Lada Niva

Niva (VAZ-2121 və LADA 4x4 adları ilə də məşhur) — Sovet və Rus avtomobil istehsalçı firması AvtoVAZ tərəfindən istehsal olunan kələ-kötür ərazi üçün nəzərdə tutulmuş nəqliyyat vasitəsi. Xüsusilə keçmiş SSRİ ölkələrində hal-hazırda xüsusi modifikasiyalar altında məşhurlaşmışdır.[1] Kanadada (1998-ci ildən sonra satışı ləğv edildi), Cənubi Amerikada, İslandiyada da məşhurlaşmış və torpaq şərtlərinin çətin olduğu yerdə istifadəsi əlverişli olmuş, geniş istifadə olunmuşdur. Avstraliya kimi bölgələrdə isə isti iqlim şəraiti üçün kondisionerinin uyğun olmaması səbəbindən populyarlığı məhdud olaraq qaldı. Avtomobil modeli İslandiyada Lada Sport və Avstriyada Lada Taiga adı ilə tanınmışdır.[2]

Lada Niva Legend
Niva
Ümumi məlumatlar
İstehsalçı AvtoVAZ
İstehsal ili 1977 — h.h
Yığım SSRİ AvtoVAZ (Tolyatti, SSRİ)
Rusiya AvtoVAZ (Tolyatti, Rusiya)
Ukrayna LuAZ (Lutsk, Ukrayna)
Qazaxıstan Asiya Avto (Ust-Kameneqorsk, Qazaxıstan)
Sinfi Kələ-kötür ərazi 2-ci sinif
Dizayn
Ban tipi 3‑qapılı universal (4‑cü)
5‑qapılı universal (5‑ci) (VAZ-2131)
Təkər formulu 4 × 4
Güc xüsusiyyətləri
Mühərrik
Transmissiya 4-pilləli
5-pilləli
Qabariti
Uzunluğu 3740 mm
Eni 1680 mm
Hündürlüyü 1640 mm
Klirens 220 mm
Təkər bazası 2.200 mm
Kütləsi 1150 kq (2121)
1210 kq (21213/21214)
1285 kq (21214-30)
Tam kütləsi 1550 kq
Dinamika
Maksimal sürət 160 km/s
Aerodinamik müqavimət əmsalı 0,536
Bazarda
Əlaqəli modellər Chevrolet Niva
VAZ-2120
Digər
Yükgötürmə qabiliyyəti 400 kq
Bakın tutumu 42 l
Dizayner Valeriy Pavloviç Semuşkin
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Dünyada off-road nəqliyyat vasitələrinin kütləvi istehsal olunduğu model olan Niva, monokok quruluşu və müstəqil ön asma və qıvrım asma bacarıqlarına görə bugünkü yolsuzluq avtomobillərinin pioneridir.[3]

Tarixçə[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bütün Avropada 2121 kod adı ilə tanınan Niva, 1976-cı ildə dövrünün yenilikçi texniki imkanları ilə istehsal xəttindən çıxdı. Lada Niva dizaynerləri tərəfindən Land Rover şassisinə yerləşdirilmiş Renault 5 kimi təsvir edilmişdir. "Daimi 4 təkərli sürücü sistemi və monokok korpusu yalnız Range Rover-də və 1970-ci illərdə bir neçə markada mövcud idi. Sahədəki üstün imkanlarına paralel olaraq prospektdə istifadəsi rahatlığı səbəbindən ilk SUV nümunəsidir.[4]

İlk prototiplər 1971-1972, 1.3 lt arasında istehsal edildi. Fiat mühərriki olan kətan tavan modelləri idi. 1973-cü ilin yayında Özbəkistanda VAZ mühəndislərinin nəzarəti altında 1,6 lt mühərrikli versiya sınaqdan keçirildi. "Niva" layihəsinin rəhbəri Vladimir Sergeeviç Solovev, baş dizayneri isə Valeri Pavloviç Semuşkin idi.[5]

Niva yenidən işlənmiş və müxtəlif məqsədlər üçün sınaqdan keçirilmişdir. Bunlardan biri çay mənasını verən "2122" kodlu Reka kodudur. Reka, 2101 sedandan alınan və suda 9 km/saat sürətləndirməyə qadir olan 60 at gücünə malik 1,3 lt olan kiçik bir mühərriki olan bir amfibiyadır.[6] Bu cür prototiplər 70-ci ildən 1988-ci ilə qədər müxtəlif konfiqurasiyada istehsal edilmiş və hərbi sınaqlardan uğurla keçmişdir. Ancaq Reka kimi modellərin ən böyük alıcısı olan Qırmızı Ordu indi böhran içində idi və Reka heç vaxt kütləvi istehsal edilmədi.[7]

1993-cü ildə Avropada ilk dəyişdirilə bilən Lada Niva buraxıldı. Mühərrikin həcmi 1700 cc-ə qaldırıldı və bir nöqtə enjeksiyon yem sistemi quruldu. Nivanın ön korpusu, arxa qapısı və fənərləri də dəyişdirildi.[8] 1.9 Peugeot mühərriki olan dizel Niva da istehsal edildi. 1988-ci ildə uzun bir təkər bazası olan Fora adlı 3 qapılı və reneqeyd tipli qapısız və panless prototiplər də istehsal edildi.[9]

Müsabiqələr[redaktə | mənbəni redaktə et]

Lada Niva beynəlxalq müsabiqələrdə də dərəcə qazanmışdır. 1980-ci illərdə Fransanın Lada-Poç arxasında yerləşən 6 silindrli Porsche mühərriki olan Niva Proto Paris-Dakar yürüşündə qələbəyə çox yaxınlaşdı.[10] 1981-ci ildə Briavoine və Deliari-dən ibarət komanda qırılan radiator səbəbindən 3-cü yer üçün qərarlaşmalı oldu. 1982 və 1983-cü illərdə 2-ci yeri tutdular. Lartigue və Giroux-dan ibarət komanda 1986-cı ildə 4-cü yerə gəldi. Nəticədə illər boyu orijinal Lada mühərrikindən güc qazanan bir çox xüsusi hazırlanmış Niva uğur qazandı.[11]

Son illərdə bir Niva, İtalyan yolsuzluq sürət yarışında qalib gəldi. Yarışın qalibi həmçinin 300 at gücündə V8 Ferrari mühərrikə sahib idi və güc ötürülməsi hər təkər üçün xüsusi 4 zəncirli ötürücü ilə təmin edilmişdi.[12]

İxrac[redaktə | mənbəni redaktə et]

1970-ci illərdə istehsal olunan 4×4 avtomobillərin əksəriyyəti sərt telli tam ötürücülü, yumşaq çadır üst hissəli, kobud interyeri, aşağı sürət, benzin və ya dizel mühərrikləri, və ən əsası sadələşdirilmiş gövdələrlə təchiz olunmuşdur.[13]

1993-cü ilin ortalarından etibarən Peugeot XUD9 dizel mühərriki olan VAZ-21215 modifikasiyası ixrac üçün kiçik hissələrlə istehsal edilmişdir. Niva benzininin ixrac potensialı bu günə qədər xarici ölkələrdə qorunub saxlanılmışdır. 2016-cı il üçün, AvtoVAZ-ın təqdim etdiyi LADA 4×4 montaj dəsti Qazaxıstanın Ust-Kameneqorsk şəhərində "Asiya Avto" tərəfindən yığılmışdır. Əvvəllər "Niva" nın böyük bölmələrdən yığılması Yunanıstanda, Misirdə, Ukraynada (LuAZ zavodu) və Ekvadorda aparılırdı, burada yalnız 2001-ci ildə 2 500 avtomobil yığılmışdı.[14]

Avtomobilin hal-hazırkı ixracatı, əsasən MDB ölkələri arasında geniş yayılmışdır. Qazaxıstan, Azərbaycan, Qırğızıstan, Ukrayna, Belarusiya kimi ölkələrdə hələ də, adətən modifikasiya məqsədli geniş ixracatlar baş tutur.[15][16]

Texniki göstəricilər[redaktə | mənbəni redaktə et]

VAZ-2329.
  • VAZ-21214-30 (Avro-3) mühərrikli 3-qapılı LADA 4x4 göstəriciləri:
Əyləc ilə icazə verilən əlavə qoşqu çəkisi 600 kq
Əyləcsiz icazə verilən əlavə qoşqu çəkisi 300 kq
Sükan idarəetməsi Teleskopik şaftlı təhlükəsizlikliyə malik sükan ötürücüsü
Ötürücü qutu Kilidləmə mərkəzi diferensialına malik mexaniki ötürücü
LCD ötürülmə sayı 2 (dişli nisbəti ilə ən yüksək 1.2 və dişli nisbəti ilə ən aşağı 2.135)
Təkərlər 175/80 R16 (85, Р); 185/75 R16 (92, Q); 175/80 R16 (88, Q)

Niva əsaslı maşınlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Mikroavtobus.

    Mikroavtobus.

  • Zirehli yük maşını.

    Zirehli yük maşını.

  • Kamper.

    Kamper.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ "LADA 4х4: модернизированное шасси повысило надежность и комфорт - Новости - Официальный сайт LADA". www.lada.ru. 2016-11-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 aprel 2020.
  2. ↑ "Специальные автомобили: фургоны, вездеходы, снегоболотоходы на базе 4x4 и Granta". Официальный сайт LADA (rus). 2019-11-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 aprel 2020.
  3. ↑ "АвтоВАЗ может возобновить производство под брендом Niva". Новости Тольятти (rus). 2 aprel 2015. 2021-09-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 aprel 2020.
  4. ↑ "Автомобильные новинки: Chevrolet Niva без АвтоВАЗа". www.autonet.ru. 2017-04-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 aprel 2020.
  5. ↑ "Итальянская компания запланировала купить у General Motors бренд «Нива»". vz.ru (rus). 2017-02-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 aprel 2020.
  6. ↑ Болотов, Константин. "АвтоВАЗ расстался с GM и вернул себе права на внедорожник Нива — ДРАЙВ". www.drive.ru. 2019-12-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 aprel 2020.
  7. ↑ "Classement du Paris Dakar 1981 - 287 participants". www.dakardantan.com. 2019-04-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 aprel 2020.
  8. ↑ "Classement du Paris Dakar 1982 - 391 participants". www.dakardantan.com. 2019-05-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 aprel 2020.
  9. ↑ "toute l'histoire des lada de 1978 a 1995 chapeau bas Mme". www.planete4x4.com (fransız). 2019-10-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 aprel 2020.
  10. ↑ "СПОРТ-СПОРТ-СПОРТ - Май 1983 года - архив За рулем". www.zr.ru. 2021-04-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 aprel 2020.
  11. ↑ "Росстандарт информирует об отзыве 3 300 автомобилей Lada 4х4". www.gost.ru (rus). 2018-11-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 aprel 2020.
  12. ↑ "Пять самых удачных экспортных модификаций «Нивы» | Автика.ру". www.avtika.ru. 2019-10-21 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 aprel 2020.
  13. ↑ "С трека на спецучасток, или Чего добились известные кольцевики в ралли и на Дакаре?". autoreview.ru (Russia). 2019-10-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 aprel 2020.
  14. ↑ "СПОРТ-СПОРТ-СПОРТ - Февраль 1987 года - архив За рулем". www.zr.ru. 2019-10-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 aprel 2020.
  15. ↑ "С трека на спецучасток, или Чего добились известные кольцевики в СНГ?". autoreview.ru (Russia). 2019-10-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 aprel 2020.
  16. ↑ "«Нивальп» — туристический рейд по высокогорным Альпам (Панорама) ★ CarRacer.ru". www.carracer.ru. 2019-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 aprel 2020.

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]