Lada Niva

Niva (VAZ-2121 və LADA 4x4 adları ilə də məşhur) — Sovet və Rus avtomobil istehsalçı firması AvtoVAZ tərəfindən istehsal olunan kələ-kötür ərazi üçün nəzərdə tutulmuş nəqliyyat vasitəsi. Xüsusilə keçmiş SSRİ ölkələrində hal-hazırda xüsusi modifikasiyalar altında məşhurlaşmışdır.^[1] Kanadada (1998-ci ildən sonra satışı ləğv edildi), Cənubi Amerikada, İslandiyada da məşhurlaşmış və torpaq şərtlərinin çətin olduğu yerdə istifadəsi əlverişli olmuş, geniş istifadə olunmuşdur. Avstraliya kimi bölgələrdə isə isti iqlim şəraiti üçün kondisionerinin uyğun olmaması səbəbindən populyarlığı məhdud olaraq qaldı. Avtomobil modeli İslandiyada Lada Sport və Avstriyada Lada Taiga adı ilə tanınmışdır.^[2]

Lada Niva Legend
Niva
Ümumi məlumatlar
İstehsalçı	AvtoVAZ
İstehsal ili	1977–h.h.
Yığım	AvtoVAZ (Tolyatti, SSRİ) AvtoVAZ (Tolyatti, Rusiya) LuAZ (Lutsk, Ukrayna) Asiya Avto (Ust-Kameneqorsk, Qazaxıstan)
Sinfi	Kələ-kötür ərazi 2-ci sinif
Dizayn
Ban tipi	3‑qapılı universal (4‑cü) 5‑qapılı universal (5‑ci) (VAZ-2131)
Təkər formulu	4 × 4
Güc xüsusiyyətləri
Mühərrik	2121 İstehsalçı: AvtoVAZ Markası: 2121 Tipi: Benzin Həcmi: 1580 sm3 sm3 Maksimal gücü: 80 a.g. (59 kVt kVt ), 5400 dövr/dəq Konfiqurasiya: Sıralı, 4-silindr motor Silindrlər: 4 Klapanlar: 8 Maksimal sürət: 132 km/saat 100 km/saat Sürət yığma: 21 san Qarışıq sərfiyyat: 13,1 l/100 km Şəhərdaxilində sərfiyyat : 9,5 l/100 km Silindrin diametri: 79 mm mm Sıxılma dərəcəsi: 80 mm Qidalandırma sistemi: cüt kameralı karbirator Soyutma sistemi: Maye soyutma Klapan mexanizmi: SOHC Resurs: Alüminium min km. Taktlılığı (taktların sayı): 4 Silindrləril iş ardıcıllığı: 1-3-4-2 Tövsiyə edilən yanacaq : Aİ-93
Transmissiya	4-pilləli 5-pilləli
Qabariti
Uzunluğu	3740 mm
Eni	1680 mm
Hündürlüyü	1640 mm
Klirens	220 mm
Təkər bazası	2.200 mm
Kütləsi	1150 kq (2121) 1210 kq (21213/21214) 1285 kq (21214–30)
Tam kütləsi	1550 kq
Dinamika
Maksimal sürət	160 km/s
Aerodinamik müqavimət əmsalı	0,536
Bazarda
Əlaqəli modellər	Chevrolet Niva VAZ-2120
Digər
Yükgötürmə qabiliyyəti	400 kq
Bakın tutumu	42 l
Dizayner	Valeriy Pavloviç Semuşkin
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Dünyada off-road nəqliyyat vasitələrinin kütləvi istehsal olunduğu model olan Niva, monokok quruluşu və müstəqil ön asma və qıvrım asma bacarıqlarına görə bugünkü yolsuzluq avtomobillərinin pioneridir.^[3]

Bütün Avropada 2121 kod adı ilə tanınan Niva, 1976-cı ildə dövrünün yenilikçi texniki imkanları ilə istehsal xəttindən çıxdı. Lada Niva dizaynerləri tərəfindən Land Rover şassisinə yerləşdirilmiş Renault 5 kimi təsvir edilmişdir. "Daimi 4 təkərli sürücü sistemi və monokok korpusu yalnız Range Rover-də və 1970-ci illərdə bir neçə markada mövcud idi. Sahədəki üstün imkanlarına paralel olaraq prospektdə istifadəsi rahatlığı səbəbindən ilk SUV nümunəsidir.^[4]

İlk prototiplər 1971-1972, 1.3 lt arasında istehsal edildi. Fiat mühərriki olan kətan tavan modelləri idi. 1973-cü ilin yayında Özbəkistanda VAZ mühəndislərinin nəzarəti altında 1,6 lt mühərrikli versiya sınaqdan keçirildi. "Niva" layihəsinin rəhbəri Vladimir Sergeeviç Solovev, baş dizayneri isə Valeri Pavloviç Semuşkin idi.^[5]

Niva yenidən işlənmiş və müxtəlif məqsədlər üçün sınaqdan keçirilmişdir. Bunlardan biri çay mənasını verən "2122" kodlu Reka kodudur. Reka, 2101 sedandan alınan və suda 9 km/saat sürətləndirməyə qadir olan 60 at gücünə malik 1,3 lt olan kiçik bir mühərriki olan bir amfibiyadır.^[6] Bu cür prototiplər 70-ci ildən 1988-ci ilə qədər müxtəlif konfiqurasiyada istehsal edilmiş və hərbi sınaqlardan uğurla keçmişdir. Ancaq Reka kimi modellərin ən böyük alıcısı olan Qırmızı Ordu indi böhran içində idi və Reka heç vaxt kütləvi istehsal edilmədi.^[7]

1993-cü ildə Avropada ilk dəyişdirilə bilən Lada Niva buraxıldı. Mühərrikin həcmi 1700 cc-ə qaldırıldı və bir nöqtə enjeksiyon yem sistemi quruldu. Nivanın ön korpusu, arxa qapısı və fənərləri də dəyişdirildi.^[8] 1.9 Peugeot mühərriki olan dizel Niva da istehsal edildi. 1988-ci ildə uzun bir təkər bazası olan Fora adlı 3 qapılı və reneqeyd tipli qapısız və panless prototiplər də istehsal edildi.^[9]

Lada Niva beynəlxalq müsabiqələrdə də dərəcə qazanmışdır. 1980-ci illərdə Fransanın Lada-Poç arxasında yerləşən 6 silindrli Porsche mühərriki olan Niva Proto Paris-Dakar yürüşündə qələbəyə çox yaxınlaşdı.^[10] 1981-ci ildə Briavoine və Deliari-dən ibarət komanda qırılan radiator səbəbindən 3-cü yer üçün qərarlaşmalı oldu. 1982 və 1983-cü illərdə 2-ci yeri tutdular. Lartigue və Giroux-dan ibarət komanda 1986-cı ildə 4-cü yerə gəldi. Nəticədə illər boyu orijinal Lada mühərrikindən güc qazanan bir çox xüsusi hazırlanmış Niva uğur qazandı.^[11]

Son illərdə bir Niva, İtalyan yolsuzluq sürət yarışında qalib gəldi. Yarışın qalibi həmçinin 300 at gücündə V8 Ferrari mühərrikə sahib idi və güc ötürülməsi hər təkər üçün xüsusi 4 zəncirli ötürücü ilə təmin edilmişdi.^[12]

1970-ci illərdə istehsal olunan 4×4 avtomobillərin əksəriyyəti sərt telli tam ötürücülü, yumşaq çadır üst hissəli, kobud interyeri, aşağı sürət, benzin və ya dizel mühərrikləri, və ən əsası sadələşdirilmiş gövdələrlə təchiz olunmuşdur.^[13]

1993-cü ilin ortalarından etibarən Peugeot XUD9 dizel mühərriki olan VAZ-21215 modifikasiyası ixrac üçün kiçik hissələrlə istehsal edilmişdir. Niva benzininin ixrac potensialı bu günə qədər xarici ölkələrdə qorunub saxlanılmışdır. 2016-cı il üçün, AvtoVAZ-ın təqdim etdiyi LADA 4×4 montaj dəsti Qazaxıstanın Ust-Kameneqorsk şəhərində "Asiya Avto" tərəfindən yığılmışdır. Əvvəllər "Niva" nın böyük bölmələrdən yığılması Yunanıstanda, Misirdə, Ukraynada (LuAZ zavodu) və Ekvadorda aparılırdı, burada yalnız 2001-ci ildə 2 500 avtomobil yığılmışdı.^[14]

Avtomobilin hal-hazırkı ixracatı, əsasən MDB ölkələri arasında geniş yayılmışdır. Qazaxıstan, Azərbaycan, Qırğızıstan, Ukrayna, Belarusiya kimi ölkələrdə hələ də, adətən modifikasiya məqsədli geniş ixracatlar baş tutur.^[15][16]

• VAZ-21214-30 (Avro-3) mühərrikli 3-qapılı LADA 4x4 göstəriciləri:

Əyləc ilə icazə verilən əlavə qoşqu çəkisi	600 kq
Əyləcsiz icazə verilən əlavə qoşqu çəkisi	300 kq
Sükan idarəetməsi	Teleskopik şaftlı təhlükəsizlikliyə malik sükan ötürücüsü
Ötürücü qutu	Kilidləmə mərkəzi diferensialına malik mexaniki ötürücü
LCD ötürülmə sayı	2 (dişli nisbəti ilə ən yüksək 1.2 və dişli nisbəti ilə ən aşağı 2.135)
Təkərlər	175/80 R16 (85, Р); 185/75 R16 (92, Q); 175/80 R16 (88, Q)

• 
  Mikroavtobus.
• 
  Zirehli yük maşını.
• 
  Kamper.

• AvtoVAZ rəsmi səhifəsində Niva Arxivləşdirilib 2020-02-22 at the Wayback Machine