Bahauddin Zyazikov
Bahauddin Hüseynoviç Zyazikov (14 aprel 1908 – 11 noyabr 1965) — məşhur inquş, sovet yazıçısı, şairi, tənqidçisi və tərcüməçisi. Çeçenistan-İnquşetiya Yazıçılar İttifaqı və SSRİ Yazıçılar İttifaqının üzvü.
| Bahauddin Hüseynoviç Zyazikov | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 14 aprel 1908 |
| Vəfat tarixi | 11 noyabr 1965 (57 yaşında) |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | yazıçı, ədəbiyyat tənqidçisi, jurnalist, tərcüməçi |
| Fəaliyyət illəri | 1925-ci ildən |
| Əsərlərinin dili | inquş |
| İstiqamət | realizm |
| Janrlar | oçerk, hekayə, povest[d] |
| İlk əsəri | “Atalar və oğullar” (1928, Həmzət Osmiyevlə həmmüəllif) |
Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Bahauddin Zyazikov 1908-ci il aprelin 14-də İnquşetiyanın Nazran rayonunun Barsuki kəndində kəndli ailəsində anadan olub. 1924-cü ildə Nəzran kənd təsərrüfatı məktəbini bitirmişdir. Sonra Zyazikov İnquş Pedaqoji Texnikumunun hazırlıq şöbəsinə daxil olub. Burada ədəbiyyatla maraqlanır, “Qırmızı köklər” əlyazma jurnalının işində iştirak edir, hekayə və esselər yazır.
1928-ci ildə Həmzət Osmiyevlə əməkdaşlıq edərək "Atalar və oğullar" hekayəsini yazır. Əsər "Serdalo" ("İşıq") qəzetində çap olunur. Bahauddin Zyazikov 1930-cu ildə texnikumu bitirdikdən sonra Surxaxinskayada, sonra isə Bazorkinskaya kənd məktəbində rus dili və ədəbiyyatı müəllimi işləyir.
Bahauddin Zyazikov 1931-ci ildə 2-ci Şimali Qafqaz Pedaqoji İnstitutunun aspiranturasına hazırlıq kurslarına daxil olur. Eyni zamanda yazıçılıqla da fəal məşğul olurdu. Ali məktəbi bitirdikdən sonra kitab nəşriyyatının redaktoru və "Serdalo" redaksiyasında işləməyə başlayır. 1934-cü ildə Zyazikov Nazran rayonu xalq maarif şöbəsinin müdiri olur.
1938-ci ildə Çeçen-İnquş kitab nəşriyyatına məsul işə cəlb olunur. Bahauddin Zyazikov 1939-cu ildə Sov.İKP üzvü seçilir. Böyük Vətən müharibəsindən əvvəl o, Sov.İKP Çeçen-İnquş vilayət komitəsinin mətbuat şöbəsinin təlimatçısı olub, ictimai-təbliğat işləri aparıb.[1]
Müharibə illərində[redaktə | mənbəni redaktə et]
Bahauddin Zyazikov 1941-ci ilin iyulunda Qroznının Orjonikidzovski rayonundan Qırmızı Ordu sıralarına çağırıldı. Hərbi-siyasi məktəbin kurslarını bitirmiş və 1942-ci ilin yanvarından cəbhə müxbiri vəzifəsində çalışmışdır. B.Zyazikov Sonradan Qərb və Kalinin Cəbhələrinin cəbhə ordusunun "Vətən oğlu" qəzetinin partiya-komsomol şöbəsinin müdiri oldu.[1]
Kalinin Cəbhəsinin 39-cu Ordusunun Silahlı Qüvvələrinin 16.12.1942-ci il tarixli 341 saylı əmri ilə “Vətən oğlu” qəzeti redaksiyasının böyük ədəbi əməkdaşı kapitan Zyazikov "Qazet materiallarının seçiminə və Qırmızı Ordu əsgərlərinə döyüş təcrübəsini çatdıran bir sıra məqalələr yazdığına görə . “Hərbi xidmətlərə görə” medalı ilə təltif edilmişdir.[2]
1944-cü ildə Çeçenlərin və inquşların deportasiyası zamanı o, da sürgün edildi. 1957-ci ilə qədər Daşkənd və Frunzedə yaşamış, təsərrüfat və ticarət təşkilatlarında çalışmışdır.[1]
Vətənə dönüşü[redaktə | mənbəni redaktə et]
1957-ci ildə Qırğızıstan KP MK-da ezamiyyətdə olarkən Moskvada Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbinin kurslarında oxumuşdur. Kursları bitirdikdən sonra o, kitab nəşriyyatının direktoru, sonra Sov.İKP Çeçen-İnquş vilayət komitəsinin təbliğat və təşviqat şöbəsinin müdiri vəzifələrində çalışıb.
1958-ci ildən ölümünə qədər Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikası Yazıçılar İttifaqı idarə heyətinin məsul katibi, “Dağların səhəri” almanaxının redaksiya heyətinin üzvü olub.[1]
Yaradıcılığı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Zyazikov rus və sovet ədəbiyyatının bir çox əsərlərini inquş dilinə tərcümə etmişdir: Novikov-Priboyun “Dəniz atəşi”, Aleksandr Puşkinin “Dubrovski”, Anton Çexovun “Topdan sonra” və “Qafqaz əsiri”, Mixail Lermontovun Dövrümüzün Qəhrəmanı”, Dmitri Furmanovun “Çapayev”, K. Paustovskinin “Kolxida” və s. bura daxildir.
O, inquş folklorunun toplanmasında da böyük iş görüb. Cəbhə təcrübəsi onun Böyük Vətən müharibəsinə həsr etdiyi əsərləri üçün əsas olmuşdu. Lakin o, 1956-cı ildə ciddi şəkildə yazmağa başladı.
1958-ci ildə onun ilk kitabı - "Sovet insanının iradəsi" hekayələr toplusu nəşr olundu. 1960-cı ildə Çeçen-İnquş kitab nəşriyyatı yazıçının ikinci toplusunu (“Xoşbəxtlik”), 1961-ci ildə isə üçüncü (“Günortaya qədər gözəllik – ölümə qədər fəzilət”) nəşr etdi. 1962-ci ildə onun “Respublika naminə” adlı ilk hekayəsi işıq üzü görür.[1]
Zyazikov ədəbi tənqidə çox diqqət yetirirdi. O, əvvəlcə Almatının "Znamya Truda" qəzetində, daha sonra Çeçenistan-İnquş MSSR-in "Serdalo", "Qroznı Fəhləsi" respublika qəzetlərində, "Dağda səhər" və "Oqra" kimi almanaxlarda çap olunan inquş yazıçılarının tərcümeyi-hallarına həsr olunmuş ədəbi məqalələr, araşdırmalar, əsərlər yazmışdır.[1]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ 1 2 3 4 5 6 Зязиков Багаудин Хусейнович - (1908-1965)
- ↑ "Память народа :: Документ о награде :: Зязиков Багаутдин Хусейнович, Медаль «За боевые заслуги»". pamyat-naroda.ru. 2016-08-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-07-16.
Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Мальсагов А. У., Туркаев Х. В. «Писатели советской Чечено-Ингушетии». 1969 г.
- Муса Гешаев. Знаменитые ингуши. — Турин: STIG, 2003. — Т. 1. — С. 228—232. — 620 с. — 2000 экз.