Abdullah Bosnəvi

Abdullah Bosnəvi (Türkcədə Abdullah Bosnevi 1584 – 1645, Konya), Osmanlı dövlətində Məlami sufilərindendir.

1584 — cü ildə Bosniyada anadan olub. Bosniyada ibtidai təhsilini başa vurduqdan sonra Abdullah Bosnəvi İstanbula gedərək İslam elmlərini öyrəndi. Təsəvvüflə maraqlandıqdan sonra Bursaya getdi. Bursa da Bayramiyə təriqətinin Melamilik qolunun irəli gələn şeyxlərindən Həsən Kabaduz'a bağlandı. Həsən Kabaduz Əfəndi haqqında 1010-cu ildə Bursada öldüyü istisna olmaqla az məlumat vardır. Həcc ziyarəti zamanı Abdullah Bosnəvi əvvəlcə Həcazı, daha sonra Misiri ziyarət etdi və ərəb coğrafiyasında melamizmin tanınmasını təmin etdi. İbn Ərəbinin Fusûs'sinə yazdığı türkcə yazısından sonra ərəb dilində yazılan şərh, ərəb dünyasında melamizmin və Vəhdət-i Vücud'un yayılmasına kömək etdi.

Dönüşündə bir müddət Şamda idi. Şamda Şeyx Muhyiddin Ərəbinin türbəsinin yanında yerləşdi, cəmiyyətə ilgisini kəsdi və inzivaya çəkildi.

Altmışdan çox əsəri var, hədis, fiqh və təfsir sahəsində geniş araşdırmalar aparmış, özəlliklə sufizm sahəsində dəyərli əsərlər vermiş və ən populyar kitabı Muhyiddin İbn Ərəbinin " Füsussu'l Hikem " ini şərh kitabıdır. Ömrünün son illərini Konyada keçirdi. 1644 — cü ildə yaşayışını itirdi. Məzarı Konyadakı Sadreddin Konevi türbəsinin yanındadır . Abdullah Bosnəvi, İslam dünyasında Sufi mədəniyyətini Vahdet-i Vücud ideyasını təmsil edən ən önəmli sufilərinden biridir.

• Abdullah Bosnəvi, Şərh Hekayəm
• Abdullah Kartal, Abdullah Bosnəvi və Meratib-i Vücud Risalesi, M.Ü. İctimai Elmlər İnstitutu, nəşr olunmamış magistr tezi

• Tecelliyâti arâisi'n-nüus fiy manassati hikemi'l-fusüs. Qısaca olaraq Muhyiddin İbn Arabinin Fususu'l Hikeminin Türkcə şərhidir.
• Şərh-i Fusus. Fususu'l Hikemi, ikinci dəfə ərəb dilində şərh etdiyi əsəridir.
• Kurratü Ayni'ş-şühud və mir'âtu arenası meâni'l-gaybi ve'l-cud. İbn əl-Farizin ehtirasının annotasiyasıdır.
• Kitâbu Sırrı'l-hakâyıkı'l-ilmiyye fi beyanil-a'yani's-sabite. Təsəvvüfün ən vacib anlayışlarından biri də onun A'yan-ı sabite üzərində işləməsidir.
• Kitâbul-lübbi'l-lüb fiy beyâni'l-ekli ve'ş-şürb. Quranın yemək və içmək ilə əlaqəli ifadələrini şərh edən bir araşdırmadır.
• Kitabu gizli-feyz ve'l-asr fi tafsiri süreti'l-asr. dönəmininTəsəvvüfünün mənasını izah edən əsəridir.
• Şerh-i cezire-i mesnevî. Masnavi'dən seçilmiş 360 cütlükün bir notudur.

• Ekberilik
• Abdi
• Əbdürrahman Eşref
• Abdullah Vassaf Əfəndi
• Adem Dede
• Arife xanim
• Aydınlı Visali
• Edirneli Nazmi
• Hıfzı Mehmed Əfəndi
• Hizır rəisi
• kami
• Kafzade Abdulhay Çələbi
• Saruca Kamal
• Tatavlalı Mahremi