta Tərzibaşı. Kərkük havaları. Bağdad, Bakı, İstanbul,. 1961, 1973, 1980.
  9. ↑ Ata Terzibaşının makaleleri. Ankara,2018
  10. ↑ Yazı dili, qonuşma dili. "Qardaşlıq" dərgisi, №4, Bağdad, 1962

Həmçinin bax

 Elm xadimi ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Əta_Tərzibaşı&oldid=7113686"