İbn Xəllikan

İbn Xəllikan (22 sentyabr 1211[1], Ərbil – 30 oktyabr 1282[1], Dəməşq, Məmlük dövləti) — Bərməkilər[2] soyundan olan XIII əsr islam alimi və tarixçisi.

Shams al-Dīn Abū Al-ʿAbbās Aḥmad Ibn Muḥammad Ibn Khallikān
ابن خلكان
Doğum tarixi 22 sentyabr 1211[1]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 30 oktyabr 1282[1] (71 yaşında)
Vəfat yeri
Vətəndaşlığı Ərbil Atabəyliyi, Əyyubilər Sultanlığı və Məmlük Sultanlığı
Atası Abbas ibn Məhəmməd
Fəaliyyəti mühəddis, qazı, tarixçi, ədib, müəllim, yazıçı

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Şəms əd-Din Əbül-Abbas Əhməd 22 sentyabr 1211-ci ildə Ərbil şəhərində anadan olmuşdu.[3] Elmi ədəbiyyatda İbn Xəllikan adı ilə tanınan Şəms əd-Din Əhmədin atası Abbas əslən tarixi Bəlx[4] şəhərindən (tarixi Baktriya və ya Toxaristan ölkəsinin mərkəzi şəhəri və ya şəhərlərindən biri idi) olan Bərməkilər soyundan, anası isə Hənəfi məzhəbinin məşhur fiqh və hədis alimi Xaləf ibn Əyyubun soyundan idi. Bərməkilər soyunun ulu əcdadı Bərmək Əməvi xilafətinin sərkərdəsi, Xorasan valisi Əbu Hafs Qüteybə ibn Abi Saleh Muslim ibn Əmr əl-Bahili türk dövləti olan Toxarıstan Yabquluğunun paytaxtı Bəlx şəhərini işğal etdikdən sonra müsəlmanlara əsir düşmüş və islamı qəbul etmişdir.

Şəms əd-Din Əbül-Abbas Əhməd Misir Məmlük sultanları əl-Məlik əz-Zahir Rükn əd-Dünya və-d-Din Baybars əl-Bundukdari əz-Salehin hakimiyyəti (1260-1277) və onun böyük oğlu əl-Məlik əz-Səid Nəsir əd-Din Məhəmməd Bərəkə xanın hakimiyyəti (1277-1279) dövründə 1261-1271-ci və 1278-1281-ci ilərdə Şam qazısı olmuş, 30 oktyabr 1282-ci ildə Dəməşq şəhərində vəfat etmişdir.[3]

Əsərləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Görkəmli şəxsləri anma yazıları və öz zamanımın oğulları haqqında qeydlər (ərəb. وفيات الأعيان وأنباء أبناء الزمان‎ (latın. Vafəyət əl-Ayən və-ənba əbna əz-zəmən) / ing. "Deaths of Eminent Men and History of the Sons of the Epoch" or "Ibn Khallikan's biographical dictionary" (bax: volume I in 1843, volume II in 1843, volume III in 1868, volume IV in 1871) / rus. Некрологи знатных лиц и заметки о сыновьях своего времени) əsərini müəllifin 1256-cı ildə yazmağa başladığı, 4 dekabr 1273-cü ildə bitirdiyi və 1281-ci ilə qədər əsərə əlavələr etdiyi məlumdur.[5] Əsərin dili ərəbcədir və müəllifin dövrümüzə gəlib çatmış yeganə əsəridir.[5] Müəllif əsəri yazarkən təxminən 170 yazılı mənbədən istifadə etmişdir. Əsərin ərəbcə olan orjinal əlyazması ümumilikdə 865 insanın bioqrafiyasını əhatə edir.[6]

Mənbə

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Православный палестинский сборник том XVII, выпуск второй, издание Императорского православного палестинского общество. Санкт-Петербург: типография В. Ф. Киршбаума, Дворцовая площадь, департамент Министерства Финансов, 1897-ой год. Палестина от завоевания ее арабами до Крестовых походов, по арабским источникам. Николай Александрович Ме́дников, приложения II, I. Историки: XVIII. Ибн Халликан, страницы 581-582.
  • Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınevi, Ankara, 1999, Cilt XX, sayfa 17-19

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 4 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
  2. ↑ Бармакиды  // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
  3. ↑ 1 2 Ibn Khallikan (Muslim jurist) — Encyclopedia Britannica Arxivləşdirilib 2011-06-07 at the Wayback Machine — yoxlanılıb: 7.6.2014
  4. ↑ Qeyd: hazırda Əfqanıstanın Bəlx vilayətinin Bəlx vulusvalisində kiçik bir şəhərdir.
  5. ↑ 1 2 Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınevi, Ankara, 1999, Cilt XX, sayfa 18
  6. ↑ Православный палестинский сборник том XVII, выпуск второй, издание Императорского православного палестинского общество. Санкт-Петербург: типография В. Ф. Киршбаума, Дворцовая площадь, департамент Министерства Финансов, 1897-ой год. Палестина от завоевания ее арабами до Крестовых походов, по арабским источникам. Николай Александрович Ме́дников, приложения II, I. Историки: XVIII. Ибн Халликан, стр. 581