Bolqarıstan knyazlığı

Bolqarıstan knyazlığı (bolq. Кня́жество Бълга́рия) — 1879-cu ildə Tırnovo konstitusiyasının qəbulundan 1908-ci ildə müstəqillik elan olunana qədər Bolqarıstanın rəsmi adı. Knyazlıq birpalatalı parlamenti (Xalq Məclisi) olan konstitusion monarxiya idi.

Osmanlı imperiyasının vassalı[1][2]
Bolqarıstan knyazlığı
bolq. Кня́жество Бълга́рия
Bayraq Gerb
Bayraq Gerb
← 
 →
Paytaxt Sofiya
Ən böyük şəhər Sofiya
Dilləri bolqar dili
Rəsmi dilləri bolqar[3]
Dövlət dini xristianlıq
Valyuta Bolqarıstan levi
Əhalisi bulqarlar
İdarəetmə forması monarxiya
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Dövlət başçısı knyaz titulu daşıyırdı. Monarxın titulu "bolqarların knyazı" idi. Hakim sülalələr: 1879-1886-cı illərdə - Battenberq, 1887-ci ildən - Saks-Koburq-Qota oldu. Knyazın fəaliyyət qabiliyyətini itirdiyi təqdirdə kollektiv regentlik nəzərdə tutulurdu. Bolqarıstan knyazlığı Berlin konqresinin qərarı ilə Osmanlı imperiyasının vassalı sayılsa da, bu daha çox formal xarakter daşıyırdı. Knyazlıq faktiki olaraq müstəqil idi və onun bütün dövlət atributları - pulu, bayrağı, gerbi və himni var idi.[4]

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Müasir Bolqarıstan dövlətçiliyinin əsası Bolqarıstanda Müvəqqəti Rusiya Administrasiyası dövründə, 1877-1878-ci illər Rusiya-Türkiyə müharibəsindən[5][6] sonra rus ordusu tərəfindən işğal edilmiş Bolqarıstan ərazisinə Rusiya administrasiyası nəzarət etdiyi zaman qoyuldu. Müvəqqəti Rusiya Administrasiyasının əsas məqsədləri dinc həyat qurmaq və Bolqarıstan dövlətinin dirçəlişinə hazırlıq idi.[7][8][9]

Yeni dövlətin sərhədləri 1878-ci ildə Berlin konqresi tərəfindən müəyyən edildi.[10] Bu müqavilə azad edilmiş Bolqarıstan ərazilərinin Osmanlı imperiyası və digər qonşu dövlətlərin xeyrinə ciddi şəkildə azalmasına səbəb oldu. 1879-cu ildə orta əsrlər Bolqarıstanın paytaxtı Tırnovoda yeni dövlətdə konstitusiya monarxiyasını quran Təsis Məclisi tərəfindən konstitusiya qəbul edildi. 1886-cı ildə Battenberq şahzadəsi I Aleksandr taxtdan əl çəkdikdən və 1887-ci ildə almanpərəst Saksen-Koburq-Qota hökmdarı I Ferdinand taxta çıxdı.

6 sentyabr 1885-ci ildə Bolqarıstan knyazlığının Osmanlı imperiyasının tərkibində olan Şərqi Rumeli muxtar vilayətinin tərkibinə qatması ilə həmin il noyabrın 14-də Serb-Bolqar müharibəsinin başlanmasına səbəb oldu. Müharibə bolqar knyazlığının qələbəsi ilə başa çatdı. 19 fevral 1886-cı il tarixli Buxarest Sülh Müqaviləsi Şərqi Rumelinin knyazlığa birləşdirilməsi aktının beynəlxalq aləmdə tanınmasını bildirirdi.

Osmanlı imperiyasının növbəti zəifləməsi və Bosniya və Herseqovinanın Avstriya-Macarıstan tərəfindən ilhaqı zamanı Bolqar şahzadəsi I Ferdinand fürsətdən istifadə edərək və Vyana ilə ilkin gizli razılaşma ilə 22 sentyabr 1908-ci ildə Bolqarıstanın müstəqilliyini elan etdi. 1908-ci ildə knyazlıq krallığa çevrildi. Kral titulunun qəbulu Şərqi Rumeli üzərində tam hüquqi müstəqillik və tam suverenliyin faktiki statusunu ifadə edirdi. Konstitusiyaya lazımi düzəlişlər 1911-ci ildə Beşinci Böyük Xalq Məclisi tərəfindən edildi.

Bolqarıstan knyazlarının siyahısı

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Şəkili Adı Anadan olduğu vaxt Vəfat etdiyi vaxt Hakimiyyətinin başladığı vaxt Hakimiyyətinin bitdiyi vaxt Qeydlər
I Aleksandr 5 aprel 1857 23 oktyabr 1893 29 aprel 1879 7 sentyabr 1886 taxtdan əl çəkib
I Ferdinand 26 fevral 1861 10 sentyabr 1948 29 aprel 1887 5 oktyabr 1908 1908-ci ildən Bolqarıstan kralı titulunu qəbul edir

Qalereya

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • 1907-ci ildə Bolqarıstanın inzibati bölgüsü
    1907-ci ildə Bolqarıstanın inzibati bölgüsü
  • 1907-ci ildə Şərqi Rumelinin inzibati bölgüsü
    1907-ci ildə Şərqi Rumelinin inzibati bölgüsü
  • 1885-ci il Bolqarıstanın birləşməsi
    1885-ci il Bolqarıstanın birləşməsi
  • 1886-cı ildə Bolqarıstanda dövlət çevrilişi
    1886-cı ildə Bolqarıstanda dövlət çevrilişi
  • Knyaz Aleksandrın portreti
    Knyaz Aleksandrın portreti
  • Bolqarıstan knyazlığının ərazisi, 1870-ci ildən 1913-cü ilə qədər
    Bolqarıstan knyazlığının ərazisi, 1870-ci ildən 1913-cü ilə qədər

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Pearson, Raymond. The Longman Companion to European Nationalism 1789-1920. Routledge. 25 September 2014. ISBN 9781317897774. 3 July 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 October 2017 – Google Books vasitəsilə.
  2. ↑ Miller-Yianni, Martin. Bulgarian History - A Concise Account. Lulu.com. 20 May 2010. ISBN 9781445716336. 3 July 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 October 2017 – Google Books vasitəsilə.
  3. ↑ Росен Ташев, Обща теория на правото. Основни правни понятия. (2010) изд. Сиби, стр. 101, ISBN 978-954-730-678-3.
  4. ↑ "Химнът на България през превратностите на времето". socbg.com. 27 October 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 July 2018.
  5. ↑ Close MacGahan, Januarius A. Mr. Schuyler's Preliminary Report. London. 1876. 89.
  6. ↑ Jelavich, Barbara. History of the Balkans: Eighteenth and Nineteenth Centuries. Cambridge University Press. 1999. 347.
  7. ↑ Dennis P. Hupchick. The Balkans : from Constantinople to Communism (1st Palgrave Macmillan paperback ed). New York: Palgrave MacMillan. 2004. 264. ISBN 978-1-4039-6417-5, 1-4039-6417-3, 0-312-21736-6, 978-0-312-21736-5.
  8. ↑ Jonassohn, Kurt. Genocide and gross human rights violations: in comparative perspective. 1999. 210. ISBN 9781412824453.
  9. ↑ Eversley, Baron George Shaw-Lefevre. The Turkish empire from 1288 to 1914. 1924. 319.
  10. ↑ Suleyman Elik. Iran-Turkey Relations, 1979–2011: Conceptualising the Dynamics of Politics, Religion and Security in Middle-Power States. Routledge. March 2013. səh. 12. ISBN 978-1-136-63088-0. 2023-07-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-04-07.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]