Josef Virt

Josef Virt (alm. Karl Josef Wirth‎;6 sentyabr 1879[1][2][…], Frayburq-im-Braysqau[3] – 3 yanvar 1956[1][2][…], Frayburq-im-Braysqau[3]) — Almaniyada siyasi və ictimai xadim, 1921–1922-ci illərdə Almaniya kansleri, habelə xarici işlər naziri. 1930–1931-ci illərdə daxili işlər naziri. 1955-ci ildə "Xalqlar arasında sülhün möhkəmləndirilməsinə görə" Beynəlxalq Stalin Mükafatı laureatı.

Josef Virt
alm. Karl Josef Wirth‎
bayraq
Veymar Respublikasının Reyx kansleri
10 may 1921 – 14 noyabr 1922
ƏvvəlkiKonstantin Farenbax
SonrakıVilhelm Kuno
bayraq
Veymar Respublikasının xarici işlər naziri
26 oktyabr 1921 – 31 yanvar 1922
ƏvvəlkiFridrix Rozen
SonrakıValter Ratenau
bayraq
Veymar Respublikasının xarici işlər naziri
21 iyun 1922 – 14 noyabr 1922
ƏvvəlkiValter Ratenau
SonrakıFrederik fon Rosenberg
bayraq
Veymar Respublikasının daxili işlər naziri
30 mart 1930 – 7 oktyabr 1931
ƏvvəlkiKarl Severing
SonrakıVilhelm Qröner
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi 6 sentyabr 1879(1879-09-06)[1][2][…]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 3 yanvar 1956(1956-01-03)[1][2][…] (76 yaşında)
Vəfat yeri
Təhsili
Fəaliyyəti siyasətçi
Dini Roma-Katolik kilsəsi
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Zavod mühəndisi ailəsində anadan olub. O, Frayburq Universitetini bitirib, burada riyaziyyat, təbiət elmləri və iqtisadiyyat üzrə təhsil alıb. 1906–1913-cü illərdə doğma Frayburqdakı gimnaziyada dərs demişdir. Birinci Dünya Müharibəsi zamanı hərbi xidmətə yararsız olduğu üçün Qərb Cəbhəsində Qırmızı Xaç komandiri kimi xidmət etmişdir. Katolik Mərkəzi Partiyasının sol qanadının rəhbəri, Reyxstaqın üzvü (1914–1918 və 1920–1933). 1918-ci il Noyabr İnqilabı zamanı respublikanın sadiq tərəfdarı olan Virth Badenin yeni maliyyə naziri təyin edilir. Qustav Bauer hökumətinin istefasından sonra Sosial Demokratlar Partiyasının kansleri Hermann Müllerin ofisində Matias Erzbergeri əvəz edərək Reyxin maliyyə naziri oldu. Antantanın London ultimatumunun təzyiqi ilə Konstantin Fehrenbax hökumətinin istefasından sonra Cozef Virt 41 yaşında ikən 10 may 1921-ci ildə yeni Reyx kansleri vəzifəsinə təsdiq edildi[4]. 1921-ci ilin oktyabrında o, plebisitdən sonra Yuxarı Sileziyanın bölünməsinə etiraz olaraq istefa verdi, lakin üç gün sonra prezident Fridrix Ebert ona sosialistlər, liberallar və mərkəzçi katoliklər arasından yeni nazirlər kabineti yaratmağı tapşırdı. 1922-ci ilin aprelində Virth hökuməti hər iki ölkəni beynəlxalq təcriddən çıxaran Sovet-Alman Rapallo müqaviləsini imzaladı. 1922-ci il iyunun 24-də xarici işlər naziri Valter Rathenaunun sağçı terrorçular tərəfindən öldürülməsindən sonra Reyxstaqda etdiyi çıxışında o, "düşmən sağdadır!" demişdi. 1924-cü ildə o, respublikanı ekstremistlərdən qorumaq üçün nəzərdə tutulmuş Reyxsbannerə qoşuldu və 1925-ci ildə sosial siyasətinə etiraz olaraq millətçi NPP ilə hökumətdə əməkdaşlıq etdiyinə görə artıq tənqid etdiyi Mərkəz Partiyasının fraksiyasını tərk etdi. 1929-cu ilin aprelində Müllerin ikinci kabinetində işğal olunmuş ərazilərin reyx naziri təyin edildi; sonuncunun 1930-cu ilin martında istefaya getməsindən sonra o, Henrix Brüninq kabinetində daxili işlər naziri vəzifəsinə keçirildi və 1931-ci ilin oktyabrına qədər bu vəzifədə qaldı. 1933-cü ildə o, nasistlərin hakimiyyətə gəlməsinə şiddətlə müqavimət göstərərək, Reyxstaqda Hitlerə diktatura hakimiyyəti verən Fövqəladə Səlahiyyətlər Qanununa qarşı emosional çıxış etdi. Sonra neytral İsveçrəyə, Luzernə mühacirət etmək məcburiyyətində qaldı. 1935–1939-cu illərdə Parisdə, sonra yenidən Luserndə yaşayıb. Müharibə illərində o, antifaşist qrunt təşkilatı ilə əlaqə saxlayır və Nasistlərin işğalı altında olan Avropada yəhudilərin təqib edilməsi barədə Vatikana məlumat verir. 1948-ci ildə sürgündən qayıtdı. 1953-cü ildə Almaniyada neytralist partiya olan Birlik Sülh və Azadlıq Uğrunda Mübarizə edən Almanlar İttifaqını yaradıb və ona rəhbərlik edib. Almaniyada militarizmin əleyhdarı. SSRİ ilə dostluq münasibətlərinin qurulmasının tərəfdarı idi. 1952-ci ildən Ümumdünya Sülh Şurasının üzvüdür[5].

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 4 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
  2. ↑ 1 2 3 4 Joseph Wirth // Encyclopædia Britannica (ing.).
  3. ↑ 1 2 3 4 Deutsche Nationalbibliothek Record #11741218X // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
  4. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2023-01-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-01-27.
  5. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2023-01-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-01-27.