II Hörmüz

II Hörmüz və ya II Ormizd (pəhl. 𐭠𐭥𐭧𐭥𐭬𐭦𐭣) — Sasanilər imperiyasının şahı. O, 303-cü ildən 309-cu ilə qədər, yəni yeddi il və beş ay hakimiyyətdə olmuşdur. II Hörmüz Narsenin (293–303-cü illərdə hakimiyyətdə olmuşdur) oğlu və varisi idi.

II Hörmüz
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	III əsr
Vəfat tarixi	309
Dəfn yeri	Nəqşi-Rüstəm
Anası	Sakastanlı Şapurduxtak
Uşaqları	II Şapur, II Ərdəşir
Dini	Zərdüştilik
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Onun hakimiyyəti dövründən bir qədər əvvəl Ermənistan krallığı xristianlığı özünün rəsmi dini elan etmiş və beləliklə, Sasanilər ilə bölüşdüyü qədim zərdüşti irsini tərk etmişdi. II Hörmüzün hakimiyyəti zamanı dövlətdə daxili qarışıqlıqlar mövcud idi, lakin o, uğurla bunların öhdəsindən gələ bilmişdi. II Hörmüz qərbdəki səylərində müvəffəqiyyət qazanmış, Suriyada Qəssani padşahını məğlub etmiş və onu öldürmüşdür. Buna baxmayaraq, onun səltənəti İran zadəganlarının intriqaları ilə dolmuşdu və o, tənha bir yerə aparılaraq sui-qəsdə uğramışdır.

Onun yerinə oğlu Aturnarse keçmiş, bir neçə ay hakimiyyətdə olduqdan sonra o da zadəganlar tərəfindən öldürülmüşdür. Onlar əvəzində II Hörmuzun körpə oğlu II Şapuru taxtda çıxarmışdılar.

Etimologiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Hörmüzün adı (həmçinin Ormizd olaraq yazılır) Avesta dilində Ahura Mazda kimi tanınan, zərdüştilikdə ali tanrının adının pəhləvi dilindəki versiyasıdır.^[1] Bu adın qədim farsca ekvivalenti "Auramazdā", yunanca transliterasiyası isə "Hormisdas"dır.^[1][2] Bu ad ermənicə "Ormizd", gürcü dilində isə "Urmizd" kimi qeyd edilir.^[3][4]

Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]

• Al-Tabari, Abu Ja'far Muhammad ibn Jarir. Ehsan Yar-Shater (redaktor). The History of Al-Ṭabarī. 40 vols. Albany, NY: State University of New York Press. 1985–2007.
• Brunner, C. J. Ādurfrāzgird // Encyclopaedia Iranica, Vol. I, Fasc. 5. 1983. 478.
• Daryaee, Touraj. Šāpur II // Encyclopaedia Iranica. 2009.
• Daryaee, Touraj. Sasanian Persia: The Rise and Fall of an Empire. I.B.Tauris. 2014. 1–240. ISBN 978-0857716668.
• Kia, Mehrdad. The Persian Empire: A Historical Encyclopedia [2 volumes]: A Historical Encyclopedia. ABC-CLIO. 2016. ISBN 978-1610693912.
• Lenski, Noel. The Cambridge Companion to the Age of Constantine. Cambridge University Press. 2007. ISBN 9781139000840.
• Pourshariati, Parvaneh. Decline and Fall of the Sasanian Empire: The Sasanian-Parthian Confederacy and the Arab Conquest of Iran. London and New York: I.B. Tauris. 2008. ISBN 978-1-84511-645-3.
• Rapp, Stephen H., Jr. The Sasanian World through Georgian Eyes: Caucasia and the Iranian Commonwealth in Late Antique Georgian Literature. Routledge. 2014. ISBN 978-1472425522.
• Rezakhani, Khodadad. ReOrienting the Sasanians: East Iran in Late Antiquity. Edinburgh University Press. 2017. 1–256. ISBN 9781474400305.
• Schmitt, R.; Bailey, H. W. ARMENIA AND IRAN iv. Iranian influences in Armenian Language // Encyclopaedia Iranica, Vol. II, Fasc. 4-5. 1986. 445–465.
• Shahbazi, A. Shapur. SASANIAN DYNASTY // Encyclopaedia Iranica, Online Edition. 2005.
• Shahbazi, A. Shapur. Hormozd II // Encyclopaedia Iranica, Vol. XII, Fasc. 5. 2004a. 464–465.
• Shahbazi, A. Shapur. Hormozd (2) // Encyclopaedia Iranica, Vol. XII, Fasc. 5. 2004b. 461–462.
• Shayegan, M. Rahim. Hormozd I // Encyclopaedia Iranica, Vol. XII, Fasc. 5. 2004. 462–464.
• Tafazzoli, Ahmad. Ādur Narseh // Encyclopaedia Iranica, Vol. I, Fasc. 5. 1983. 477.
• Şablon:ODLA
• Weber, Ursula. Narseh // Encyclopaedia Iranica. 2016.
• Wiesehöfer, Josef. Ancient Persia. Azodi, Azizeh tərəfindən tərcümə olunub. I.B. Tauris. 2001. ISBN 978-1-86064-675-1.