Mülki-Arslan nahiyəsi: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya saytından
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktə
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
kRedaktənin izahı yoxdur
 
Sətir 27: Sətir 27:


== Tarixi ==
== Tarixi ==
XVI əsrdə [[Naxçıvan]] ölkəsinə daxil olan nahiyələrdən biri də Mülki-Arslan nahiyəsi olmuşdur. AMEA-nın müxbir üzvü [[Adil Bağırov (filoloq)|A.Bağırov]]<nowiki/>un fikrincə bu ad Azərbaycan [[Eldənizlər|Atabəylər dövləti]]<nowiki/>nin başçısı [[Müzəffərəddin Özbək|Müzəffərəddin Özbəy]]<nowiki/>in (1210-1225) oğlu Qızıl Arslanın adı ilə bağlıdır <ref>Bağırov A. Naxçıvanın oykonimləri (1590-2007-ci illərin məlumatları əsasında). Bakı:Nurlan,2008, 336 s., s. 166</ref>. Tədqiqatçı qeyd edir ki, atasının ölümündən sonra Naxçıvanın hakimi olmuş Qızıl Arslana (1225-1229) məxsus torpaq sahələri və kəndlər “Mülki-Arslan” adlandırılmışdır. Qeyd edək ki, tədqiqatçı bu fikri ifadə edərkən tarixdə daha çox Xamuş ləqəbi ilə qalmış Qızıl Arslanı nəzərdə tutmuşdur.
XVI əsrdə [[Naxçıvan]] ölkəsinə daxil olan nahiyələrdən biri də Mülki-Arslan nahiyəsi olmuşdur. AMEA-nın müxbir üzvü [[Adil Bağırov (filoloq)|A. Bağırov]]un fikrincə bu ad Azərbaycan [[Eldənizlər|Atabəylər dövləti]]nin başçısı [[Müzəffərəddin Özbək|Müzəffərəddin Özbəy]]in (1210–1225) oğlu Qızıl Arslanın adı ilə bağlıdır<ref>Bağırov A. Naxçıvanın oykonimləri (1590–2007-ci illərin məlumatları əsasında). Bakı:Nurlan,2008, 336 s., s. 166</ref>. Tədqiqatçı qeyd edir ki, atasının ölümündən sonra Naxçıvanın hakimi olmuş Qızıl Arslana (1225–1229) məxsus torpaq sahələri və kəndlər "Mülki-Arslan" adlandırılmışdır. Qeyd edək ki, tədqiqatçı bu fikri ifadə edərkən tarixdə daha çox Xamuş ləqəbi ilə qalmış Qızıl Arslanı nəzərdə tutmuşdur.


Tarix üzrə fəlsəfə doktoru [[Elnur Kəlbizadə|E.Kəlbizadə]]<nowiki/>nn fikrincə də bu ərazinin adının formalaşmasının [[Eldənizlər|Atabəylər]] dövrü ilə bağlı olduğu şəksizdir.<ref name="Kəbizadə E 2016">Kəbizadə E. Naxçıvanın tarixi coğrafiyası (XII-XVIII əsrin I yarısı), Naxçıvan:Əcəmi, 2016, 200 s., s. 87</ref> Lakin “Mülki-Arslan” sözündəki “Arslan” hissəsinin məhz Qızıl Arslan Xamuşla niyə əlaqələndirilməsi maraq doğurur. Qeyd edək ki, Azərbaycan Atabəylər dövlətinin mövcudluğu illərində Eldənizlər sülaləsində 2 Qızıl Arslan olmuşdur. Bunlardan biri [[Şəmsəddin Eldəniz]]<nowiki/>in [[Möminə Xatun|Möminə Xatın]]<nowiki/>dan olan ikinci oğlu Müzəffərəddin Qızıl Arslan (1186-1191), digəri isə Eldənizlərin sonuncu - 5-ci hökmdarı Müzəffərəddin Özbəyin [[İraq Səlcuqlu dövləti|İraq Səlcuq]]<nowiki/>lu Sultanı III Toğrulun qızı Məlikə Xatından olan oğlu Qızıl Arslan Xamuşdur <ref>Bünyadov Z. Azərbaycan Atabəyləri dövləti (1136-1225).
Tarix üzrə fəlsəfə doktoru [[Elnur Kəlbizadə|E. Kəlbizadə]]nn fikrincə də bu ərazinin adının formalaşmasının [[Eldənizlər|Atabəylər]] dövrü ilə bağlı olduğu şəksizdir.<ref name="Kəbizadə E 2016">Kəbizadə E. Naxçıvanın tarixi coğrafiyası (XII–XVIII əsrin I yarısı), Naxçıvan:Əcəmi, 2016, 200 s., s. 87</ref> Lakin "Mülki-Arslan" sözündəki "Arslan" hissəsinin məhz Qızıl Arslan Xamuşla niyə əlaqələndirilməsi maraq doğurur. Qeyd edək ki, Azərbaycan Atabəylər dövlətinin mövcudluğu illərində Eldənizlər sülaləsində 2 Qızıl Arslan olmuşdur. Bunlardan biri [[Şəmsəddin Eldəniz]]in [[Möminə Xatun|Möminə Xatın]]dan olan ikinci oğlu Müzəffərəddin Qızıl Arslan (1186–1191), digəri isə Eldənizlərin sonuncu — 5-ci hökmdarı Müzəffərəddin Özbəyin [[İraq Səlcuqlu dövləti|İraq Səlcuq]]lu Sultanı III Toğrulun qızı Məlikə Xatından olan oğlu Qızıl Arslan Xamuşdur<ref>Bünyadov Z. Azərbaycan Atabəyləri dövləti (1136–1225).
Bakı:Şərq-Qərb, 2007, 312 s., s. 212.</ref>
Bakı:Şərq-Qərb, 2007, 312 s., s. 212.</ref>


I [[Qızıl Arslan]]ın daha böyük ərazilərin hakimi və [[Eldənizlər|Atabəylər dövləti]]<nowiki/>nin hökmdarı, II Qızıl Arslanın isə [[Xarəzmşahlar dövləti|xarəzmşahlar]] və [[monqollar]] dönəmində qısamüddətli Naxçıvanın hakimi olması faktını nəzərə alsaq, bu əsaslandırmanı məntiqi qəbul etmək lazımdır.
I [[Qızıl Arslan]]ın daha böyük ərazilərin hakimi və [[Eldənizlər|Atabəylər dövləti]]nin hökmdarı, II Qızıl Arslanın isə [[Xarəzmşahlar dövləti|xarəzmşahlar]] və [[monqollar]] dönəmində qısamüddətli Naxçıvanın hakimi olması faktını nəzərə alsaq, bu əsaslandırmanı məntiqi qəbul etmək lazımdır.


== Səfəvilər dövrü ==
== Səfəvilər dövrü ==
Bu nahiyə şimaldan [[Məvaziyi-xatın|Məvaziyi-Xatın]], şərqdən [[Dərəşahbuz nahiyəsi|Dərəşahbuz]], cənubdan Naxçıvan nahiyələri, qərbdən [[Qarabağlar sultanlığı]] ilə həmsərhəd olmuşdur. Nahiyənin ərazisi, təqribən, 320&nbsp;km<sup>2</sup>
Bu nahiyə şimaldan [[Məvaziyi-xatın|Məvaziyi-Xatın]], şərqdən [[Dərəşahbuz nahiyəsi|Dərəşahbuz]], cənubdan Naxçıvan nahiyələri, qərbdən [[Qarabağlar sultanlığı]] ilə həmsərhəd olmuşdur. Nahiyənin ərazisi, təqribən, 320 km<sup>2</sup>
-dən artıq olmuşdur.<ref name="Kəbizadə E 2016"/>
-dən artıq olmuşdur.<ref name="Kəbizadə E 2016"/>


== Osmanlıların birinci idarəçiliyi dövrü (1590-1603) ==
== Osmanlıların birinci idarəçiliyi dövrü (1590–1603) ==
Osmanlıların idarəçiliyi dövründə Mülki-Arslanlı nahiyəsi 5 kənd, 2 məzrəədən ibarət idi. Payız, Gərməçataq, Buzğav, Qaraquş, Lizberd kəndləri, Xızırxana və Kahalar məzrəəsi nahiyənin ərazisində yerləşirdi <ref>Bağırov A. Naxçıvanın oykonimləri (1590-2007-ci illərin məlumatları əsasında). Bakı:Nurlan,2008, 336 s., s. 216.</ref> Bu nahiyə şimaldan Məvaziyi-Xatın, cənubdan Naxçıvan, qərbdən Qarabağ, şərqdən isə Dərəşahbuz nahiyələri ilə sərhədlənmişdir. Ərazisi 244&nbsp;km<sup>2</sup>
Osmanlıların idarəçiliyi dövründə Mülki-Arslanlı nahiyəsi 5 kənd, 2 məzrəədən ibarət idi. Payız, Gərməçataq, Buzğav, Qaraquş, Lizberd kəndləri, Xızırxana və Kahalar məzrəəsi nahiyənin ərazisində yerləşirdi<ref>Bağırov A. Naxçıvanın oykonimləri (1590–2007-ci illərin məlumatları əsasında). Bakı:Nurlan,2008, 336 s., s. 216.</ref> Bu nahiyə şimaldan Məvaziyi-Xatın, cənubdan Naxçıvan, qərbdən Qarabağ, şərqdən isə Dərəşahbuz nahiyələri ilə sərhədlənmişdir. Ərazisi 244 km<sup>2</sup>
-ə yaxın olmuşdur.<ref name="Kəbizadə E 2016"/>
-ə yaxın olmuşdur.<ref name="Kəbizadə E 2016"/>


== Mənbə ==
== Mənbə ==
* Kəbizadə E. Naxçıvanın tarixi coğrafiyası (XII-XVIII əsrin I yarısı), Naxçıvan:Əcəmi, 2016, 200 s., s. 87
* Kəbizadə E. Naxçıvanın tarixi coğrafiyası (XII–XVIII əsrin I yarısı), Naxçıvan:Əcəmi, 2016, 200 s., s. 87


== İstinadlar ==
== İstinadlar ==

[[Kateqoriya:Babək rayonu]]
[[Kateqoriya:Babək rayonu]]
[[Kateqoriya:Azərbaycanla bağlı ərazilər]]
[[Kateqoriya:Azərbaycanla bağlı ərazilər]]

Səhifəsinin 15:07, 18 mart 2024 tarixinə olan son versiyası

Mülki-Arslan nahiyəsi
Arslanlı mülkü
Azərbaycan bəylərbəyliyinin Naxçıvan ölkəsi (XVI-XVII əsrin əvvəlləri
Azərbaycan bəylərbəyliyinin Naxçıvan ölkəsi (XVI-XVII əsrin əvvəlləri
Ölkə  Azərbaycan
Vilayət Naxçıvan qəzası (Osmanlı)
Salınma tarixi 1583
Banisi Osmanlı İmperiyası
Dağılma tarixi 1604
Milli tərkibi Azərbaycan türkləri

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

XVI əsrdə Naxçıvan ölkəsinə daxil olan nahiyələrdən biri də Mülki-Arslan nahiyəsi olmuşdur. AMEA-nın müxbir üzvü A. Bağırovun fikrincə bu ad Azərbaycan Atabəylər dövlətinin başçısı Müzəffərəddin Özbəyin (1210–1225) oğlu Qızıl Arslanın adı ilə bağlıdır[1]. Tədqiqatçı qeyd edir ki, atasının ölümündən sonra Naxçıvanın hakimi olmuş Qızıl Arslana (1225–1229) məxsus torpaq sahələri və kəndlər "Mülki-Arslan" adlandırılmışdır. Qeyd edək ki, tədqiqatçı bu fikri ifadə edərkən tarixdə daha çox Xamuş ləqəbi ilə qalmış Qızıl Arslanı nəzərdə tutmuşdur.

Tarix üzrə fəlsəfə doktoru E. Kəlbizadənn fikrincə də bu ərazinin adının formalaşmasının Atabəylər dövrü ilə bağlı olduğu şəksizdir.[2] Lakin "Mülki-Arslan" sözündəki "Arslan" hissəsinin məhz Qızıl Arslan Xamuşla niyə əlaqələndirilməsi maraq doğurur. Qeyd edək ki, Azərbaycan Atabəylər dövlətinin mövcudluğu illərində Eldənizlər sülaləsində 2 Qızıl Arslan olmuşdur. Bunlardan biri Şəmsəddin Eldənizin Möminə Xatından olan ikinci oğlu Müzəffərəddin Qızıl Arslan (1186–1191), digəri isə Eldənizlərin sonuncu — 5-ci hökmdarı Müzəffərəddin Özbəyin İraq Səlcuqlu Sultanı III Toğrulun qızı Məlikə Xatından olan oğlu Qızıl Arslan Xamuşdur[3]

I Qızıl Arslanın daha böyük ərazilərin hakimi və Atabəylər dövlətinin hökmdarı, II Qızıl Arslanın isə xarəzmşahlar və monqollar dönəmində qısamüddətli Naxçıvanın hakimi olması faktını nəzərə alsaq, bu əsaslandırmanı məntiqi qəbul etmək lazımdır.

Səfəvilər dövrü

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bu nahiyə şimaldan Məvaziyi-Xatın, şərqdən Dərəşahbuz, cənubdan Naxçıvan nahiyələri, qərbdən Qarabağlar sultanlığı ilə həmsərhəd olmuşdur. Nahiyənin ərazisi, təqribən, 320 km2 -dən artıq olmuşdur.[2]

Osmanlıların birinci idarəçiliyi dövrü (1590–1603)

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Osmanlıların idarəçiliyi dövründə Mülki-Arslanlı nahiyəsi 5 kənd, 2 məzrəədən ibarət idi. Payız, Gərməçataq, Buzğav, Qaraquş, Lizberd kəndləri, Xızırxana və Kahalar məzrəəsi nahiyənin ərazisində yerləşirdi[4] Bu nahiyə şimaldan Məvaziyi-Xatın, cənubdan Naxçıvan, qərbdən Qarabağ, şərqdən isə Dərəşahbuz nahiyələri ilə sərhədlənmişdir. Ərazisi 244 km2 -ə yaxın olmuşdur.[2]

Mənbə

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Kəbizadə E. Naxçıvanın tarixi coğrafiyası (XII–XVIII əsrin I yarısı), Naxçıvan:Əcəmi, 2016, 200 s., s. 87

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Bağırov A. Naxçıvanın oykonimləri (1590–2007-ci illərin məlumatları əsasında). Bakı:Nurlan,2008, 336 s., s. 166
  2. ↑ 1 2 3 Kəbizadə E. Naxçıvanın tarixi coğrafiyası (XII–XVIII əsrin I yarısı), Naxçıvan:Əcəmi, 2016, 200 s., s. 87
  3. ↑ Bünyadov Z. Azərbaycan Atabəyləri dövləti (1136–1225). Bakı:Şərq-Qərb, 2007, 312 s., s. 212.
  4. ↑ Bağırov A. Naxçıvanın oykonimləri (1590–2007-ci illərin məlumatları əsasında). Bakı:Nurlan,2008, 336 s., s. 216.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Mülki-Arslan_nahiyəsi&oldid=7532863"