Mədəni Bərk

Bu, tənha məqalədir. Çünki hansısa məqalədən bu məqaləyə verilmiş keçid yoxdur. Lütfən, əlaqəli məqalələrdən bu səhifəyə keçid verməyə çalışın.

Mədəni Bərk (1913, Mədinə, Hicaz vilayəti – 1994, İstanbul), Türk siyasətçidir.

Mədəni Bərk
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	1913
Doğum yeri	Mədinə, Hicaz vilayəti, Osmanlı imperiyası
Vəfat tarixi	1994
Vəfat yeri	İstanbul, İstanbul ili, Türkiyə
Dəfn yeri	Ədirnəqapı Şəhidliyi
Partiya	Demokrat Partiya
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mehmet Mədəni Bərk 1913-cü ildə atasının Osmanlı zabiti kimi vəzifə yerinə yetirdiyi Ərəbistanda anadan olub.^[1] Əslən Aksaray Topakkaya (Çimeli) kəndindən olan Həmzə bəy və Safiyə xanımın dörd övladından biri olaraq atası müqəddəs Mədinə şəhərində doğulmasından ilham alaraq ona "Mədəni" adını verdi. Daha sonra ordu üzvü olduğu üçün vəzifəsini tez-tez dəyişdirən Həmzə bəy ailəsi ilə birlikdə İzmirə gəldi. İlk və orta təhsilini bu şəhərdə bitirən Mədəni Bərk, orta məktəb təhsilini İstanbulda tamamladı. Ali təhsilini 1936-cı ildə Marmara Universitetinin təməlini qoyacaq olan İstanbul İqtisadiyyat və Ticarət Ali Məktəbində bitirmişdir. 1937-ci ildə Təkəl İdarəsində mühasibat işçisi olaraq iş həyatına başladı. Bərk ardıcıllıqla Ziraat Bankında müfəttiş köməkçisi, müfəttiş və menecer olaraq çalışdıqdan sonra, 1950-ci ildə TARİŞ-in, sonra 1951-ci ildə Demokrat Partiyanın hakimiyyətə gəldiyi zaman Türkiyə Əmlak Kredit Bankının baş direktoru oldu. Bu vəzifə, şübhəsiz ki, rayonlaşdırma, mənzil və tikinti sahəsində ixtisaslaşmasına imkan verdi. Vəqflər Bankı və Çimento Sənayesi TAŞ-ın qurucularından biridir. Medeni Berk, planlaşdırılan inkişaf işləri daxilində İstanbulun Ataköy səmtinin qurucusudur. Deputat seçilmək üçün 1957 seçkilərindən bir müddət əvvəl Ankara Ali İqtisadiyyat və Ticarət Məktəbində müəllim işləyirdi.

Mədəni Bərk o vaxtkı Baş nazir və Demokrat Partiya Başçısı Adnan Menderesin istəyi ilə siyasətə girməyə qərar verən, çox istəməsə də, əvvəllər heç bir partiya ilə üzvlüyü olmamasına baxmayaraq 1957-ci ildə Niğde Millət vəkili oldu. Çoxluq seçki sisteminin üstünlüklü səsvermə sistemi ilə birlikdə tətbiq olunduğu bu seçkilərdə Cümhuriyyət Xalq Partiyası (CHP) Niğdəni qazanmasına baxmayaraq, xüsusilə Cumhuriyyət Millət Partiyası və Aksaray'dan olan CHP seçiciləri Mədəni Bərk 6 CHP millət vəkilinin yanında yeganə DP-li idi, seçimi milli olaraq qazandı və Niğde millət vəkili oldu. Qurulacaq Türkiyə Cümhuriyyətinin 23-cü Hökumətində (5. Menderes Hökuməti) əvvəl Tikinti və Yerləşmə Nazirliyini (1957–1959), daha sonra Dövlət Nazirliyini və Baş nazirin müavinliyini götürdü. Mədəni Bərk bu dövrdən etibarən Dövlət Naziri və Baş nazir Köməkçisi olaraq, 27 may 1960 çevrilişi nəticəsində həbs olunana qədər Fənərbaxça İdman Klubunun da sədri oldu və tarixə "partiya" prezidenti olaraq girdi, Fənərbaxçanın son siyasi kimliyində adı belə çəkilir.

27 may 1960-cı il çevrilişi nəticəsində Yassıada Yüksək Ədalət Məhkəməsində "IPAR", "Gəmi", "Vətən Cəbhəsi", və "Qanunun Pozulması" iddialarında mühakimə olundu. Bu məhkəmə işləri nəticəsində ömürlük həbs cəzasına məhkum edildi və Kayseri Həbsxanasına göndərildi. Sağlamlığı ilə əlaqədar 1964-cü ildə Prezident Cemal Gürsel tərəfindən əfv edildi və sərbəst buraxıldı. Sərbəst buraxıldıqdan dərhal sonra Nurmetal şirkətinin səlahiyyətli meneceri vəzifəsində çalışmağa başladı. 1966-cı ildə Sakıp Sabancının dəvəti ilə Akbankın 1980-ci ilə qədər davam etdirəcəyi baş menecer vəzifəsində çalışmağa başladı. Bu dövrdə, Türkiyə Ticarət Palata və Birjalar Birliyinin (TOBB) Başçısı Nəcməddin Ərbakan ilə 1969-cu ildə Baş nazir Süleyman Dəmirəl arasındakı qarşıdurma nəticəsində 1971-ci ilə qədər TOBB-nin prezidentliyini də qəbul etdi. 1974-cü ildə siyasi qadağaların götürülməsinə baxmayaraq siyasətə qayıtmadı və siyasətə həmişə üstünlük verdiyi və sevdiyi iş və bankçılıqla yoluna davam etdi. 1980-ci ildə Akbank-dakı vəzifəsindən ayrıldı və Yaşar Holding tərəfindən həmin il satın alınan Tütünbank-ın İdarə Heyətinin sədri oldu. Təqaüdçü olduğu ili 16 mart 1994-cü ilədək vəfat edənə qədər İstanbulda keçirdi. Qəbri Edirnekapı Qəbiristanlığındadır. Bərk iki dəfə evləndi, ilk evliliyindən bir qızı (Gül Bərk) və daha sonra Müqəddər xanımla (ö. 2007-ci il) evliliyindən övladı olmadı.

Topakkaya xalqı kəndlərindəki bir məhəlləyə, parka və məscidə onun adını verdi.1974-cü ildə qurulan Brisa Bridgestone Təkər Sən. ve Tic. ASC-nin ilk inzibati şurasının qurucuları və üzvləri arasındadır.^[2]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]