Ağ liman (roman)

Ağ liman — Povest 1970-ci ildə xalq yazıçısı Anar Rzayev tərəfindən qələmə alınmışdır.

Anar Rzayevin yaradıcılığında povest janrı önəmli yerlərdən birini tutmaqdadır. Onun elə ilk iri həcmli əsəri də "Ağ liman" povesti olmuşdur. Bu povest Anar Rzayevin yaradıcılığında yeni bir səhifənin başlanğıcıdır^[1] "Ağ liman" əsəri Moskvada (1973, 1980, 1988), Polşada (1978), Macarıstanda (1972), Bolqarıstanda (1973), Türkiyədə (1991), Özbəkistanda (1978), Qazaxıstanda (1976), İranda, Slovakiyada, Çexiyada, Gürcüstanda, Misirdə və bir sıra ölkələrdə çap olunmuşdur.^[2]

“Ağ Liman” povesti obrazlardan biri olan Nemətin yuxusu ilə başlayır. Nemət nəşriyyatda işləyən tərcüməçidir. və həyatda gördüyü hər bir şeyi dərindən müşahidə etmək bacarığı var. Nemət yuxusunda stansiyadadır, ailəsi və pişiyi ilə Bakıya getmək üçün altı ədəd qatar bileti almağı gözləyir. Bilet almaq növbəsi Nemetə çatır və Xəzinədar Səfdər dayı Nemətə Bakıya getmək üçün lazım olan biletləri vermək istəmir və bir neçə səbəb gətirir. O, Nemətin paltarlarının Bakıya getməyə uyğun hesab etmir və ona bir bilet verir. Əsərin sonunda Nemətin Təhminə ilə telefonda danışan zaman insanın öz daxilindən qopan üsyanın şahidi oluruq və bu üsyan ki, yaşamağı, həyatı heçə endirir^[3] Telefonla danışdıqdan sonra Nemətin yuxusunda dəniz və Ağ liman görməsi oxucuda daxili fərəh hissi oyadır.

"Ağ liman" əsərində əxlaqi problemlər qaldırılır, insanın həyatda öz yerini tapa bilməsi, məzmunlu və dolğun ömür sürməsi, insanlar arasında ünsiyyət, ülfət məsələlərindən bəhs olunur və mənəvi boşluq damğalanır^[4]Yazıçı burada öz insan konsepsiyasını ziyalının "mənəvi dəyər" və "əxlaqi sərvət" anlayışının guşə daşı kimi yoxlayıb, sınaqdan keçirir. Əsərin müasirliyi, qaldırdığı problemlərin aktuallığı, mühümlüyü də məhz onun bədii qəhrəman konsepsiyası ilə bağlıdır^[5]

Anar. Seçilmiş əsərləri. Bakı: Lider. 2004. səh. 416.