Göytürk pulu

Göytürk pulu — Orta Asiyada aparılan qazıntılar zamanı çıxarılan və Göytürk xaqanlığında istifadə edilmiş pul. Üzərində soqdca yazılar yazılmışdır.^[1]^[2]

Haqqında[redaktə | mənbəni redaktə et]

Arxeoloqlar tərəfindən Qırğızıstan, Özbəkistan və Tacikistanda edilən qazıntılarda ortaya çıxarılan və 576-600-cü illərə aid, ümumilikdə sayı 104 ədəd olan metal pul Qırğızıstanda edilən beynəlxalq konqresdən dönən Dr. Yavuz Daloğlu tərəfindən ilk dəfə “Elm və Ütopiya” jurnalında ictimaiyyətə elan edilmişdir.^[3] Sikkələrdən birincə ortada xaqan qabartması, kənarlarda isə üç ay-ulduz vardır.^[4] Pullardakı ay-ulduz motivləri Dr. Yavuz Daloğluna görə, ay-ulduz simvolunun İslamdan əvvəlki dövrlərdə də türklər tərəfindən istifadə edildiyini sübut etmişdir.^[5]

Daloğlu bu sikkənin türk mədəniyyəti baxımından çox böyük əhəmiyyətə malik olduğunu bildirmiş və sözləri demişdi:

Göytürklərdən sonra VIII əsrdə Türkeşlərə aid pullar tapılmışdı. Ancaq Göytürklərə aid pullar onlardan 150-200 il daha əvvələ - 576-600-cü illərə aid. Ən önəmlisi, bu sikkələrin türk cəmiyyətinə dayatılan "türklər barbardı, türklərin sivilizasiyası yox iid, köçəri idilər" kimi Avropa mərkəzli qavramı çürütməsidir. Göytürk sikkələrinin tapılması Orxon abidələrinin tapılması qədər önəmlidir. Bundan əlavə, ay-ulduzun bizə İslamda Səmavi anlayışdan miras qaldığını bilirdik. Ancaq yeni tapılan Göytürk pullarında da ay-ulduzlu fiqurlar var.