Kalaşa-ala

Kalaşa-mun ilə səhv salmayın.

Vayqali (Kalaṣa-alâ), Nuristani Kalaşa adı ilə də tanınır,[2] Əfqanıstanın Nuristan əyalətindəki Vayqal vadisində təxminən 10 000 nuristanlının danışdığı dildir . Öz adı " Kalaṣa-ala " qısaca: 'Kalaşa dili'dir. "Vayali" adı ise Vayqal Vadisinin yuxarı hissəsinin Vay xalqının ləhcəsinə aiddir, mərkəzi Vayqal şəhərindədir və bu ləhcə də öz növbəsində aşağı vadidə yaşayan Çima-Nişeyi xalqının ləhcəsindən fərqlidir. 'Kalaşa' sözü isə cənub Nuristan dillərində danışanların hamısının özünə doğma hesab etdiyimiz bir etnonimidir.

Kalaşa-ala
Ölkə
Region Künər
Danışanların ümumi sayı
  • 11.500 nəf. (2011)
Təsnifatı
Hind-Avropa dilləri
Hind-İran dilləri
Nuristani dili[d]
Kalaşa-ala
Dil kodları
ISO 639-1 —
ISO 639-2 —
ISO 639-3 wbk
Dilin strukturlarının dünya atlası wgl
Atlas of the World’s Languages in Danger 895
Ethnologue wbk
ELCat 3363
IETF wbk
Glottolog waig1243

Kalaṣa-alâ Hind-Avropa dil ailəsinə aiddir və Hind-İran qolunun cənub Nuristan qrupuna daxildir. O, öz növbəsində Zemiyaki[3] və Treqami ilə sıx bağlıdır, sonuncu ilə leksik oxşarlıq təxminən 76% — 80% təşkil edir.[4]

O, adını Pakistanın cənubundakı Çitral rayonunda danışan Kalaşa-mun dili ilə bölüşür, lakin bu iki dil Hind-İran dillərinin müxtəlif qollarına aiddir. Vayali dilində danışanlara bəzən "Qırmızı Kalaşa", Pakistanda isə bu dildə danışanlara isə "Qara Kalaşa" deyilir.[5] Dilçi alim Riçard Stranda görə Çitrallı Kalaşalar görünür ki, tarixi naməlum bir vaxtda cənub Çitral bölgəsinə qədər öz təsirini genişləndirmiş Nuristani Kalaşaların adını qəbul ediblər.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ 1 2 ScriptSource - Afghanistan.
  2. ↑ Halfmann, Jakob. "Terminological Proposals for the Nuristani languages". In: Himalayan Linguistics , 2021. [DOI: https://doi.org/10.5070/H920150079]; https://escholarship.org/uc/item/59p9w3r6 Arxivləşdirilib 2023-05-25 at the Wayback Machine
  3. ↑ Grünberg, A.L. Zemiaki jazyk/dialekt // Edelman, D.I. (redaktor). Jazyki mira: Dardskie i nuristanskie jazyki. Moscow: Indrik. 1999. səh. 123. ISBN 585759085X.
  4. ↑ Waigali Arxivləşdirilib 2018-10-04 at the Wayback Machine at Ethnologue (18th ed., 2015) (subscription required)
  5. ↑ Acta orientalia: ediderunt societates orientales Batava, Danica, Norvegica (ingilis). E.J. Brill. 2006. 2023-05-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-09-30.