Henri Fulds

Henri Fulds (1 iyun 1843[1][2], Beyt[d], Nort-Erşir[d], Birləşmiş Krallıq – 19 mart 1930, Volstanton[d], Staffordşir qraflığı[d], Birləşmiş Krallıq) – şotland həkim, missioner və alim. Barmaq izləri ilə bağlı araşdırmalarına görə tanınır. Həyatının bir hissəsini Yaponiyada keçirmiş və orada korların təhsili üçün işlər görmüşdür.

Henri Fulds
ing. Henry Faulds
Doğum tarixi 1 iyun 1843(1843-06-01)[1][2]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 19 mart 1930(1930-03-19) (87 yaşında)
Vəfat yeri
Təhsili
Fəaliyyəti həkim, alim
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

İlk illəri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Henri Fulds 1843-cü ildə Şotlandiyanın Erşir qraflığında doğulmuşdur. 1866-cı ildə Qlazqoda yerləşən Anderson Kollecində tibb təhsili almışdır.[3]

Yaponiyada həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Fulds 1874-cü ildə Şotlandiyanın Birləşmiş Presviterianlıq Kilsəsi üçün xəstəxana qurmaq məqsədilə Tokioya köçmüşdür. O, Yaponiyada ilk şotland tibb missiyasına rəhbərlik etmişdir. 1875-ci ildə Yaponiyada korlar üçün ilk təşkilat olan "Rakuzenkay"ın, 1880-ci ildə isə korlar üçün məktəb olan Kummo-inin yaradılmasında iştirak etmişdir.[4] Yapon dilini səlis öyrənmiş, Tsukici xəstəxanasında cərrah kimi işləmişdir.[5] Fulds Yaponiyadakı illəri zamanı iki səyahətnamə yazmış, üç jurnal təsis etmiş, quduzluğa qarşı mübarizə aparmışdır.[3]

1879-cu ildə ABŞ arxeoloqu Edvard Morze tərəfindən Tokionun Omori bölgəsində tapılmış dulusçuluq məmulatlarını tədqiq edərkən hər bir fərdin özünəməxsus barmaq izi olduğu nəzəriyyəsini irəli sürmüşdür.[4] Nəzəriyyəsi haqqında Çarlz Darvinə yazmışdır. Fulds Tokioda yerləşən xəstəxanasında törədilmiş bir cinayət zamanı barmaq izlərini müqayisə edərək həmkarının günahsızlığını sübut edə bilmişdir.[3] Fulds nəzəriyyəsinin kriminalistikada cinayətkarın müəyyən edilməsi üçün əhəmiyyətli düşünmüş və bu barədə yazdığı məqalə 1880-ci ilin oktyabrında Britaniyanın "Nature" jurnalında nəşr olunmuşdur. Növbəti ay Vilyam Herşel ona cavab yazaraq 20 ildən çoxdur ki, Hindistanda identifikasiya üçün barmaq izindən istifadə etdiyini bildirmişdir.[4] O, 1886-cı ildə Britaniyaya qayıdaraq Şotlandiyada təklif etdiyi barmaq izi sisteminin yaradılmasını təklif etmişdir.[5]

Xatirəsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Tokionun Çuo rayonunun Tsukici bölgəsində Henri Fuldsa həsr olunmuş memorial lövhə quraşdırılmışdır.[6] Fuldsun doğulduğu Beyt qəsəbəsində ona həsr olunmuş memorial lövhə yerləşir.[7]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Henry Faulds // SNAC (ing.). 2010.
  2. ↑ 1 2 Henry Faulds // Find a Grave (ing.). 1996.
  3. ↑ 1 2 3 "Henry Faulds – Originator of fingerprint identification". Stratklayd Universiteti (ingiliscə). 2024-08-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 avqust 2024.
  4. ↑ 1 2 3 Kodansha Encyclopedia of Japan. səh. 249
  5. ↑ 1 2 "Henry Faulds (1843-1930)". BBC History (ingiliscə). İstifadə tarixi: 15 avqust 2024.
  6. ↑ "The Henry Faulds Memorial in Japan". Oninoin (ingiliscə). 7 fevral 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 avqust 2024.
  7. ↑ "A Report on the Dedication of the Faulds Memorial in Beith, Scotland". Weekly Detail (ingiliscə). 8 dekabr 2004. 26 mart 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 avqust 2024.

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]