Damir Vəliyev
Damir Vəliyev (başq. Дамир Жәүәт улы Вәлиев, 2 yanvar 1940, İtbayevo k., Arqayaş rayonu, Çelyabinsk vilayəti — 28 may 2002, Ufa) — sovet və rus filoloqu, filosof və kulturoloq, etika sahəsində mütəxəsis. Fəlsəfə doktoru, professor.
| Damir Vəliyev | |
|---|---|
| Damir Jəyət oğlu Vəliyev | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | RSFSR, SSRİ |
| Vəfat tarixi | (62 yaşında) |
| Vəfat yeri | Başqırdıstan, Rusiya |
| Vətəndaşlığı |
 Rusiya |
| Milliyyəti | Başqırd |
| Elm sahəsi | Sosial fəlsəfə |
| Elmi dərəcəsi | |
| İş yeri | |
Bioqrafiyası
[redaktə | mənbəni redaktə et]1955-1959-cu illərdə Çelyabinsk Enerji-Mexanika teknikomunda təhsil almışdır. 1959-1960-cı illərdə Sovet ordusunda xidmət etmişdir.
Ordudan tərxis olunduqdan sonra 1960-1963-cü illərdə S. Ordzhonikidze adına Araqayaskaya İES və Ümumittifaq İstilik Mühəndisliyi İnstitutu Çelyabinsk filialında işləmişdir. 1961-ci ildə Ümumittifaq Müəllif Hüquqları İnstitutunun Ufa şöbəsinə daxil olmuşdur. Sonra təhsilini (1963-1965) Ural Dövlət Hüquq Akademiyasında davam etdirmişdir. Məzun olduqdan sonra 1966-1967-ci illərdə konstruktr vəzifəsində çalışmışdır. 1967-1970 illərində Ural Dövlət Universitetinin aspiranturasında təhsil almış və 1970-ci ildə dissertasiya müdafiə etmişdir. 1970-1972-ci illərdə doktorluq dissertasiyasını müdafiə etdikdən sonra Sverdlovsk Hüquq İnstitutunun Ufa filialında müəllim vəzifəsində çalışmışdır. 1972-ci ildən Başqırdıstan Dövlət Universitetində işləmişdir: 1985-1986-cı illərdə Nəzəriyyə, Hüquq və Dövlət tarixi kafedrasının müdiri, 1986-cı ildən etikA, estetika və kulturologiya kafedrasının müdiri və eyni zamanda (1986-1987) Tarix fakültəsinin dekanı olmuşdur.
1984-cü ildə "Əxlaqın mənşəyi sosial fenomen kimi" mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir. 1987-ci ildən professordur.
1989-cu ildə Ural başqırd milli mərkəzinin idarə heyətinin üzvü olmuşdur.
1993-cü ildə Rusiya Federasiyasını Konstitusiyası mətninın inkişafı üzrə işçi qrupunun üzvü.
1994-1995-ci illərdə Başqırdıstan Respublikası Prezidenti Şurasının üzvü.
1995-ci ildən Başqırdların Ümumdünya Qurultayının İcra Komitəsi Bürosunun üzvü olmuşdur.
1997-ci ildən REA Ufa Elmi Mərkəzinin Sosial və İqtisadi Tədqiqatlar İnstitutunun Fəlsəfə bölüməsinin rəhbəri olmuşdur.
Elmi dərəcələri
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Fəlsəfə elmləri doktoru (1984).
- RF Sosial Elmlər Akademiyasının akademiki (1994).
- Başqırdıstan Respublikası Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü (1991).
- Başqırd MSSR əməkdar elm xadimi (1990).
Xatirəsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Çelyabinsk rayonunun Arqayaş rayonunun Novo-Sobolevo kəndində orta məktəb binasında xatirə lövhəsi ucaldılıb
- Çelyabinsk rayonunun Arqayaş rayonunun Novo-Sobolevo kənd orta məktəbi onun adını daşıyır.
Əməyi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Başqırd dilində
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Духовное наследие аргаяшских башкир: народные песни, мифы, легенды. — Уфа: Ѓилем, 1996. — 76 с.
- Инан А. Шаманизм в истории и сегодня. Уфа: Китап, 1998. — 240 с. Соавт. Пер. Гилязетдинов Р. А.
Rus dilində
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Введение в этику. Уфа, 1999.
- Взаимосвязь биологического и социального в формировании морали. (Период первобытного человеческого стада) // Диалектика и методология современной науки. Уфа, 1979.
- Духовное наследие аргаяшских башкир. Уфа, 1996.
- История башкирской философской и общественно-политической мысли. Основные тенденции развития. Уфа, 2001.
- Категории этики и проблема императивности // Проблемы категорий марксистско-ленинской этики. Новосибирск, 1969.
- Место национального суверенитета в механизме функционирования федеративных отношений в многонациональном государстве // Ресурсы мобилизованной этничности. М., 1997.
- Мораль как важнейшая сущностная сила человека // Мораль и этика. Мораль в социалистическом обществе. М., 1989.
- Национальный суверенитет и национальное возрождение. Уфа, 1994.
- Нравственная культура башкирского народа: прошлое и настоящее. Уфа, 1989.
- Очерки истории общественной мысли Башкортостана. Уфа, 1995.
- Потенциал морали. Уфа, 1999.
- Происхождение морали. Саратов, 1981.
- Путь к истине. Уфа, 2007.
- Суверенная республика как правовое государство. - Уфа, Гилем, 1998. - 144 с.
- Судьба аргаяшских башкир: история и современность. - Уфа, Гилем, 2002. - 156 с.
- Судьба и наследие башкирских ученых-эмигрантов. Уфа, 1995.
- Философские идеи в башкирской культуре // Ватандаш. № 6, 7. Уфа, 1995.
Ədəbiyyat
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Валеев Дамир Жаватович. Биобиблиографический указатель. Уфа: Гилем, 2002. — 62 с.