Kulyaqaş
Kulyaqaş — Tatarıstanın böyük su-bataqlı-kömür şəhəridir. O Kulyaqaş bataqlığından və bir neçə göldən ibarətdir. O Ağ və İk çayların arasında Tatarıstanın şərqində Başqırdıstanla sərhəddində Aktanış rayonunda yerləşır. Onun sahəsi 22 min hektardır. Şimaldan cənuba 10 km,şərqdən qərbə doöru isə 18 km məsafədə uzanır. Bataqlıq zoanada ən böyük göllər Kulyaqaş, Atır, Kinder-kul, Azıbəyov və Sülələ-kuldur.
| Kulyaqaş | |
|---|---|
| Ümumi məlumatlar | |
| Mütləq hündürlüyü | 62 m |
| Yerləşməsi | |
| 55°47′40″ şm. e. 53°31′12″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə | |
|
|
|
.jpg)
Ekologiyası
[redaktə | mənbəni redaktə et]1978-ci ildən ərazini doldurmağa başlamışlar və hal-hazırda dəniz səviyyəsindən -62 m aşağıdır. Onu da -68 m hündürlüyə qədər doldurmağı planlaşdırılır[1]. Su-bataqlıqlı su hövzəsi İk və Ağ çayların birləşməsindən əmələ gəlir. Burada Tatarıstanın Qırmızı kitaba daxil olan Scheuchzeria palustrus, Oxicoccus palustrus, Eriophoeum vaginatum, Salix myrtilloides bitkilər yayılmışdır. Bununla yanaşı burada bir neçə nadir bitkilərdə vardır: ağ su zanbağı, Sibir buzulnik, dəniz naiada, Nuphar pumila, Leersia oryzoides, Calamagrostis neglecta, C.phragmitoides və Betula humilis.
Kulyaqaş rayonu Ramsar konfransında sonra Rusiya Federasiyasının su-bataqlıq hövzəsinə daxil olunub.
2001-ci ildə Kulyaqaş yasaqlıq[2], 2004-cü ildə isə Tatarıstan respublikasının Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi tamamilə qorunmuşdur. 2008-ci ildən sonra həmin ərazinin Aşağı Kam su anbarına qədər uzadıblar.
İqtisadiyyatı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Bataqlıqdakı torfun sahəsi 4897 hektardıır. Torfun orta hündürlüyü 1,32 m (max 4,5 m), həcmi isə 36624000 m³-dir.
Tarixi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Arxeloji qazıntılara əsasən burada əhali tunc dövründə yaşamağa başlayıb. IV əsrə kimi burada fin-uqor, volj bulqarları və türk xalqları yaşayıblar. XVI əsrdən ruslar və mariylar məskunlaşa başlayıblar. XIX əsrdə burada Dərbəş şəhəri salınıb.