Abay rayonu
Abay rayonu (qaz. Абай ауданы) — Karağandı vilayətində inzibati vahid.
| Abay rayonu | |
|---|---|
|
49°37′51″ şm. e. 72°50′16″ ş. u. |
|
| Ölkə | |
| İnzibati mərkəz | Abay (şəhər) |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Yaradılıb | 21 mart 1973 |
| Sahəsi |
|
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Poçt indeksi | 100100–100118[1] |
| Avtomobil nömrəsi | M |
| Rəsmi sayt | |
 |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Rayonun ərazisi 6,5 min kvadrat kilometrdir. Bölgə mərkəzinə olan məsafə - 30 km. Rayonun mərkəzi Abay şəhəridir.
Rayondan böyük çaylar keçir: Şerubay-Nura və Nura. İki böyük su anbarı var: təxminən 19 özəl istirahət zonasının yerləşdiyi Jartas və Şerubaynurin (Topar su anbarı). Su anbarlarının ümumi sahəsi 7237 hektardır.
Abay bölgəsi ərazisində aşağıdakı heyvan növləri yaşayır: canavar, cüyür, tülkü, korsak, polecat, dovşan, boz kəklik; nadir və nəsli kəsilməkdə olan növlər: arxar, kiçik bustard, göy qu[2].
Əhalisi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Əhalisi 58 673 (2019)[3].
Milli kompozisiya (2019-cu ilin əvvəlində):
- Ruslar - 23.587 nəfər. (40.20%)
- Qazaxlar - 23 195 nəfər. (39.53%)
- Ukraynalılar - 3168 nəfər. (5.40%)
- Tatarlar - 2155 nəfər. (3.67%)
- Almanlar - 1981 nəfər. (3.38%)
- Belaruslar - 1047 nəfər. (1.78%)
- Başqırdlar - 471 nəfər. (0.80%)
- Çeçenlər - 424 nəfər. (0.72%)
- Azərbaycanlılar - 442 nəfər. (0.75%)
- Koreyalılar - 293 nəfər. (0.50%)
- Polyaklar - 199 nəfər. (0.34%)
- Çuvaş dili - 121 nəfər. (0.21%)
- Litvalılar - 159 nəfər. (0.27%)
- Moldovalılar - 157 nəfər. (0.27%)
- Özbəklər - 228 nəfər. (0.39%)
- Mordovalılar - 100 nəfər. (0,17%)
- Yunanlar - 23 nəfər. (0.40%)
- digərləri - 923 nəfər (1.57%)
- Cəmi - 58 673 nəfər. (100.00%)
İqtisadiyyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]
1863-1917-ci illərdə, Mərkəzi Qazaxıstanın ilk sənaye müəssisələrindən biri olan Spassky Mis Dəmir Zavodu, Abay mahalının müasir ərazisində fəaliyyət göstərirdi. Sənaye müəssisələri: Abayskaya kömür mədəni, Karagandinskaya GRES-2, İntumakskaya hidroelektrik stansiyası, Vostochnaya mərkəzi emal zavodu, dəmir-beton məmulatları zavodu, tikinti materialları və konstruksiyaları kombinatı, geyim fabriki, çörək sexi və s. Kənd təsərrüfatı müəssisələri ət, süd, yumurta, kartof, tərəvəz istehsal edir. Bölgə ərazisindən Karaqanda - Şu dəmir yolu, Astana - Karağanda - Almatı, Karağanda - Atasu - Jezkazqan avtomobil yolları keçir[4].
Maraqlı faktlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
Abay bölgəsi, 21 iyun 2014-cü il tarixində yerli vaxtla 12 saat 32 dəqiqə 04 saniyədə baş verən 40 km dərinlikdə 5.8 bal gücündə bir zəlzələnin episentri oldu. Səthdəki zərbələrin gücü 4 bala çatdı. Nəzərə alsaq ki, ərazi seysmikdir.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ http://kazindex.ru/10/2.html.
- ↑ Абайский район (Карагандинская область) // Казахстан. Национальная энциклопедия. Алматы: «Қазақ энциклопедиясы». 2004. ISBN 9965-9389-9-7.
- ↑ "Численность населения Республики Казахстан по полу в разрезе областей, городов, районов и районных центров и посёлков на начало 2019 года". 2020-06-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-10.
- ↑ "Численность населения Республики Казахстан по отдельным этносам на начало 2019 года". 2020-06-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-10.