Avropa İttifaqının gələcəkdə genişlənməsi

Hal-hazırda Avropa İttifaqına gələcəkdə üzv olmaq üçün beş ölkə namizəddir: Türkiyə (14 aprel 1987-ci ildən bəri), Şimali Makedoniya (22 mart 2004-cü ildən bəri), Monteneqro (2008-ci ildən bəri), Albaniya və Serbiya (hər ikisi 2009-cu ildən bəri).[1][2] Albaniya və Şimali Makedoniyadan başqa bütün ölkələr qoşulma danışıqlarına başlayıb. Bosniya və Herseqovina və Kosova (Kosova 5 Aİ ölkəsi tərəfindən tanınmır) Aİ-yə üzvlük üçün potensial namizədlər kimi tanınıblar.[3] Danışıqlarda ən tez irəliləyən Serbiya və Monteneqronun 2025-ci ilə qədər Aİ-yə üzv olması gözlənilir. Digər danışıqlar davam etsə də, Türkiyə ilə danışıqlar durğunluq dövründədir.[4]

Kopenhagen kriteriyaları və Maastrixt sazişinə uyğun olaraq, qoşulma kriteriyası belədir: azadlıq, demokratiya və insan hüquqları və fundamental azadlıqlara hörmət və qanunun aliliyi prinsiplərinə hörmət edən hər bir "Avropa ölkəsi" Aİ-yə üzvlük üçün müraciət edə bilər. Ölkənin Avropa ölkəsi olub-olmaması Aİ institutları tərəfindən siyasi cəhətdən qiymətləndirilir.[5]

Şərq Tərəfdaşlığı strategiyasına görə, Aİ-nin 2020-ci ildən əvvəl post-sovet ölkələrindən hər hansı birini bloka qoşulmağa dəvət edilməsi ehtimal edilmir.[6] Ancaq 2014-cü ildə Aİ Gürcüstan, Moldova və Ukrayna ilə Assosiasiya sazişi imzalayıb və Avropa Parlamenti hər 3 ölkənin "Avropa perspektivi"ni tanıyan qətnamə qəbul edib.[7][8]

Hal-hazırkı vəziyyət

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Status
 Assosiasiya
sazişi 		Üzvlük üçün
müraciət 		Namizəd
statusu 		Danışıqlar
başlayır 		Tədqiq
bitir 		Fəsillər[9]
 Albaniya Danışıqlar aparan
namizəd 		2009-04-01 (SAS) 2009-04-28 2014-06-24[1] 2020-03-24 – –
 Bosniya və Herseqovina Danışıqlar aparan
namizəd 		2015-06-01 (SAS) 2016-02-15[10] 2023-12-15 – – –
 Gürcüstan Danışıqlar aparan
namizəd 		2016-06-01 (AA) 2022-03-03 2023-12-14 – – –
 Kosovo Potensial
namizəd 		2016-04-01 (SAS)[11] – – – – –
 Moldova Danışıqlar aparan
namizəd 		2016-06-01 (AA) 2022-03-03 2022-06-23 – – –
 Monteneqro Danışıqlar aparan
namizəd 		2010-05-01 (SAS) 2008-12-15 2010-12-17 2012-06-29 2013-06-27 33-ün 3/33-i
 Şimali Makedoniya Danışıqlar aparan
namizəd 		2004-04-01 (SAS) 2004-03-22 2005-12-17 2020-03-24 – –
 Serbiya Danışıqlar aparan
namizəd 		2013-09-01 (SAS) 2009-12-22 2012-03-01 2014-01-21[12] 2015-03-24 34-ün 2/17-i
 Türkiyə Namizəd danışıqlar
səmərəli donmuş 		1964-12-01 (AS) 1987-04-14 1999-12-12 2005-10-03 2006-10-13 33-ün 1/16-ı
 Ukrayna Danışıqlar aparan
namizəd 		2017-09-01 (AA) 2022-02-28 2022-06-23 – – –

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 "EU candidate status for Albania". European Commission. 24 June 2014. 18 September 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 June 2014.
  2. ↑ "Countries preparing to join - The former Yugoslav Republic of Macedonia". European Commission. 27 June 2013. 27 November 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 January 2015.
  3. ↑ "Better Together accused in Juncker row". Herald Scotland. 2014-07-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-15.
  4. ↑ "Turkey's EU dream is over, for now, top official says". Reuters. 2 May 2017. 12 November 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 July 2019.
  5. ↑ Members of the European Parliament. "Legal questions of enlargement". Enlargement of the European Union. The European Parliament. 19 may 1998. 21 mart 2006 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 iyul 2008.
  6. ↑ Andrew Rettman. "EUobserver / EU unlikely to expand into post-Soviet east in next decade". Euobserver.com. 22 October 2010. 11 March 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 January 2011.
  7. ↑ Richard Balmforth and Natalia Zinets. Ukraine president sets 2020 as EU target date, defends peace plan Arxivləşdirilib 2015-10-16 at the Wayback Machine. Reuters. 25 September 2014.
  8. ↑ "European Parliament resolution of 17 July 2014 on Ukraine (2014/2717(RSP))". European Parliament. 17 July 2014. 24 January 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 July 2015. pursuant to Article 49 of the Treaty on European Union, Georgia, Moldova and Ukraine – like any other European state - have a European perspective and may apply to become members of the Union provided that they adhere to the principles of democracy, respect fundamental freedoms and human and minority rights and ensure the rule of law;
  9. ↑ "Current negotiations status". European Commission. 24 January 2016. 4 June 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 July 2016.
  10. ↑ "European Commission - Statement". European Commission. 15 February 2016. 8 November 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 February 2016.
  11. ↑ "Information relating to the entry into force of the Stabilisation and Association Agreement between the European Union and the European Atomic Energy Community, of the one part, and Kosovo (*), of the other part". EUR-Lex. 24 March 2016. 26 March 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 March 2016.
  12. ↑ "Serbia starts negotiations to join EU". B92. 21 January 2014. 8 October 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 January 2014.