Beynəlxalq münasibətlər nəzəriyyəsindəki feminizm

Vikipediya saytından
Sabin.K.M (müzakirə | töhfələr) tərəfindən edilmiş 08:05, 17 iyun 2021 tarixli redaktə
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç

Beynəlxalq münasibətlər nəzəriyyəsindəki feminizm — beynəlxalq münasibətlərin klassik nəzəriyyələrinə etirazla 1960-cı illərdə beynəlxalq proseslərin öyrənilməsinə tənqidi yanaşma kimi meydana çıxmışdır. Bu gün beynəlxalq münasibətlərə feminist yanaşma sürətlə inkişaf edən, beynəlxalq münasibətlər sahəsini yenidən təyin edən və onlara öz töhfəsini verən bir sahədir.

Tarixi

Beynəlxalq münasibətlər nəzəriyyəsində feminist cərəyan 1960-cı illərin ortalarında beynəlxalq münasibətlərin klassik nəzəriyyələrinə müxalifət kimi formalaşmağa başladı. Lakin 1980-ci illərə qədər feminizm alimlərin araşdırmalarının periferiyasında qaldı, qender fərqləri, yəni cinsin sosial aspektləri ilə bağlı olan fərqlər nəzərə alınmadı. Feminist hərəkatın nümayəndələri elmdə mövcud olan beynəlxalq münasibətlərin bütün nəzəriyyələrinin kişilər tərəfindən dünyagörüşünə əsaslandığını, qadınların baxışının və siyasi inkişafındakı töhfələrinin nəzərə alınmadığını iddia etdilər.

Ona maraq 1980-ci illərin sonlarında beynəlxalq münasibətlər elmində "Üçüncü mübahisə" ilə birgə artdı. Bu zaman, intizam sahəsinin həm epistemoloji, həm də ontoloji əsaslarını etiraz edən tənqidi nəzəriyyə və postmodernizm ilə bağlı elmi nəticələrin əhəmiyyətli dərəcədə yeni bir kütləsinin ortaya çıxması ilə yadda qaldı.[1].

Bundan əlavə, SSRİ-nin dağılmasından və iki qütblü sistemin dağılmasından sonra dünyada beynəlxalq münasibətlər, xüsusilə də milli təhlükəsizlik haqqında elm üçün əsas olan müharibə və sülh məsələlərinin yeni tədqiqatları meydana gəldi. Feminizm məktəbi də bu tədqiqatlara öz töhfəsini vermiş, məsələn, realist paradiqmada, kişi mövqeyini daha çox əks etdirən təhlükəsizlik hərbi-siyasi terminlərdə dövlətin xarici müdaxiləsindən və bütövlüyündən sərhədlərin qorunmasını təmin etmək kimi müəyyən etmişdir. Feminizm "təhlükəsizlik" termini hər hansı bir zorakılıq kimi başa düşülür.[2]

Müasir beynəlxalq münasibətlərdə feminizm

İngilis alimləri M.Layt və Fred Hellidey beynəlxalq münasibətlər nəzəriyyəsinin cins məsələlərinə diqqətsizliyinin dörd əsas səbəbini qeyd edirlər:

  • cinslər arasında qarşılıqlı münasibətlərin sahəsi ənənəvi olaraq sırf daxili siyasi problem kimi baxılmışdır;
  • bu problemlərin nəzərə alınmamasına "institusional inersiya" əvvəllər olduğu kimi, öyrənmək və öyrətmək meyli səbəb olub.;
  • beynəlxalq münasibətlər elminin cins problemlərinə münasibətdə neytral olduğuna inam güclüdür;
  • feministlər özləri beynəlxalq münasibətlərə daha gec müraciət etdilər.[3]

1997-ci ildə Enn Tikner feministlərlə beynəlxalq münasibətlərin tədqiqatçıları arasında dialoqun üç növ anlaşılmazlıq yaratdığını irəli sürüb:

  • genderin mənasını başa düşməməsi;
  • ontoloji fərqlər;
  • epistemoloji fərqlər.[4]

Təsnifat

Feminist nəzəriyyələr fənlərarası xarakter daşıyır və həm sosial və təbiətşünaslıqdan, həm də humanitar və fəlsəfə elmlərindən biliklərə əsaslanır. Bunlara bir çox epistemoloji və metodoloji yanaşmalar daxildir.

Feminizmin əsas tədqiqat vəzifəsi — qadınların sosial və iqtisadi vəziyyət arasında ədalətsiz asimmetriya və ya qadın və kişilərin tabe olmasını izah etmək, bundan xilas olmaq yollarını tapmaqdır.

Feminizm özü bircinsdir və bir neçə cərəyana bölünür.

İstinadlar

  1. ↑ Дж. Энн Тикнер. Мировая политика с гендерных позиций. Проблемы и подходы эпохи, наступившей после «холодной войны». — М.: «Культурная революция», 2006. — Глава 1. Тревожные столкновения: феминизм встречает МО, с.46.
  2. ↑ Лебедева М. М. Мировая политика: учебник для вузов. 2-е издание, испр. и доп. — М.: Аспект Пресс, 2007. — Глава 2. Теоретические школы в международных исследованиях, с.46.
  3. ↑ Софья Малашонок. Феминизм в международных отношениях. Информационно-аналитический портал Геополитика
  4. ↑ Анник Т. Р. Виббен. Феминистский подход к изучению международных отношений. Современная наука о международных отношениях за рубежом. Хрестоматия в трех томах. Том I. Российский совет по международным делам. — М.: НП РСМД, 2015. — Раздел 2. Отношение феминизма к вопросам войны и мира. С. 693/
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Beynəlxalq_münasibətlər_nəzəriyyəsindəki_feminizm&oldid=5997384"