İsmayıl əl-Faruqi

İsmayıl Racı əl-Faruqi (ərəb. إسماعيل راجي الفاروقي‎; 1 yanvar 1921 – 27 may 1986) Fələstin-Amerikalı müsəlman filosof və alim idi. O, İslamşünaslıq və dinlərarası dialoqu sahəsində apardığı tədqiqatlarla tanınır. Qahirədəki əl-Əzhər Universitetində təhsil almış və Şimali Amerikada, o cümlədən Kanadadakı McGill Universitetində dərs demişdir. Əl-Faruqi Temple Universitetində din professoru kimi çalışmış və burada İslamşünaslıq proqramını təsis etmişdir. O, Beynəlxalq İslam Fikri İnstitutunun (IIIT) həmtəsisçisi olmuş və İslam elminin inkişafını dəstəkləmişdir. Əl-Faruqi 100-dən çox məqalə və 25 kitab yazmışdır, bunlar arasında Xristian Etikası: Dominant Fikirlərinin Tarixi və Sistematik Analizi və Tövhid: Fikir və Həyata Təsiri kimi əsərlər vardır.

İsmayıl əl-Faruqi
ərəb. إسماعيل راجي الفاروقي‎
Doğum tarixi 1 yanvar 1921(1921-01-01)[1][2]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 27 may 1986(1986-05-27)[1] (65 yaşında)
Vəfat səbəbi bıçaqlama[d][8]
Uşağı 5
Elmi dərəcələri
İş yerləri
Təhsili
İmza
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Erkən Həyatı və Təhsili

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Əl-Faruqi Britaniya Mandatı Fələstinindəki Yaffa şəhərində anadan olmuşdur.[9][10] Onun atası, Əbd əl-Hüda əl-Faruqi, İslam hüququ üzrə hakim (qadi) idi.[11] Əl-Faruqi əvvəlcə evdə və yerli məsciddə təhsil almış, 1936-cı ildə isə Fransız Dominikan Collège des Frères de Jaffa məktəbinə daxil olmuşdur.[9][12]

1942-ci ildə o, Qüdsdə Britaniya Mandatı hökumətində qeydiyyatçı vəzifəsində çalışmış, 1945-ci ildə isə Qalileyanın rayon qubernatoru olmuşdur.[10] 1948-ci il Ərəb-İsrail müharibəsindən sonra o, Beyruta, Livana köçərək Beyrut Amerika Universitetində təhsil almışdır.[11] Burada o, ərəb millətçiliyi ideyalarından təsirlənmiş və bu ideyalar onun sonrakı işlərinə təsir etmişdir.[11] Daha sonra İndiana Universitetində fəlsəfə üzrə təhsil alaraq 1949-cu ildə magistr dərəcəsi almışdır.[13] Ardınca Lois Lamya əl-Faruqi ilə evlənmiş və təhsilini davam etdirərək, Harvard Universitetində ikinci magistr dərəcəsi (1951) və İndiana Universitetində fəlsəfə doktoru dərəcəsi (1952) almışdır.[14]

Təhsilini başa vurduqdan sonra, o, İslam köklərinə qayıdaraq dəyərlərin imanla bağlı əsaslarının əxlaqi davranış üçün güclü bir baza təmin edə biləcəyini irəli sürmüşdür.[15]

Akademik Karyerası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1958-ci ildə əl-Faruqi McGill Universitetinin İlahiyyat fakültəsində dərs deməyə başlamış və burada Xristianlıq və Yəhudilik barədə məlumat toplamışdır. Onun görüşlərinə Fəzlürrəhman Malik kimi filosoflar təsir etmişdir.[16] 1961-1963-cü illərdə o, Pakistanın Karaçi şəhərində yerləşən İslam Araşdırmaları Mərkəzində qonaq professor olmuşdur.[9]

1964-cü ildə o, ABŞ-a qayıdaraq Çikaqo Universiteti və Sirakuz Universitetində dərs demişdir. 1968-ci ildə isə Temple Universitetinə professor kimi qatılmış və burada İslamşünaslıq Proqramını təsis etmişdir.[17][18]

Fəlsəfi Fikirləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Əl-Faruqi İslam sivilizasiyasının əsas çərçivəsi olaraq tövhid prinsipini irəli sürmüşdür. Ona görə, tövhid insan həyatının bütün aspektlərini birləşdirən əsas prinsipdir və bu, yalnız dini inancları deyil, eyni zamanda etik, sosial və intellektual sahələri də formalaşdırır.[19]

Ölümü

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1986-cı ilin may ayında əl-Faruqi və onun həyat yoldaşı Pensilvaniyadakı evlərində Jozef Luis Young tərəfindən qətlə yetirilmişdir. Young cinayətini etiraf etmiş və ölüm cəzasına məhkum edilmişdir.[15]

Mənbələr

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Ismāʿīl Rāǧī al-Fārūqī // AlKindi.
  2. ↑ https://web.archive.org/web/20210112044039/https://ismailfaruqi.com/.
  3. ↑ 1 2 3 4 5 https://ismailfaruqi.com/biography/.
  4. ↑ 1 2 Türkiye Diyanet Vakfı Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (türk.). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
  5. ↑ 1 2 3 4 5 6 JSTOR. 1995.
  6. ↑ 1 2 https://web.archive.org/web/20200512221259/https://ismailfaruqi.com/biography/.
  7. ↑ https://web.archive.org/web/20200806170049/https://www.s9.com/Biography/al-Faruqi-Ismail-R.
  8. ↑ https://www.nytimes.com/1987/01/18/us/black-muslim-charges-in-slaying-of-islamic-scholar-and-his-wife.html.
  9. ↑ 1 2 3 Imtiyaz Yusuf, redaktorEssential Writings: Ismail Al Faruqi. Kuala Lumpur: IBT Books. 2021. səh. 3.
  10. ↑ 1 2 "Faruqi, Ismail Raji al- (1986)". The Oxford Dictionary of Islam. Oxford Reference. 2024-07-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-07-04.
  11. ↑ 1 2 3 Badri, Malik. "Psychological reflections on Ismail al-Faruqi's life and contributions". The American Journal of Islamic Social Sciences. 31 (2). 2014: 145–152. doi:10.35632/ajis.v31i2.1052.
  12. ↑ Esposito, John L.; Voll, John O. Ismail al-Faruqi // Makers of Contemporary Islam. Oxford University Press. 2001. 52–70.
  13. ↑ Al-Faruqi, Isma'il Raji. The Ethics of Reason and the Ethics of Life (Kantian and Nietzschean Ethics) (Master's thesis). Bloomington: Indiana University. 1949.
  14. ↑ Al-Faruqi, Isma'il. On Justifying the Good (PhD thesis). Bloomington: Indiana University. 1952.
  15. ↑ 1 2 Fletcher, Charles. Muslim-Christian Engagement in the Twentieth Century: The Principles of Inter-faith Dialogue and the Work of Ismail Al-Faruqi. United Kingdom: I.B.Tauris. 2014. səh. 34.
  16. ↑ Rahman, Fazlur. "Palestine and My Experiences with the Young Faruqi: 1958 to 1963". Journal of Islamic Research. 4 (4). 1990: 295–300.
  17. ↑ Quraishi, M. Tariq. Ismail al-Faruqi: An Enduring Legacy. MSA Publications. 1986. səh. 9.
  18. ↑ "Editorial". The American Journal of Islamic Social Sciences. 28 (3): ii–xii. 2011.
  19. ↑ Yusuf, Imtiyaz. Ismail Al Faruqi // Fleet, Kate; Krämer, Gudrun; Matringe, Denis; Nawas, John; Rowson, Everett (redaktorlar ). Encyclopaedia of Islam. 3. Koninklijke Brill NV. 2022.

Əlavə Saytlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]