Kürdləşdirmə

İraq türkmanı bir qadın kürdləşdirmə siyasətinə qarşı etiraz aksiyasında.

Kürdləşdirmə — kürd olmayan bir şəxsə və ya icmaya kürd kimliyinin yeridilməsi. İraqın rəhbəri Səddam Hüseynin hakimiyyəti dövründə həyata keçirilən ərəbləşdirmə siyasətinə qarşı meydana gətirilmişdir.[1]

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İraq Kürdüstanında yaşayan türkmanlara[2] qarşı kürdləşdirmə prosesi gedir.[3][4] Səddam Hüseynin hakimiyyəti dövründən sonra Kərkük şəhəri kürdləşdirilməyə məruz qalmışdır.[5][6] Regiondakı xristianlar da kürdləşdirməyə məruz qalmışdır.[7] Qaret R. V. Stansfildin sözlərinə görə, İraqın şimalında kürdləşdirmə siyasəti Kürdüstan Demokrat Partiyası və Kürdüstan Vətən İttifaqı tərəfindən həyata keçirilir. Onun sözlərinə görə, bu kontekstdə kürd olmayan ailələr bölgədən köçməyə məcbur edilirlər və bu da bölgədə türkmanlar ilə kürdlər arasında ciddi etnik problemlərə səbəb olur.[8] Kürdləşdirmə siyasəti səbəbindən türkmanlar işsizliklə üzləşdilər.[9] Ərəb və türkman siyasətçilərə görə, 2003-cü ildən bu günə kimi təxminən 350 min kürd bölgəyə gəlmişdir.[10] Ərəb siyasətçilər bölgəyə gələnlər arasında Kərkükdə heç yaşamamışların da olduğunu iddia edirlər.[11]

Sarqon və Ninos Donabed qardaşları Mardin ilində aysor əhalisinin azalmasını kürdləşdirmə ilə əlaqələndirirlər.[12]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Cengiz, Hayrullah; Başkan, Yahya. Irak Dosyası Arxivləşdirilib 2023-07-25 at the Wayback Machine; TATAV, Tarih ve Tabiat Vakfı
  2. ↑ Liam D. Anderson; Gareth R. V. Stansfield. Crisis in Kirkuk: the ethnopolitics of conflict and compromise Arxivləşdirilib 2023-07-25 at the Wayback Machine (2009), University of Pennsylvania Press, sf. 67
  3. ↑ PKK Iran - Strategic Comments, 2004 - informaworld.com "recent months Turkish intelligence has begun to report Turcoman frustration with Ankara’s failure to prevent the increasing ‘Kurdification’ of northern Iraq"
  4. ↑ Şimşir, Bilal. Türk-Irak ilişkilerinde Türkmenler Arxivləşdirilib 2023-07-25 at the Wayback Machine, Bilgi Yayınevi, sf. 402
  5. ↑ Reidar Visser; Gareth R. V. Stansfield. An Iraq of its regions: cornerstones of a federal democracy? Arxivləşdirilib 2023-07-25 at the Wayback Machine (2008), Columbia University Press, sf. 138
  6. ↑ Haşim, Ahmed. Insurgency and counter-insurgency in Iraq Arxivləşdirilib 2023-07-25 at the Wayback Machine (2006), Cornell University Press, sf. 223
  7. ↑ Fuccaro, Nelida. The other Kurds: Yazidis in colonial Iraq Arxivləşdirilib 2023-07-25 at the Wayback Machine (1999), I.B.Tauris, sf. 48
  8. ↑ Stansfield, Gareth R. V. Iraq: people, history, politics Arxivləşdirilib 2023-07-25 at the Wayback Machine (2007), Polity, sf. 71
  9. ↑ The Human Rights Situation of the Turkmen Community in Iraq Arxivləşdirilib 2014-02-02 at the Wayback Machine (Middle East Onilne) Erişim tarihi: 12 Aralık 2010
  10. ↑ Karen Dabrowska, Geoff Hann. Iraq Then and Now: A Guide to the Country and Its People Arxivləşdirilib 2023-07-25 at the Wayback Machine (2008), Bradt Travel Guides, sf. 170
  11. ↑ The New Yorker, 80. cilt Arxivləşdirilib 2023-07-25 at the Wayback Machine (2004), F-R Pub. Corp, sf. 70
  12. ↑ Sargon Donabed, Ninos Donabed. Assyrians of Eastern Massachusetts Arxivləşdirilib 2023-07-25 at the Wayback Machine (2006), Arcadia Publishing, sf. 126

Əlavə ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • A. Bazzaz, turkmen.nl "The Kurdification procedure was soon implemented by the Kurdish leadership after toppling Saddam down in April 2003"
  • Park, Bill, The Kurds and post-Saddam political arrangements in Iraq The Adelphi Papers (2005), Taylor & Francis: "The Kurds, who are intent on the further ‘Kurdification’ of Kirkuk before any census is held"
  • Park, Bill, Iraqi scenarios, The Adelphi Papers, Volume 45, Number 374, May 2005, pp. 49–66
  • PKK Iran - Strategic Comments, 2004 - informaworld.com "recent months Turkish intelligence has begun to report Turcoman frustration with Ankara’s failure to prevent the increasing ‘Kurdification’ of northern Iraq"