İnsanın təbiəti

İnsan təbiəti — fəlsəfi anlayış olub, insanın onu fərqləndirən və varlığın bütün digər forma və növlərinə[1] salınmayan, bu və ya digər dərəcədə bütün insanlara xas olan əsas xüsusiyyətlərini ifadə edir[2] .

Fəlsəfə, antropologiya, psixologiya, sosiobiologiya və teologiya müxtəlif ümumiləşdirmə səviyyələrində insanın təbiətini və mahiyyətini öyrənir və şərh edir. Bununla belə, tədqiqatçılar arasında təkcə insan təbiətinin xarakteri haqqında deyil, həm də insan təbiətinin varlığı ilə bağlı fikir birliyi yoxdur.

İnsan və onun təbiətinin tərifi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Aristotel üçün insanın mahiyyəti onun özü olmaqdan əl çəkməməsi üçün dəyişdirilə bilməyən xassələridir[3] . Fəlsəfədə insanın və onun təbiətinin vahid və birmənalı tərifi yoxdur. Geniş mənada insanı iradə , ağıl, daha yüksək hisslər, ünsiyyət qabiliyyəti və əmək [4] olan varlıq kimi təsvir etmək olar.

  • Kant təbii zərurət və mənəvi azadlıq anlayışına əsaslanaraq antropologiyanı “fizioloji ” və “praqmatik ” olaraq iki yerə ayırır. Birincisi “...təbiət insanı nə edir...”, ikincisi – “...o, sərbəst fəaliyyət göstərən varlıq kimi özü nə edir və ya edə bilər və etməlidir” [5] .
  • Müasir biologiyanın (insan Homo sapiens növünün nümayəndəsidir) və marksizmin ("...insan mahiyyəti fərdə xas olan mücərrəd deyil. Öz reallığında bütün sosialların məcmusudur) mövqelərinin sintezidir.[6]) insanın sosial və bioloji təbiətin vəhdətini təmsil edən tarixi və sosial - mədəni fəaliyyət subyekti kimi dərk edilməsinə gətirib çıxarır[7].

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Хомич Е. В. Человек // История философии: Энциклопедия. — Мн.: Интерпрессервис; Книжный Дом. 2002. — С. 1247
  2. ↑ Buller, David J. (2005). Adapting Minds: Evolutionary Psychology And The Persistent Quest For Human Nature. MIT Press: 428.
  3. ↑ Бертран Рассел — История западной философии — Глава XXII
  4. ↑ "Account Suspended". 2009-10-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-04-25.
  5. ↑ И. Кант — Собрание сочинений, т. 6, М., 1966, с. 351
  6. ↑ Маркс К. и Энгельс Ф., Соч., 2 изд., т. 3, с. 3
  7. ↑ Безопасность: теория, парадигма, концепция, культура. Словарь-справочник / Автор-сост. профессор В. Ф. Пилипенко. Изд. 2-е, доп. и перераб. — М.: ПЕР СЭ-Пресс, 2005.