Mütəşəkkil cinayətkarlıq

Mütəşəkkil cinayətkarlıq — maddi mənfəət və ya güc əldə etmək üçün məqsədi ilə yaradılmış olan dəstələri ifadə etmək üçün istifadə olunur[1][2][3]. Milli və beynəlxalq səviyyədə əlaqələrə malik olan və müəyyən bir təşkilat (və ya təşkilatlanma) vasitəsilə həyata keçirilən xüsusən də narkotik və psixotrop maddələrin ticarəti, maliyyə cinayətləri və silah qaçaqmalçılığı başda olmaqla yüksək gəlir təmin edən cinayətlərin ümumi adıdır[4][5][6][7]. Mütəşəkkil cinayətkar qruplar müntəzəm olaraq kriminal dəstələr ilə qarışdırılsalar da, əslində onlar müxtəlif funksiyalara görə təşkilatlanmış olan, üfüqi və şaquli iyerarxiyaya malik cinayətkar qruplardırlar[8][9][10][11]. Lakin ən əsas olan budur ki, onlar bu və ya digər səviyyədə dövlət məmurları ilə əməkdaşlıq edərək ədalətdən və qanundan bir növ immunitet (toxunulmazlıq) əldə etməyə çalışırlar[12][13]. Mütəşəkkil cinayətkar qruplar daha çox dövlətin güc tətbiq etmək hüququna malik olan hüquq mühafizə orqanları və ona nəzarət edən polislər, hakimlər, prokurorlar və hərbçilər kimi dövlət məmurları ilə əməkdaşlıq etməyə meyllidirlər[14]. Mütəşəkkil cinayətkar qruplar yalnız bir sahədə fəaliyyət göstərsələr də, məsələn, yalnız heroin qaçaqmalçılığı ilə məşğul olsalar da, maliyyələşdirmə, təhlükəsizlik, güc tətbiqi, nəzarət, daşınma və çirkli pulların yuyulması kimi funksiyalar baxımından bir-birilərindən fərqlənirlər[15][16][8][17][18][19].

Mütəşəkkil cinayət əməllərinin (cinayətkarlığın) növləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Oğurluq və dələduzluq[20]:
    • Biznes sahələrinə görə[21]:
      • Qiymətli əşya daşıyan avtomobillərin qaçırılması
      • Oğurluq
      • Müflis olma dələduzluğu (müflis olma saxtakarlığı)
      • Sığorta dələduzluğu
      • Səhm dələduzluğu (Şirkət daxilində)
    • Fiziki şəxslərə görə[22]:
      • Avtomobil oğurluğu
      • Evlərin qarət olunması
      • Kredit kartı saxtakarlığı
      • Səhm dələduzluğu (Səhm qiymətlərinin dəyərinin şişirdilərək satılması)
    • Dövlət istiqamətli[23][24][25][26]:
      • Tenderlərin saxtalaşdırılması
      • Saxta pulların çap edilməsi (Mistifikasiya)
      • Qaçaqmalçılq, saxta etiketlər vasitəsilə, siqaret və spirtli içkilərin qaçaqmalçılığı
      • Qeyri-leqal işçiləri işə götürmək və bu məqsədlər üçün ölkəyə gətirmək
  • Qeyri-qanuni xidmət və malların təqdim edilməsi[27]:
  • Çirkli pulların yuyulması[30]

Axırıncı dövrlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Axır zamanlarda beynəlxalq və milli təhlükəsizliyi təhdid edən ən mühüm problemlərdən biri hesab edilir. Onların terror təşkilatları ilə də əlaqələri mövcud ola bilər.

Mütəşəkkil Cinayətkarlıqla Mübarizə üzrə Avropa İşçi Qrupunun 28-31 mart 1996-cı il tarixlərində Almaniyanın Leypsiq şəhərində keçirilmiş olan iclası zamanı mütəşəkkil cinayətkarlığın formalaşması üçün müəyyən edilmiş kriteriyalar aşağıdakılardır:

  1. Haqsız qazanc əldə etmək üçün bir yerə yığılmış və aralarında əmək bölgüsü olan iyerarxik struktur,
  2. Cinayət yolu ilə əldə edilmiş olan gəlirlər,
  3. Cinayətlərin törədilməsi məsələsində müntəzəmlik,
  4. Mövcud mütəşəkkil strukturun daxilində tətbiq edilən sanksiya sisteminin mövcud olması,
  5. Zorakılıq və təhdid kimi üsullardan istifadə edilməsi,
  6. Dövlət və şəxsi (xüsusi) sektorlara nüfuz edilməsi,
  7. Əldə edilmiş olan çirkli pulların yuyulması.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Diego Gambetta (1996). The Sicilian Mafia: the business of private protection. Harvard University Press. ISBN 9780674807426
  2. ↑ Random House Unabridged Dictionary. Random House. 2019. a group, combination, or association of gangsters controlling organized crime or one type of crime, especially in one region of the country
  3. ↑ Tilly, Charles. 1985. "State Formation as Organized Crime". In Evans, Peter, Dietrich Rueschemeyer, and Theda Skocpol, eds.: Bringing the State Back In. Cambridge: Cambridge University Press.
  4. ↑ Varese, F. (2001). The Russian Mafia: private protection in a new market economy. Oxford University Press.
  5. ↑ Wang, Peng (2017). The Chinese Mafia: Organized Crime, Corruption, and Extra-Legal Protection. Oxford: Oxford University Press. ISBN 9780198758402
  6. ↑ Chu, Y. K. (2002). The Triads as Business. Routledge. ISBN 9780415757249
  7. ↑ Hill, P. B. (2003). The Japanese Mafia: Yakuza, Law, and the State. Oxford University Press
  8. ↑ 1 2 Thomas P. Ott. "Responding to the Threat of International Organized Crime: A Primer on Programs, Profiles, and Practice Points" (PDF). United States Attorneys' Bulletin. November 2012: 2–3. 2024-01-17 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2024-11-09.
  9. ↑ Interview with Panos Kostakos: Alic, Jen. ""Is Oil Smuggling and Organized Crime the Cause of Greece's Economic Crisis?"". OilPrice.com (ingilis). 2012. 2018-09-23 tarixində arxivləşdirilib.
  10. ↑ Random House Unabridged Dictionary. Random House. 2019. a criminal gang, especially one involved in drug trafficking, extortion, etc.
  11. ↑ "Definition of Mob in the Oxford Dictionary online, see meaning 2". Oxforddictionaries.com. January 4, 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. The Mafia or a similar criminal organization
  12. ↑ of Organized Crime Arxiv surəti 14 sentyabr 2024 tarixindən Wayback Machine saytında Retrieved 6 October 2023
  13. ↑ Profits Transformed the Mob Arxiv surəti 9 noyabr 2024 tarixindən Wayback Machine saytında Retrieved 6 October 2023
  14. ↑ "Atf - Federal Explosives Law". October 17, 2008 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: June 19, 2009.
  15. ↑ Macionis, Gerber, John, Linda (2010). Sociology 7th Canadian Ed. Toronto, Ontario: Pearson Canada Inc. p. 206.
  16. ↑ Casciani, Dominic. "Organised crime strategy promises 'tougher approach'". BBC News. 28 July 2011. 30 November 2017 tarixində arxivləşdirilib.
  17. ↑ National Drug Threat Assessment (PDF) (Hesabat). Drug Enforcement Administration. October 2017. vi, 2. 2024-11-09 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2024-11-09.
  18. ↑ Doss, Eric. "Sustainable Development Goal 16". United Nations and the Rule of Law (ingilis). 2023-12-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-09-25.
  19. ↑ Ellis, Anthony. "Football hooliganism's links to organised crime". The Conversation (ingilis). 2016-06-22. 2024-04-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-04-23.
  20. ↑ 1 2 Albini. The American Mafia: genesis of a legend. Appleton-Century-Crofts. 1971. ISBN 9780390015204.
  21. ↑ 1 2 Albini. "Donald Cressey's Contributions to the Study of Organized Crime: An Evaluation". Crime and Delinquency. 34 (3). 1988: 338–354. doi:10.1177/0011128788034003008. ISSN 0011-1287.
  22. ↑ Cressey & Ward. Delinquency, crime, and social process. Harper & Row. 1969. DELINQUENCY, CRIME, AND SOCIAL PROCESS'.
  23. ↑ Abadinsky. Organized Crime. 2007.
  24. ↑ Schloenhardt, Andreas. "Organized crime and the business of migrant trafficking". Crime, Law and Social Change. 32 (3). 1999: 203–233. doi:10.1023/A:1008340427104. ISSN 0925-4994.
  25. ↑ Passas, Nikos. "Anomie and corporate deviance". Crime, Law and Social Change. 14 (2). 1990: 157–178. doi:10.1007/BF00728269. ISSN 0378-1100.
  26. ↑ Hagan, Frank E. "The Organized Crime Continuum: A Further Specification of a New Conceptual Model". Criminal Justice Review. 8 (52). 1983: 52–57. doi:10.1177/073401688300800209. ISSN 0734-0168. 2019-06-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-11-09.
  27. ↑ 1 2 Albini. "Russian Organized Crime: Its History, Structure and Function". Journal of Contemporary Criminal Justice. 11 (4). 1995: 213–243. doi:10.1177/104398629501100404. ISSN 1043-9862.
  28. ↑ Lyman & Potter. Organized Crime. Pearson Prentice Hall. 2010. ISBN 9780132457774.
  29. ↑ Abadinsky. Organized Crime. 2007.[daimi ölü keçid]
  30. ↑ Cressey & Finckenauer. Theft of the Nation: The Structure and Operations of Organised Crime in America. Transaction Publishers. 2008. ISBN 9781412807647.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Vikianbarda Mütəşəkkil cinayətkarlıq ilə əlaqəli mediafayllar var.