Antepin mühasirəsi

Antepin mühasirəsi
Antepin mühasirəsi
	Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi; Fransa–Türkiyə müharibəsi
	; Antepin mühasirəyə alınmasından və 8 fevral 1921-ci ildə türklərin təslim olmasından sonra şəhərin türk hakimiyyət orqanları özlərini 2-ci diviziyaya komandanlıq edən general Moris de Lamote təqdim etməsi.
Tarix	1 aprel 1920 – 8 fevral 1921
Yeri	Antep, Hələb vilayəti, Osmanlı imperiyası
Nəticəsi	Fransanın qələbəsi
Münaqişə tərəfləri
Qüvayi-milliyə	Fransa Erməni legionu;
Komandan(lar)
Əli Qılınc; Şahin bəy; Əli Şəfiq Özdəmir; Mehmet Kənan Dalbaşar	Anri Jozef Quro ; Kerett ; Qubo ; Flay Sent-Mari ; Abadi ; Andrea ; Andranik Ozanyan
Tərəflərin qüvvəsi
Ümumi qüvvə:; 2,920 milis döyüşçü,; 6 pulemyot,; 3 artilleriya qurğusu	Ümumi qüvvə:; 12,000 Fransa əsgəri,; 1,500 erməni əsgəri,; 4 tank, 11 artilleriya qurğusu, 1,400 hərbi heyvan, 6 təyyarə, 1 mobil xəstəxana
İtkilər
6,317 nəfər həlak olmuşdur (əsasən mülki şəxslər) ; 2,000-dən artıq əsir ; 1,400 silah; 10 pulemyot	10 sentyabrda: Fransa ordusunun məlumatına görə, 1,600 fransız əsgəri, o cümlədən 4 yüksək rütbəli zabit həlak olmuşdur

Antepin mühasirəsi^[8]^[9] ( fr. Les Quatres Sièges d'Aïntab ;^[10] türk. Antep Kuşatması) — 1920–1921-ci illərdə, Türkiyənin İstiqlaliyyət müharibəsi əsnasında olan Fransa–Türkiyə müharibəsi zamanı Qüvayi-milliyə ilə Antep şəhərini (indiki Qaziantep) işğal edən ilə Fransanın Levant Ordusu arasında baş tutmuş hərbi əməliyyat.

Döyüşlər 1920-ci ilin aprelində fransız qüvvələrinin şəhəri atəşə tutması ilə başlamışdır. Bu, kamalçıların məğlubiyyəti və şəhərin 9 fevral 1921-ci ildə Fransa hərbi qüvvələrinə təslim olması ilə başa çatmışdır.^[11] .Bu qələbəyə baxmayaraq, fransızlar son nəticədə Ankara müqaviləsinə uyğun olaraq 20 oktyabr 1921-ci ildə şəhəri kamalçı qüvvələrin ixtiyarına buraxaraq geri çəkilməyə qərar vermişdilər.^[12] Müasir Qaziantepdə doğulmuş və Harvardın Yaxın Şərq Araşdırmaları Mərkəzinin akademiki Ümid Qurdun sözlərinə görə, müqavimət hərəkatı təkcə şəhərə nəzarəti bərpa etmək deyil, həm də qənimətləri ermənilərdən qorumaq məqsədini daşıyırdı.^[13]

Qeydlər

↑ 2,070 silahlı və 850 silahsız döyüşçü (təqribən 2.920)
↑ 1920-ci ilin aprelində fransız qüvvələri 4,500 əsgərdən ibarət idi. 20 noyabr 1920-ci ildə Qubonun komandanlıq etdiyi 4-cü diviziyanın gəlişi ilə Fransanın mühasirə qüvvəsi 13 piyada batalyonu və 1,5 süvari alayına (təqribən 12,000 əsgər) çatmışdır. 18 dekabrda Qubo getdikdən sonra fransız qüvvələri 9 piyada batalyonu (bunlardan dördü 300-dən az döyüşçü ilə) və 2 süvari eskadronu (6,500 əsgər) qədər azalmışdır. Mühasirənin sonunda hələ də 6,000 Fransa əsgəri var idi.
↑ 29 oktyabr 1919-cu ildə üçüncü batalyon və Fransanın Erməni legionunun heyəti Antepdəki ingilis qarnizonunu azad etmək üçün təyin edilmiş tələsik yığılmış fransız qüvvələrinin əsas hissəsini təşkil edirdi. 13 noyabrda üçüncü batalyon (2 pulemyot taqımı istisna olmaqla) şəhəri tərk etmişdir. 30 aprel 1920-ci ildə Erməni legionunun sonuncu əsgərləri ərazini tərk etmişdir. Erməni legionu 1 sentyabr 1920-ci ildə ləğv edilmişdir.

İstinadlar

↑ Sabahattin Selek, Millî Mücadele II: İstiklâl Harbi (Yeni Türk Devletinin kuruluşu), p. 19.
↑ Proceedings of the annual meeting of the Western Society for French History, Volume 24, Western Society for French History, 1997, p. 206.
↑ ¹ ² Article about the Siege of Aintab Arxiv surəti 6 aprel 2012 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 6 aprel 2012 at the Wayback Machine haber7, Serkan Bilge, 25.12.2008
↑ ¹ ² "Gaziantep şehitlerinin anısı Savaş Müzesi'nde yaşatılıyor Arxivləşdirilib 2020-07-03 at the Wayback Machine," Yeni Şafak, 14.08.2008 {{{2}}}
↑ ¹ ² ³ ⁴ ⁵ Kilis'in Antep Müdafaasındaki Yeri Arxivləşdirilib 2007-11-05 at the Wayback Machine, Atatürk Araştırma Merkezi (Atatürk Research Center): Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Number 31, Edition: 11, March 1995 {{{2}}}
↑ Kerr, Stanley E. The Lions of Marash: Personal Experiences with American Near East Relief, 1919-1922. Albany: State University of New York Press, 1973, p. 222. ISBN 978-0-87395-200-2.
↑ Bir 'mecbur adam'ın romanı, Radikal, 08.01.2010 {{{2}}}
↑ Şimşir, Bilâl, İngiliz Belgelerinde Atatürk, 1919–1938, Volume 3, Istanbul: Türk Tarih Kurumu Basımevi, p. 168.
↑ Documents on British foreign policy, 1919-1939, London: H. M. Stationery Office, 1970, vol. 15, p. 155.
↑ Abadie.
↑ Gesar, A. "Agony of a City: The 314 Days of Aintab," Pts. 1–2, Armenian Review 30/2-3 (Summer-Autumn 1977): pp. 115–147, 265–281.
↑ Ümit Kurt, The Armenians of Aintab, Harvard University Press, 2021, p. 27
↑ Ümit Kurt, Destruction of Aintab Armenians and Emergence of the New Wealthy Class: Plunder of Armenian Wealth in Aintab (1890s-1920s), Ph.D. Dissertation, Clark University, Worcester, MA, Strassler Center of Holocaust and Genocide Studies, 19 April 2016, quoted in Robert Fisk, "A beautiful mosque and the dark period of the Armenian genocide", The Independent, 15 October 2016

Əlavə ədəbiyyat

Shepard, Dr. Lorin, " Aintab'da Türklərlə Mübarizə ", Current History 14/4 (iyul 1921).

[5] 2,070 silahlı və 850 silahsız döyüşçü (təqribən 2.920)

[7] 1920-ci ilin aprelində fransız qüvvələri 4,500 əsgərdən ibarət idi. 20 noyabr 1920-ci ildə Qubonun komandanlıq etdiyi 4-cü diviziyanın gəlişi ilə Fransanın mühasirə qüvvəsi 13 piyada batalyonu və 1,5 süvari alayına (təqribən 12,000 əsgər) çatmışdır. 18 dekabrda Qubo getdikdən sonra fransız qüvvələri 9 piyada batalyonu (bunlardan dördü 300-dən az döyüşçü ilə) və 2 süvari eskadronu (6,500 əsgər) qədər azalmışdır. Mühasirənin sonunda hələ də 6,000 Fransa əsgəri var idi.

[9] 29 oktyabr 1919-cu ildə üçüncü batalyon və Fransanın Erməni legionunun heyəti Antepdəki ingilis qarnizonunu azad etmək üçün təyin edilmiş tələsik yığılmış fransız qüvvələrinin əsas hissəsini təşkil edirdi. 13 noyabrda üçüncü batalyon (2 pulemyot taqımı istisna olmaqla) şəhəri tərk etmişdir. 30 aprel 1920-ci ildə Erməni legionunun sonuncu əsgərləri ərazini tərk etmişdir. Erməni legionu 1 sentyabr 1920-ci ildə ləğv edilmişdir.

[1] Sabahattin Selek, Millî Mücadele II: İstiklâl Harbi (Yeni Türk Devletinin kuruluşu), p. 19.

[2] Proceedings of the annual meeting of the Western Society for French History, Volume 24, Western Society for French History, 1997, p. 206.

[haber-3] ¹ ² Article about the Siege of Aintab Arxiv surəti 6 aprel 2012 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 6 aprel 2012 at the Wayback Machine haber7, Serkan Bilge, 25.12.2008

[yeni-4] ¹ ² "Gaziantep şehitlerinin anısı Savaş Müzesi'nde yaşatılıyor Arxivləşdirilib 2020-07-03 at the Wayback Machine," Yeni Şafak, 14.08.2008 {{{2}}}

[atam-6] ¹ ² ³ ⁴ ⁵ Kilis'in Antep Müdafaasındaki Yeri Arxivləşdirilib 2007-11-05 at the Wayback Machine, Atatürk Araştırma Merkezi (Atatürk Research Center): Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Number 31, Edition: 11, March 1995 {{{2}}}

[8] Kerr, Stanley E. The Lions of Marash: Personal Experiences with American Near East Relief, 1919-1922. Albany: State University of New York Press, 1973, p. 222. ISBN 978-0-87395-200-2.

[10] Bir 'mecbur adam'ın romanı, Radikal, 08.01.2010 {{{2}}}

[11] Şimşir, Bilâl, İngiliz Belgelerinde Atatürk, 1919–1938, Volume 3, Istanbul: Türk Tarih Kurumu Basımevi, p. 168.

[12] Documents on British foreign policy, 1919-1939, London: H. M. Stationery Office, 1970, vol. 15, p. 155.

[13] Abadie.

[14] Gesar, A. "Agony of a City: The 314 Days of Aintab," Pts. 1–2, Armenian Review 30/2-3 (Summer-Autumn 1977): pp. 115–147, 265–281.

[15] Ümit Kurt, The Armenians of Aintab, Harvard University Press, 2021, p. 27

[16] Ümit Kurt, Destruction of Aintab Armenians and Emergence of the New Wealthy Class: Plunder of Armenian Wealth in Aintab (1890s-1920s), Ph.D. Dissertation, Clark University, Worcester, MA, Strassler Center of Holocaust and Genocide Studies, 19 April 2016, quoted in Robert Fisk, "A beautiful mosque and the dark period of the Armenian genocide", The Independent, 15 October 2016

[8]

[9]

[10]

[1]

[2]

[3]

[4]

[a]

[5]

[b]

[6]

[c]

[7]

[11]

[12]

[13]