Kondensator (elektrik)

Kondensator müxtəlif elektron qurğularında lazım olan elektrik yüklərini və uyğun enerji tutumlarının əldə edilməsi üçün tətbiq olunan qurğudur. Kondensator passiv elektron qurğusudur. Adətən o lövhə şəklində olan iki elektroddan və onların arasında qalınlığı elektroda nisbətən kiçik olan dielektrikdən ibarətdir.

Boş olan kondensatorun elektrik şəbəkəsinə qoşduqda elektrodun biri müsbət, digəri isə mənfi yüklənir. Kondensator şəbəkədən ayrıldıqda elektrik yükü qalır. Onu başqa cərəyansız naqilə birləşdirdikdə isə kondensator boşalır. Yaddaşda olan yükün miqdarı elektrodlar arasındakı gərginliklə mütənasibdir. Bu mütənasiblik sabiti kondensatorun tutumu adlanır. Güc artdıqca kondensator daha çox elektrik yükü saxlaya bilir.

${\displaystyle Q=C\cdot U}$

düsturu ilə bu asılılıq təsvir olunur, burada ${\displaystyle Q}$ elektrik yükü, ${\displaystyle C}$ kondensatorun tutumu, ${\displaystyle U}$ isə gərginlikdir.

Kondensatorlar elektrik dövrəsinə ardıcıl və paralel olaraq birləşdirilir.

• ardıcıl birləşdirilmə zamanı ${\displaystyle q=const}$ olur, yəni yük sabit qalır, ${\displaystyle U=U_{1}+U_{2}}$ olur. Kondensatorların tutumu:

${\displaystyle {1 \over C_{a}}={1 \over C_{1}}+{1 \over C_{2}}}$

${\displaystyle {1 \over C_{a}}={C_{1}+C_{2} \over C_{1}\cdot C_{2}}}$

${\displaystyle C_{a}={C_{1}\cdot C_{2} \over C_{1}+C_{2}}}$

Yəni ümumi tutumun tərs qiyməti verilən tutumların tərs qiymətləri cəminə bərabərdir. Əgər hər birinin elektrik tutumu ${\displaystyle C}$ olan ${\displaystyle n}$ sayda kondensator ardıcıl birləşərsə ümumi tutum:

${\displaystyle C_{a}={C \over n}}$ olar.

• paralel birləşmə zamanı ${\displaystyle U=const}$ yani gərginlik sabit qalır, ${\displaystyle q=q_{1}+q_{2}}$ olur. Kondensatorların dövrəyə paralel qoşulması zamanı ümumi tutum:

${\displaystyle C_{p}=C_{1}+C_{2}}$

olur. Əgər dövrəyə hər birinin tutumu ${\displaystyle C}$ olan ${\displaystyle n}$ sayda kondensator paralel qoşularsa ümumi tutum:

${\displaystyle C_{p}=C\cdot n}$ kimi hesablanar.