Boz şoran
Boz şoran - (lat. Salsola cana C. Koch.) Tərəçiçəkkimilər – (Chenopodiaceae Vent.) fəsiləsinə aid bitki növü.
IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu “Nəsli kəsilməyə həssas olanlar” kateqoriyasına aiddir – VU D2. Azərbaycanın nadir növüdür.[1][2]
Qısa morfoloji təsviri
Gövdəsiqısa tüklərlə örtülü, 20-35 sm hündürlükdə, gümüşü –bozumtul yarımkolcuqdur. Yarpaqları 2-3 sm uzunluqda, 1-2 mm enində, növbəli xətvari, yarımsilindrik, sərtvari, kütvari, sıx, qısa, ağımtıl-boz tüklərlə örtülü, vegatasiyanın sonunda çılpaqdır. Çiçəkaltı yarpaqlar bir qədər kiçikdir; çiçəkaltlıqları geniş, çiçəə bərabər və ya çiçəkdən bir qədər uzundur. Toxumları şaquli və ya çəpdir.[3]
Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri
Çiçəkləmə və meyvə əmələgətirmə dövrü sentyabr-noyabr aylarına təsadüf edir. Kserofit, işıqsevən, duzlaşmaya davamlıdır. Toxumla çoxalır. Quru, şoranlaşmış, gilli və ya gilli-daşlı yamaclarda rast gəlinir. Şoran ərazilərdə taxıllı-şoangəlik qruplaşmaları əmələ gətirir.[4]
Yayılması
Naxçıvan düzənliyi (Culfa rayonu – Yaycı kəndi ətrafı, Gülüstan düzənliyi).[5][6][7]
Sayı və tendensiyası
Populyagiyanın təbii bərpası azalır, yeganə lokalitetində antropogen təsirləri həssaslıq müşahidə olunur.
Məhdudlaşdırıcı amillər
Ekoloji şəraitin dəyişməsi, antropogen amillər (otarılma, tapdalanma).[8]
Mühafizə tədbirləri
Mühafizə üçün xüsusi tədbirlər aparılmır. Biotoplarda antropogen təsiri azaltmaq məqsədilə yasaqlıqların təşkili populyasiya səviyyəsində genetik tədqiqi, toxumlarının toxum bankında saxlanılması, bərpasının təmin edilməsi, yeni yayılma sahələrinin axtarılması təklif olunur.[9]
Məlumat mənbəsi
- Tofiq Məmmədov, "Azərbaycan dendroflorası II cild", Bakı:-"Səda"-2015. Arxivləşdirilib 2019-11-17 at the Wayback Machine
Həmçinin bax
İstinadlar
- ↑ http://redbook.az/?options=project&id=Boz%20%C5%9Foran[ölü keçid]
- ↑ Azərbaycan Respublikasının Qırmızı Kitabı. Nadir və nəsli kəsilməkdə olan bitki və göbələk növləri, II nəşr, Bakı-2013
- ↑ Флора Азербайджана, 1952
- ↑ Ахундов Г.Ф., Гогина Е.Е., Прилипко Л.И., 1978
- ↑ Гроссгейм А.А., 1945
- ↑ Talıbov T.H., 2003
- ↑ Мовсумова Ф.Г., 2005
- ↑ Мовсумова Ф.Г., 2006
- ↑ Мовсумова Ф.Г., 2010