9-cu Ordu (Osmanlı imperiyası)

9-cu Ordu Osmanlı Ordusunun tabeçiliyində olmuş ordulardan biridir. Birinci dünya müharibəsi ərzində Qafqaz cəbhəsində ruserməni birləşmələrinə qarşı mübarizə aparmışdır. 7 iyun 1918-ci ildə əsası qoyulmuş, 3 aprel 1919-cu ildə ləğv olunmuşdur.

9-cu Ordu
Növü Quru Qoşunları
Yaranma tarixi 7 iyun 1918 - 3 aprel 1919
Ölkə Osmanlı İmperiyası
Tabedir Osmanlı ordusu
Daxildir Şərq Orduları qrupu
Qərargah Qars, Ərzurum
Müharibələr Birinci dünya müharibəsi
Döyüşlər Qafqaz cəbhəsi
Komandanlıq
Məşhur komandirləri Yaqub Şevki Subaşı (8 iyun 1918 - 3 aprel 1919)

Birinci dünya müharibəsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

iyun 1918-ci il Döyüş Nizamı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1918-ci ilin iyun ayına olan məlumata əsasən, ordu aşağıdakı şəkildə formalaşmışdır:[1]

  • 9-cu Ordu (Mirliva Yaqub Şevki Paşa)
    • 1-ci Qafqaz Ordu Korpusu (Mirliva Kazım Qarabəkir Paşa)
      • 9-cu Qafqaz Piyada diviziyası, 10-cu Qafqaz Piyada diviziyası, 15-ci diviziya
    • 4-cü Ordu Korpusu (Mirliva Əli İhsan Paşa)
      • 5-ci diviziya, 11-ci diviziya, 12-ci diviziya
    • Müstəqil Süvari briqadası

sentyabr 1918-ci il Döyüş Nizamı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1918-ci ilin sentyabr ayına olan məlumata əsasən, ordu aşağıdakı şəkildə formalaşmışdır:[2]

  • 9-cu Ordu
    • 9-cu Qafqaz diviziyası, 11-ci Qafqaz diviziyası, 12-ci diviziya, Müstəqil Süvari briqadası

Mudros müqaviləsindən sonra

[redaktə | mənbəni redaktə et]

noyabr 1918-ci il Döyüş Nizamı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1918-ci ilin noyabr ayına olan məlumata əsasən, ordu aşağıdakı şəkildə formalaşmışdır:[3]

  • 9-cu Ordu
    • 3-cü Qafqaz diviziyası (Axıska)
    • 9-cu Qafqaz diviziyası (Ərzincan)
    • 10-cu Qafqaz diviziyası (Batumidən İstanbula keçmişdir)
    • 11-ci Qafqaz diviziyası (Xoy)
    • 36-cı Qafqaz diviziyası (Gümrü)
    • 12-ci Qafqaz diviziyası (Sərdarabad)
    • Müstəqil Süvari briqadası

9-cu Ordu Müfəttişliyi, may 1919-cu il

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1919-cu ilin aprelində Şevkət Turqut Paşa, Cavad PaşaFevzi Çaxmaq Paşa İstanbulda gizli yığıncaq təşkil edirlər. Bu yığıncaqda "Üçlü And" adlanan hesabat hazırlanır və Vətənin müdafiəsi üçün ordu müfəttişliyinin qurulmasına icazə verilir. 30 aprel 1919-cu ildə Sultan VI Mehmed Baş Qərargah rəisi tərəfindən təklif olunan ordu müfəttişliklərinin qurulması barəsində olan qərarı təsdiqləmişdir. Müfəttişliklər təşkil olundu və rəhbərliyə aşağıdakı komandanlar gətirildi:[4]

  1. Edward J. Erickson, Order to Die: A History of the Ottoman Army in the First World War, Greenwood Press, 2001, ISBN 0-313-31516-7, p. 188.
  2. Edward J. Erickson, Order to Die: A History of the Ottoman Army in the First World War, Greenwood Press, 2001, ISBN 0-313-31516-7, p. 197.
  3. Edward J. Erickson, Order to Die: A History of the Ottoman Army in the First World War, Greenwood Press, 2001, ISBN 0-313-31516-7, p. 202.
  4. Zekeriya Türkmen, Mütareke Döneminde Ordunun Durumu ve Yeniden Yapılanması (1918–1920), Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2001, ISBN 975-16-1372-8, p. 105.