Özünüinkişaf

Özünəkömək (ing. self-help) və ya özünüinkişaf — şəxsi inkişafa, iqtisadi, fiziki, intellektual və emosional kimi müxtəlif aspektlərdə öz imkanlarını genişləndirməyə yönəlmiş müxtəlif təcrübə və prinsiplərə istinad etmək üçün istifadə edilən ümumi termin. Özünə kömək prosesində fərdlər özlərini dərk etməklə, təkmilləşdirilməli olan sahələri müəyyən etməklə və müsbət dəyişikliyi təşviq etmək üçün strategiyaları həyata keçirməklə, həmçinin həyatlarını idarə etməyə, ümumi inkişaflarını yaxşılaşdırmağa çalışaraq təşəbbüs göstərir və öz inkişaflarında fəal iştirak edir, rifah və məqsədlərinə çatmaq üçün çalışırlar. Özünə kömək çox vaxt psixoloji prinsiplərə əsaslanır.

Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı “fərdlərin, ailələrin və icmaların müstəqil olaraq və ya tibb işçilərinin dəstəyi ilə sağlamlığı inkişaf etdirmək, xəstəliklərin qarşısını almaq, normal sağlamlığı qorumaq, xəstəlik və əlilliyin öhdəsindən gəlmək bacarığı” kimi özünəqayğı (ing. self-care) anlayışını müəyyənləşdirmişdir.

Özünəköməklə məşğul olarkən insanlar tez-tez açıq məlumatlardan istifadə edirlər və ya həm onlayn, həm də “real həyatda” oxşar vəziyyətlərdə başqalarını tapdıqları özünə kömək qruplarında iştirak edirlər. Müstəqil hüquqi təcrübə^[1] və adətən özünəkömək kitabları janrı vasitəsilə populyarlıq qazanan evdə məsləhətləşmələr sahəsində ilk təzahürlərindən bəri təhsil, biznes, idman, psixologiya, psixoterapiyada və s. "öz-özünə kömək" sözünün mənası daha geniş yayılmış, tez-tez istifadə olunur. Amerika Psixoloqlar Assosiasiyasının psixologiya lüğətinə görə, peşəkarların təmin edə bilməyəcəyi özünə kömək qruplarının potensial faydalarına dostluq, emosional dəstək, təcrübə bilikləri, şəxsiyyət, mənalı rollar və aidiyyət hissi daxildir ^[2] .

Dünyada çoxlu müxtəlif özünə kömək qrupları proqramları var ki, onların hər birinin öz diqqət mərkəzi, metodları, müşayiət edən inancları, tərəfdarları və bəzi hallarda liderləri var. Özünə kömək mədəniyyətindən yaranan bərpa modeli, disfunksional ailələr və qarşılıqlı asılılıq kimi anlayışlar və terminlər gündəlik lüğətə daxil olub.

1. ↑ Steve Salerno (2005) Sham: How the Self-Help Movement Made America Helpless, ISBN 1-4000-5409-5 pp. 24-25
2. ↑ VandenBos, Gary R. VandenBos, Gary R. (redaktor). APA Dictionary of Physicology (1st). Washington: American Psychological Association. 2007.